تغيير عنوان نه ماهيت‏

اگر بخواهيم از اصول اساسى اسلام كه امر به معروف و نهى از منكر در رأس آنهاست و از تقيه تعبير امروزى بنمائيم مى‏توانيم امر به معروف و نهى از منكر را اصول «استراتژى» اسلام و تقيه را «تاكتيك» بناميم و در تعريف اين دو لفظ اهل فن چنين گفته‏اند: استراتژى در امور نظامى و كارهاى جنگى عبارت است از يك خط مشى كلى و يك برنامه عمومى كه براى رسيدن به هدفى وضع مى‏شود، اما تاكتيك عبارت از استفاده از اين برنامه و از اداره‏ى نيروهاى جمع‏آورى شده در ميدان مبارزه و جنگ با دشمن است.

يا به تعبير ديگر روز و به معناى عصرى تقيه سومين مرحله از مراحل سه گانه جنگ است كه كارشناسان نظامى براى جنگ‏ها قائل‏اند و آن مراحل از اين قرارند:

 1- مرحله هجوم. 2- مرحله دفاع. 3- مرحله عقب‏نشينى تاكتيكى و اين همان مرحله‏اى است كه در قرآن كريم در سوره انفال از آن ياد شده است:

وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى‏ فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ.

و هر كس در بحبوحه جنگ به آنان پشت كند و از دشمن بگريزد سزاوار خشمى از سوى خدا شود و جايگاهش دوزخ است و دوزخ بازگشت‏گاه بدى است مگر اين كه گريز و فرارش براى انتخاب محلى ديگر جهت ادامه نبرد با دشمن يا پيوستن به گروهى تازه نفس از مجاهدان براى حمله به دشمن باشد.

مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ: فوت و فن ديگر و بهترى براى پيدا كردن ادامه نبرد است، اين گونه فرار و عقب نشينى آن فرار مبغوض از جهاد كه به اتفاق آراء و به حكم اين آيه و نصوص ديگر از گناهان و معاصى كبيره است نيست، بلكه آن عبارت از فرار تاكتيكى براى غافل‏گير كردن دشمن است.

أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى‏ فِئَةٍ: يعنى موضع‏گيرى بهتر و انتقال از سنگرى به سنگر محكم‏تر و ملحق شدن به واحدهاى جنگى تازه نفس‏تر و عجب اين كه در اين آيه نيز تقيه يا عقب‏نشينى تاكتيكى به عنوان يك جريان استثنائى و با حرف استثناء «الا» آمده است.

پس چنان كه ملاحظه مى‏كنيد تقيه‏اى كه اسلام گفته است همين عقب‏نشينى تاكتيكى براى تجديد قوا و تازه كردن نفس براى ادامه نبرد با دشمن است، و خلاصه عوض كردن روش‏هاى فعاليت‏هاى اسلامى و انعطاف‏پذيرى خلاق و مبّرى از انكار اصول و انتخاب روش‏هاى مناسب‏تر با اوضاع و احوال و مقتضيات و واقعيت‏هاى تلخ و حوادث غير مترقبه است و بس نه چيزى ديگر.