نعمت‏هاى الهى‏

نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان

انسان از باب حكمت و لطف و رأفت حضرت حق تعالى آفريده شده و براى رسيدن به رشد و كمال و به دست آوردن مقام قرب و وصال، متنعّم به دو سفره مادى و معنوى گشته، نعمت حضرت دوست، براى استفاده انسان، جهت رسيدن به لقاى حق، بر سر دو سفره مادى و معنوى كامل است.

نعمت هاى مادى

نعمت هاى مادى حضرت حق بر دو قسم است:

1- متصل

2- منفصل

نعمت هاى متصل مادى عبارت از نعمت هايى است كه ساختمان بدنى انسان را تشكيل داده، ساختمانى كه درون و برونش تمام عقلاى عالم و حكماى تاريخ و انديشمندان را به اعجاب واداشته و تا كنون كسى به عظمت اين ساختمان و نظام شگفت انگيزش آگاه نشده است.

نعمت هاى منفصل مادى عبارت از زمين و آسمان و هرچه در اوست كه انسان براى تداوم حيات و زندگى خويش با آن در ارتباط است و هر يك از آن نعمت؛ جهانى است حيرت آور و دنيايى است پر از عجايب و غرايب.

انسان را عبث و بيهوده بر سر خوان نعمت هاى متصل مادى و منفصل مادى ننشانده اند، اين همه گنج و ثروت را به بازيچه در اختيار او نگذاشته اند، اين همه براى اين است كه راه رشد و كمال را به كمك اين نعمت ها برابر نقشه حق كه به وسيله انبيا و كتب آسمانى در اختيارش گذاشته اند پيموده و عبد خالص حق گردد و چون ماهى دريا در درياى توحيد غرق شود و از خود بى خود گشته به حضرت او و عنايت و لطفش زنده شود.

[يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما يُحْيِيكُمْ ] «1».

اى اهل ايمان! هنگامى كه خدا و پيامبرش شما را به حقايقى كه به شما [حيات معنوى و] زندگى [واقعى ] مى بخشد، دعوت مى كنند اجابت كنيد.

انديشه در نعمت هاى مادى متصل و منفصل، امرى لازم و واجب است و آيات كتاب به تفكر در نعم و مقصود حضرت حق از اعطاى نعم دعوت فرموده كه تفكر صحيح، جرقه و بارقه اى الهى است و محرك موتور وجود براى حركت انسان به سوى حضرت دوست مى باشد.

صورت خوب آفريد و سيرت زيبا

برگ تر از چوب خشك چشمه زخارا

از همه عالم نهان و بر همه پيدا

ورنه كمالات وهم كى رسد آنجا

نعمت هاى معنوى

نعمت هاى معنوى حق نيز بر دو دسته است:

1- متصل

2- منفصل

معنوى متصل عبارت از واقعياتى است كه ساختمان باطن انسان را تشكيل داده، ساختمانى كه عقول عالميان در كيفيت و نظام آن متحير است و هنوز كسى به كُنه يكى از آن نعمت ها نرسيده، چون عقل، وهم، خيال، فطرت، وجدان، نفس و روح حقيقت و قلب و معنوى منفصل عبارت است از انبيا، امامان، كتب آسمانى، به خصوص قرآن مجيد.

شما براى شناختن نِعَمِ معنوى متصل و منفصل به كتاب خدا و كتب علمى و فلسفى و عرفانى مراجعه كنيد، ببينيد با چه دنياهاى با عظمتى روبرو مى شويد آن گاه در اين دو قسم نعمت معنوى فكر كنيد كه انديشه و فكر در اين دو صورت از انديشه و فكر در آن دو صورت مادى واجب تر و لازم تر است، بنگريد و دقت نماييد كه آيا اين همه نعمت بدون هدف در اختيار انسان گذاشته شده است؟!

مگر نه اين است كه عقل و وجدان و شرع و دين حكم مى كنند و به حق قضاوت مى نمايند كه اين چهار نوع نعمت: دو نوع نعمت مادى و دو نعمت معنوى براى اين است كه انسان در درجه اول به اين نعمت ها معرفت پيدا كند كه از كيست و چيست و براى چه به انسان مرحمت شده و در درجه بعد اين نعمت ها را در راه رشد و كمال خويش مصرف كند و به لقا و قرب و وصال حضرت محبوب برسد كه انسان در برابر نعمت هاى مادى و معنوى داراى مسؤوليت هايى سنگين و وظايفى مهم و تكاليفى فوق العاده است!

[فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ* عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ ] «2».

به پروردگارت سوگند، قطعاً از همه آنان بازخواست مى كنيم.

[ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ ] «3».

آن گاه شما در آن روز از نعمت ها بازپرسى خواهيد شد.

آن گاه در روز قيامت، از جميع نعمت هاى مادى و معنوى اعم از بدن، اعضا و جوارح، روح و عقل، نفس و قلب، مال و منال، عمر و جوانى، خوراكى و پوشاكى، مسكن و مأوى، نبوت و ولايت، قرآن و معارف به طور حتم از انسان مؤاخذه خواهد شد و او بايد در برابر تمام نعمت هايى كه به او براى رشد و كمال مرحمت شده، پاسخگو باشد!!

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- انفال (8): 24.

(2)- حجر (15): 92- 93.

(3)- تكاثر (102): 8.

 مطالب فوق برگرفته شده از 

کتاب : عرفان اسلامی جلد هشتم