ارتباط عقل جزئى با عقل مطلق‏

ارتباط ميان عقل جزئى و عقل مطلق براى همه امكان‏پذير است. در يك فراخوان عام، قرآن مجيد انسانها را به انديشه و تفكر درعالم طبيعت دعوت كرده است؛ هم‏چنين، به انديشه در نفس و آفرينش خود انسان كه يكى از مهم‏ترين و بزرگ‏ترين كارخانه‏هاى عالم آفرينش است.

مرحله ديگر انديشه تفكر در قرآن كريم است كه درياى بى‏نهايت معارف و مسائل الهى است؛ كتابى كه پيامبر اسلام درباره‏اش مى‏فرمايد:

«لا تحصى عجائبه ولا تبلى غرائبه».

يعنى اگر بخواهند عجايب آن را بشمارند، به عدد در نمى‏آيد و اگر بخواهند درباره نكات عظيم آن تحقيق كنند، مى‏بينند هيچ نكته‏اى از نكات آن در طول زمان كهنه نمى‏شود.

مرحوم علامه مجلسى مى‏فرمايد: حاصل آن مقدار كه من توانستم تحقيق كنم اين بود كه از پانصد سال پيش تا زمان حاضر (قرن 11 هجرى) نزديك به بيست هزار تفسير بر قرآن مجيد نوشته شده است. «2»

از آن زمان تاكنون نيز، محققان در بسيارى از كشورها بر اين كتاب تفسير نوشته‏اند؛ در هندوستان، عربستان، افغانستان، عراق، مصر، و به ويژه در ايران تفسيرهاى گوناگونى نوشته شده است كه آخرين آنها تفسيرالميزان به زبان عربى و تفسير نمونه به زبان فارسى است.

با اين حال، علامه طباطبائى كه يكى از متفكران بزرگ كشور ما در معارف الهى است و تفسير ايشان از تفاسير ممتاز تاريخ اسلام است‏

مى‏فرمودند: اگر ما تمام تفسيرهاى قرآن كريم و زحمات مفسران درباره قرآن را جمع‏آورى و ارزيابى كنيم، به اين نتيجه مى‏رسيم كه ما تنها توانسته‏ايم خود را به كنار ساحل اين دريا برسانيم، اما هنوز نتوانسته‏ايم داخل دريا برويم و ببينيم چه خبر است و چه درى از انديشه به روى ما باز مى‏شود.