أَمْ كُنْتُمْ شُهَداءَ إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قالَ لِبَنِيهِ ما تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِي قالُوا نَعْبُدُ إِلهَكَ وَ إِلهَ آبائِكَ إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ إِلهاً واحِداً وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ.
آيا شما اهل كتاب هنگامى كه يعقوب را مرگ فرا رسيد در كنار بستر او حاضر بوديد؟! زمانى كه لحظه‌ى مرگ به پسرانش گفت: پس از من چه چيزى را مى‌پرستيد؟ گفتند خداى تو و خداى پدرانت ابراهيم و اسماعيل و اسحق را كه خداى يگانه است مى‌پرستيم و ما تسليم فرمان‌ها و احكام او هستيم.
خطاب در اين آيه شريفه به اهل كتاب است، اهل كتابى كه بر اثر دشمنى با حق، و وابستگى به ماديت، و حس شديد قوم‌گرائى، و حسادت نسبت به اولياء الهى، ترس از اين كه درآمدهاى كلانشان كه از كيسه عوام يهود و نصارى به غارت مى‌برند از دست برود، حاضرند در ميدان هر نوع ستيزى با حقيقت و در عرصه هر نوع جنگى با اسلام الهى وارد شوند و از همه بدتر آماده‌اند هر تهمتى را به انبيا الهى و اولياء حق بزنند.
آيه شريفه در مقام مردود دانستن گمان باطل و ظن بيجاى آنهاست كه بر اثر آن مى‌گفتند: ابراهيم و يعقوب داراى آئين يهوديت و نصرانيت بودند چنان كه در اين آيه شريفه خداوند بزرگ از انديشه و گمان غلط و باطل آنان خبر مى‌دهد:
أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ وَ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطَ كانُوا هُوداً أَوْ نَصارى قُلْ أَ أَنْتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللَّهُ وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ: «1»
آيا مى‌گوئيد: ابراهيم و اسماعيل و اسحق و يعقوب و نوادگان داراى مقام نبوت آنان يهودى يا نصرانى بودند؟!
بگو شما به وضع آنان داناتريد يا خدا؟ «شما به يقين مى‌دانيد كه آنان يهودى و نصرانى نبودند، پس چرا حقيقت را پنهان مى‌داريد» و ستم‌كارتر از كسى كه شهادتى را كه از خدا نزد اوست پنهان بدارد كيست؟ و خدا از همه كارهايتان و گفتارهاى باطلتان بى‌خبر نيست.
شما هنگام مرگ يعقوب حاضر نبوديد، و از وصيت او آگاه نيستيد، او به فرزندانش به توحيد و عبادت خداى يگانه سفارش كرد، ولى شما به او و به ابراهيم و به اسماعيل و يعقوب چيزى را نسبت مى‌دهيد كه دامن آنان از آن پاك بود، شما مى‌گوئيد آنان يهودى يا نصرانى بودند، و هنگام مرگ نسل خود را به داشتن آئين يهوديت و نصرانيت وصيت كردند، شما دروغى آشكار مى‌گوئيد، و تهمتى ناروا مى‌زنيد زيرا اگر منشأ يهوديت و نصرانيت را تورات و انجيل بدانيد كه تورات و انجيل زمان آنان نازل شده بلكه تورات زمان موسى و انجيل زمان عيسى نازل شده و موسى و عيسى مدت‌ها پس از ابراهيم و يعقوب و اسماعيل و اسحاق به وجود آمده‌اند و فاصله زمانى موسى و عيسى و نزول تورات و انجيل نسبت به ابراهيم و اسماعيل و اسحق و يعقوب زياد بوده!!
و چنين آئينى كه به عنوان يهوديت و نصرانيت در دست شماست ساليان درازى پس از نزول تورات پيامبر و انجيل و با تحريف هر دو به دست غازتكران دين و ايمان و دزدان راه انسانيت پديد آمده!
پس اندك احتمال هم در اين داستان كه آنان فرزندانشان را به يهوديت و نصرانيت سفارش كرده باشند هر دو راست، و اين گفته شما تهمتى بزرگ نسبت به پيامبران، و دروغى آشكار است.
يقوب عزيز كه داراى مقام نبوت، و پدرى دلسوز و مهربان نسبت به فرزندانش بود، هم چون جدّ بزرگوارش ابراهيم دغدغهاى عجيب دربارة با سرنوشت دينى فرزندانش داشت، و با اين كه همه فرزندان در زمان حيات پدر از آئين توحيد، و رسم بندگى نسبت به خداى يگانه بهرهمند بودند، ولى براى پس از مرگش ترس سنگينى از خطر انحراف نسل از توحيد و عبادت بر پايه داشت لذا در نفسهاى پايانياش از فرزندانش پرسيد پس از من چه چيزى را عبادت ميكنيد، همه پاسخ دادند: خداى تو و پدرانت ابراهيم و اسماعيل و اسحاق را كه خداى يگانه است عبادت مى‌كنيم، قطعاً نسبت به فرمان‌ها و احكام او تسليم هستيم.
از گفتگوى يعقوب با فرزندانش استفاده مى‌شود كه بخش اعظم نگرانى يعقوب از خطر انحراف از توحيد عبادى بوده نه فقط ترس از انحراف اعتقادى، زيرا خطر انحراف از توحيد عبادى چنان كه جريانات تاريخ امت‌ها نشان مى‌دهد از ديگر انحرافات دينى بيشتر بوده است.
نكته ديگرى كه از آيه شريفه استفاده مى‌شود اين است كه فرزندان يعقوب عمويش اسماعيل را در كنار پدران يعقوب، اسحاق و ابراهيم به نام پدر مى‌خواندند و اين رسمى در ميان آنان بود كه بعد از آنان به عرب منتقل شد، روى اين حساب، آيات و روايات و تفاسيرى كه از آذر بت‌تراش كه عموى ابراهيم بوده تعبير به اب «پدر» نموده‌اند امرى دور از واقعيت و عرف محاوره‌اى در ميان گذشتگان نيست، و بر همين اساس است كه بايد در گفتارها و نوشته‌ها از اين كه پدر قهرمان توحيد را بت‌پرست معرفى كرد جداً پرهيز داشت.
پی نوشت :
______________________________
(1)- بقره 140.
برگرفته شده از:
کتاب : تفسير حكيم جلد چهارم
نوشته : استاد حسین انصاریان
منبع : پایگاه عرفان
