حاکمان کوفه؛ از بدو تاسیس تا قیام مختار!

کوفه از شهرهای جنوب کشور عراق فعلی، در ١٠ کیلومتری شمال شرق نجف و دومین شهری است که به دست مسلمانان بنا شده است. امام علی (علیه السلام) این شهر را به عنوان مرکز خلافت خود برگزید و در همین شهر به شهادت رسید.

حاکمان کوفه:
1.سعد بن ابی وقاص: در ابتدای تاسیس کوفه، خلیفه دوم وی را به حکومت این شهر منصوب کرد؛ خلیفه سوم نیز مدتی او را در این سمت منصوب وسپس او را عزل کرد.
2.مغیرة بن شعبه: خلیفه دوم او را منصوب و خلیفه سوم او را عزل کرد، چون معاویه عهده دار خلافت شد، مغیرة را به حکومت کوفه گمارد و او پیوسته در کوفه بود تا این که در سال ٥٠ قمری در گذشت.
3.عمار بن یاسر: خلیفه دوم او را به زمامداری کوفه گمارد.
4.ولید بن عقبه: خلیفه سوم در سال ٢٥ قمری پس از سعد بن ابی وقاص، او را به حکومت گمارد.
5.سعید بن العاص: خلیفه سوم بعد از بر کنار کردن ولید بن عقبه او را به حکومت کوفه منصوب کرد و مردم کوفه در سال ٣٤ قمری او را بیرون کردند و خواستند ابو موسی اشعری حاکم کوفه شود، لذا نامه ای به خلیفه سوم نوشتند. او نیز ابو موسی اشعری را منصوب کرد.
6.عقبه بن عمرو: حضرت علی (علیه السلام) وی را جانشین خود در کوفه قرار داد و هنگامی که به جنگ صفین رفت او را عزل کرد
7.عمارة بن شهاب: در سال ٣٦ قمری کارگزار حضرت علی (علیه السلام) در کوفه بود.
8.ابو موسی اشعری: در سال ١٧ قمری خلیفه دوم ، او را به حکومت بصره گمارد و چون خلیفه سوم به زمامداری رسید، وی را در این مقام ابقا و سپس عزل کرد. چون حضرت علی (علیه السلام) به خلافت رسید، او را در این منصب ابقا فرمود و پس از مدتی جنگ جمل پیش آمد و حضرت علی (علیه السلام) شخصی را نزد مردم کوفه فرستاد تا از آن ها بخواهد ایشان را در جنگ جمل یاری کنند. ولی ابو موسی از آنها خواست تا از جنگ خودداری کنند لذا حضرت علی (علیه السلام) او را از کار بر کنار کرد.
9.زیاد ابن ابیه: معاویه او را به حکومت بصره و کوفه گمارد، و تازمان مرگ در سال ٥٣ قمری عهده دار حکومت آنجا بود.
10.ضحاک بن قیس: در سال ٥٣ قمری معاویه پس از مرگ زیاد بن ابیه، او را منصوب کرد. او نیز رفت و مردم را به بیعت با عبدالله بن زبیر دعوت کرد و با مروان بن حکم جنگید و در سال ٦٥ قمری در مرج راهط کشته شد.
کوفه از شهرهای جنوب کشور عراق فعلی، در ١٠ کیلومتری شمال شرق نجف و دومین شهری است که به دست مسلمانان بنا شده است. امام علی (علیه السلام) این شهر را به عنوان مرکز خلافت خود برگزید و در همین شهر به شهادت رسید.
11.عبد الله بن خالد: معاویه او را به، زمامداری کوفه گمارد.
12.سعد بن زید: او از قبیله خزاعه بود. معاویه، او را منصوب کرد.
13.عبد الرحمن بن عبدالله: وی فرزند ام حکم، خواهر معاویه بن ابی سفیان بود. دایی اش معاویه در سال ٥٧ قمری او را به حکومت کوفه منصوب کرد. او اخلاق پسندیده ای نداشت لذا مردم کوفه او را بیرون کردند.
14.نعمان بن بشیر: وی آخرین کسی به شمار می رود که از سوی معاویه بن ابی سفیان، عهده دار زمامداری کوفه شد. وی در سال ٦٥ قمری به قتل رسید.
15.عبید الله بن زیاد: یزید بن معاویه زمانی او را به حکومت کوفه منصوب کرد، که در سال ٦٠ قمری مسلم بن عقیل به منظور دعوت مردم برای یاری رساندن امام حسین (علیه السلام) به کوفه آمد.
16.عمرو بن حریث: وی از سوی زیاد بن ابیه، عهده دار حکومت کوفه شد و هر گاه زیاد از کوفه بیرون می رفت، او را جانشین خود قرار می داد، وی جانشین عبیدالله بن زیاد نیز بود.
17.عامر بن مسعود: او پس از مرگ یزید به انتخاب مردم کوفه، زمامداری کوفه را به دست گرفت، تا اینکه عبدالله بن زبیر به عنوان خلیفه تعیین شد. و وی از طرف عبدالله بن زبیر به حکومت کوفه منصوب شد.
18.عبد الله بن یزید: وی از سوی عبدالله بن زبیر به حکومت مکه رسید، سپس زمامداری کوفه را به وی واگذار کرد.
19.عبدالله بن مطیع: عبدالله بن زبیر او را به حکومت کوفه منصوب کرد، و مختار او را از کوفه بیرون کرد وی به مکه بازگشت.
20.مختار بن ابوعبید ثقفی: با شکست عبدالله بن مطیع حاکم کوفه شد و هر گاه مختار به مداین می رفت سائب بن مالک اشعری را به حکومت کوفه می گمارد.
21.مصعب بن زبیر: در ٦٧ قمری عبدالله او را به حکمرانی بصره گمارد، سپس با شکست دادن مختار حکمرانی کوفه را نیز به او واگذار کرد.

منابع:
(1).تاریخ یعقوبی ترجمه محمد ابراهیم آیتی انتشارات علمی و فرهنگی
(2).اخبار الطوال، قم، منشورات شریف رضی
(3).تاریخ الکوفه، دارالاضواء، بیروت

فرآوری: محمد باعزم