درود بر فرشتگان (حاملان عرش)
در اين دعا امام سجاد عليه السلام فرشتگان الهى را مورد توجه قرار داده و با درخواست درود و صلوات خداوند آنان را معرفى فرموده فرشتگان اعظم الهى و آنها كه وظيفه ى اداره ى امور اين جهان را به عهده دارند همه را يكى پس از ديگرى نام برده و بر آنان درود فرستاده است.
― در نخستين فراز، سخن از فرشتگان حامل عرش به ميان آورده عرض مى كند: (بار خداوندا بر فرشتگان حامل عرشت درود فرست همانها كه در تسبيح تو سست نمى گردند و در تقديس و تنزيه تو خسته نمى شوند و از عبادت تو وانمى مانند و هيچگاه در فرمانت كوتاهى روا نمى دارند و از اشتياق و علاقه به قرب تو غفلت نمى ورزند) (اللهم و حمله عرشك الذين لايفترون من تسبيحك، و لايسامون من تقديسك، و لايستحسرون من عبادتك، و لايوثرون التقصير على الجد فى امرك، و لايغفلون عن الوله اليك).
― آنگاه سخن از اسرافيل مامور نفخ صور به ميان آورده و از خداوند تقاضاى درود بر او را كرده ميگويد: و (درود فرست بر) اسرافيل صاحب صور كه همواره آماده و منتظر اذن و حلول فرمان تو است كه مردگان و گروگانان قبرستانها را با يك نفخه آگاه مى سازد (و آنان را به سوى صحراى محشر فرامى خواند) (و اسرافيل صاحب الصور، الشاخص الذى ينتظر منك الاذن، و حلول الامر، فينبه بالنفخه صرعى رهائن القبور).
― پس از آن از ميكائيل سخن به ميان آورده و از خداوند تقاضاى درود بر او را كرده (بر ميكائيل صاحب جاه و مكان رفيع و مطيع فرمانت (درود فرست) (و ميكائيل ذو الجاه عندك، و المكان الرفيع من طاعتك).
― پس از آن تقاضاى صلوات بر جبرئيل امين وحى را كرده مى گويد: (و بر جبرئيل امين وحى خود كه در ميان سماواتيان مطاع است و همه فرمانش مى برند و در نزد تو صاحب مكانت، و مقرب است (درود فرست) (و جبرئيل الامين على وحيك، المطاع فى اهل سماواتك، المكين لديك المقرب عندك).
― به دنبال آن سخن از فرشته اى به نام روح كه فرمانفرماى فرشتگان حجب است به ميان آورده مى گويد: بر روح كه مسئوليت فرشتگان حجب را بر عهده دارد (درود فرست) (و الروح الذى هو على ملائكه الحجب).
― و در آخرين جمله از اين فراز عرضه مى دارد (بر روحى كه از فرمان تو است (درود فرست) (و الروح الذى هو من امرك).
― به دنبال همه ى اين موارد در يك كلمه مى گويد: (خداوندا بر همه اينها درود فرست) (فصل عليهم).
― در دومين فراز از اين دعا درخواست درود بر ساير فرشتگان را عنوان كرده همانطور كه در فراز اول فرشتگان معروف را مورد توجه قرار داده بود.
― نخست مى گويد: (خداوندا) بر ساير فرشتگان آنها كه ساكن آسمانهايت و آنها كه امين به رسالتهاى تواند درود فرست) (و على الملائكه الذين من دونهم: من سكان سماواتك، و اهل الامانه على رسالاتك).
― و بر آنها كه: (با همه تلاش و كوشش هيچگونه ملالتى به آنها وارد نمى شود و در اثر خستگى هيچ سستى و واماندگى در آنها احساس نمى گردد (نيز درود فرست) (و الذين لاتدخلهم سامه من دوب، و لا اعياء من لغوب و لا فتور).
― بر فرشتگانى كه: (شهوات و هوسها آنها را به خود مشغول نمى دارند كه از تسبيح تو بازايستند) (و لا تشغلهم عن تسبيحك الشهوات).
― بر آنها كه: (اشتباهات ناشى از غفلتها آنان را از تعظيم و احترام تو جدا نمى كند) (و لايقطعهم عن تعظيمك سهو الغفلات).
― فرشتگانى كه: (چشمانشان در شدت خشوع است و تمناى نظر به سوى تو را ندارند) (الخشع الابصار فلايرومون النظر اليك).
― همان فرشتگانى كه: (سر تعظيم را پائين افكنده و مدتهاست راغب چيزى هستند كه در نزد تو موجود است) (النواكس الاذقان، الذين قد طالت رغبتهم فيما لديك).
― فرشتگانى كه: همواره به ياد نعمتهاى تواند و جز آن زبان به چيزى نمى گشايند) (المستهترون بذكر آلائك).
― همانها كه: (همواره در برابر عظمت و جلال و كبرياى تو خاضع و متواضعند) (و المتواضعون دون عظمتك و جلال كبريائك).
― فرشتگانى كه: (هرگاه مى بينند جهنم بر معصيتكاران خروش مى كند و آنها را در بر مى گيرد مى گويند منزهى تو اى پروردگار ما، آنطور كه بايد تو را عبادت نكرده و حق عبادتت را انجام نداده ايم) (و الذين يقولون اذا نظروا الى جهنم تزفر على اهل معصيتك: سبحانك ما عبدناك حق عبادتك).
― در پايان اين فراز نيز با همان يك جمله ى قبل نيز عرض مى كند: (خدايا بر آنها درود فرست) (فصل عليهم).
― در سومين فراز امام سجاد عليه السلام از خداوند درخواست مى كند كه روحانيون از فرشتگان را مورد لطف و رحمتش قرار دهد مى گويد: (بر روحانيون از فرشتگانت و آنها كه داراى قرب و منزلت پيش تواند درود فرست) (و على الروحانيين من ملائكتك، و اهل الزلفه عندك).
― همچنين: بر فرشتگانى كه حامل پيامهاى غيبى به سوى رسولان تواند و بر كسانى كه امين وحيت هستند (درود فرست) (و حمال الغيب الى رسلك، و الموتمنين على وحيك).
― (و بر قبائلى از فرشتگان كه آنان را ويژه ى خود ساخته اى و از خوردنى و نوشيدنى بواسطه ى تقديس و تسبيح خود بى نياز كرده اى (نيز درود فرست) (و قبائل الملائكه الذين اختصصتهم لنفسك، و اغنيتهم عن الطعام و الشراب بتقديسك).
― همانها كه: (در درون طبقات آسمانها جايشان داده اى) (و اسكنتهم بطون اطباق سماواتك).
― و نيز از خداوند مى خواهد كه: درودش را (بر فرشتگانى كه در اطراف و جوانب آسمانها آماده ى فرمان ايستادند (كه هرگاه فرمان رستاخيز صادر شود براى انجام) وعده ى الهى به سرعت دست به كار شوند درود فرستد) (و الذين على ارجائها اذا نزل الامر بتمام وعدك).
― از اين پس، از خداوند مى خواهد كه رحمت و لطفش را بر گروههائى از فرشتگان كه ماموريت يك سلسله كارهاى عمرانى و آبادى را به عهده دارند فروفرستد مى گويد: و درودت را (بر فرشتگانى بفرست كه خزانه دار بارانند و بر آنها كه ابرها را به حركت مى آورند و بر فرشته اى كه در اثر زجرش صداى طنين رعد شنيده مى شود و در اثر شناى ابرهاى مخصوص صداى صاعقه و درخشش برق به چشم مى خورد) (و خزان المطر و زواجر السحاب، و الذى بصوت زجره يسمع زجل الرعود، و اذا سبحت به حفيفه السحاب التمعت صواعق البروق).
― همچنين از خداوند مى خواهد (كه بر فرشتگان بدرقه كننده برف و تگرگ و آنها كه همراه دانه هاى باران فرود مى آيد و بر آنان كه مسئوليت خزائن بادها را به عهده دارند (درود فرستد) (و مشيعى الثلج و البرد و الهابطين مع قطر المطر اذا نزل، و القوام على خزائن الرياح).
― و نيز از خدا مى خواهد كه: (بر فرشتگانى كه موكل كوهها هستند كه همواره پابرجا مانند (درود فرستد) (و الموكلين بالجبال فلا تزول).
― و سرانجام از خداوند مى خواهد كه درود خود را (بر فرشتگانى (بفرستد) كه وزن آبها و كيل و پيمانه ى بارانهاى پر پشت و رگبارهاى متراكم را به آنان شناسانده است (و الذين عرفتهم مثاقيل المياه، و كيل ما تحويه لواعج الامطار و عوالجها).
― در چهارمين فراز امام عليه السلام از خداوند مى خواهد كه درود خود را بر گروههاى ديگر از فرشتگانش فروفرستد، گروههائى كه ماموريتهاى خاصى به آنها محول شده عرض مى كند: خداوندا: (بر فرشتگانى كه رسولان تو به سوى زمينيانند كه ناراحتيها و مشكلاتى بر آنان نازل كنند و يا خرسنديها و خوبيهائى را فرود آورند (درود فرست) (و رسلك من الملائكه الى اهل الارض بمكروه ما ينزل من البلاء و محبوب الرخاء).
― همچنين: (بر سفيران گرامى و نيكوكار خود و حافظان بزرگوار و كاتب اعمال انسانها) (و السفره الكرام البرره، و الحفظه الكرام الكاتبين).
― (و بر فرشته ى مرگ و اعوان و انصارش كه ماموريت قبض روح انسانها را به عهده دارند و بر منكر و نكير (مسئولان سئوال و جواب مردگان) و بر آنها كه دستور آزمايش و امتحان اهل قبور را دارند نيز درود فرست.
― (و ملك الموت و اعوانه، و منكر و نكير، و رومان فتان القبور).
― و نيز از خداوند مى خواهد درود خود را بر فرشتگانى كه: (اطراف بيت المعمور، طواف مى كنند و بر مالك و خازنان و كليدداران بهشت فروفرستد (و الطائفين بالبيت المعمور، و مالك، و الخزنه، و رضوان، و سدنه الجنان).
― همچنان تقاضاى درود بر فرشتگانى مى كند كه: (هيچگاه فرمان خدا را عصيان نمى كنند و آنچه فرمان مى دهد انجام مى دهند) (و الذين (لا يعصون الله ما امرهم و يفعلون ما يومرون).
― و مى خواهد كه خداوند درود خود را بر فرشتگانى كه به هنگام ورود بهشتيان از آنان استقبال مى كنند و مى گويند: (سلام بر شما در برابر صبر و استقامتى كه كرديد وارد بهشت شويد چه پايان نيك و چه عاقبت خوبى) (و الذين يقولون: (سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار).
― همچنين از خداوند قادر متعال مى خواهد: (بر آن فرشتگان پاسبان و نگهبان آماده به خدمتى كه هرگاه به آنها گفته شود جهنميان را بگيريد، آنها را به غل و زنجير بكشيد و به جهنم درافكنيد به سرعت اقدام كرده، هيچ مهلتى به آنها نمى دهند) (و الزبانيه الذين اذا قيل لهم: (خذوه فغلوه ثم الجحيم صلوه)، ابتدروه سراعا، و لم ينظروه).
― و سرانجام چون شمارش همه ى آنها در يك دعا امكان پذير نيست عرض مى كند درود خود را بر فرشتگانى كه نام آنها را ياد نكرديم و مكان و موقعيتشان را در نزد تو و اينكه چه كارى را به عهده ى آنان گذارده اى نمى دانيم (درود فرست) (و من اوهمنا ذكره، و لم نعلم مكانه منك، و باى امر وكلته).
― (و به تمام ساكنان هوا و زمين و آب و بر همه ى آنها كه بر مخلوقت گماشته اى درود فرست (و سكان الهواء و الارض و الماء، و من منهم على الخلق).
― درود فرست بر آنان در روزى كه همه كس در صحراى قيامت حاضر مى شود و همراه هر كس سائق و شهيدى است (فصل عليهم يوم ياتى (كل نفس معها سائق و شهيد).
― (درودى كه كرامتى بر كرامتشان و طهارت و پاكيزگى بر طهارت آنها بيفزايد) (و صل عليهم صلوه تزيدهم كرامه على كرامتهم و طهاره على طهارتهم).
― و در پايان عرض مى كند: (بار خداوندا آنگاه كه بر فرشتگان و رسولانت درود فرستادى و درود ما را نيز به آنان ابلاغ كردى درودى بر آنها بفرست بدان گونه كه ما را به ذكر خيرشان توفيق داده اى كه تو جواد و كريمى (اللهم و اذا صليت على ملائكتك و رسلك، و بلغتهم صلاتنا عليهم فصل عليهم بما فتحت لنا من حسن القول فيهم، انك جواد كريم).
****************
از دعاهاى امام عليه السلام در ذكر و يادآل محمد صلى الله عليه و آله و سلم (ملحق به دعاى سوم)
در اين دعا امام عليه السلام از آل محمد صلى الله عليه و آله و سلم ياد كرده و الطاف و رحمت خداوند به آنها را مورد توجه قرار داده مى گويد: بار خدايا اى كسى كه محمد و خاندانش را به عزت و كرامت اختصاص داده (اللهم يا من خص محمدا و آله بالكرامه).
― (و آنان را براى رساندن رسالت خويش برگزيده) (و حباهم بالرساله).
― (و وسيله و مقام بلند قرب خود را در آخرت ويژه ى آنها قرار داده) (و خصصهم بالوسيله).
― و اى كسى كه آل محمد را وارث پيامبران گردانيده و وصايت و امامت را به آنان ختم فرموده) (و جعلهم ورثه الانبياء و ختم بهم الاوصياء و الائمه).
― آنگاه به مرحله ى بلند علم و دانش اين خاندان پاك اشاره كرده و مى گويد: (اى كسى كه علم گذشته و حال و آينده به آنان تعليم كرده (و علمهم علم ما كان و ما بقى).
― پس از آن به يك ويژگى ديگر نسبت به خاندان وحى اشاره كرده مى گويد: (و قلب و دل بسيارى از مردم را به سوى آنها متمايل ساخته) (و جعل افئده من الناس تهوى اليهم).
― پس از برشمردن اين ويژگيها از خداوند مى خواهد كه: (بر محمد و آل طاهرين او درود فرستد) (فصل على محمد و آله الطاهرين).
― در پايان، اين چنين براى خود دعا مى كند: (خدايا با ما در دين و دنيا و آخرتمان آنچنان رفتار كن كه خود اهليت آن دارى) (و افعل بنا ما انت اهله فى الدين و الدنيا و الاخره).
― و در ذيل اين مطالب به دليل آن اشاره مى كند: (تو بر همه چيز قادرى) پس مى تواند در رفتار و كردار ما را آنطور كه خود شايسته مى داند تغيير دهد (انك على كل شى ء قدير).
