صحیفه سجادیه دایرة المعارف اسلام در قالب دعا است

 حجت‌الاسلام و المسلمين «محمدامين پورامين»، مدرس حوزه علميه قم، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) دعا را از بزرگترين نعمت‌های خداوند نسبت به بندگانش دانست و گفت: دعا ارتباط مخلوق با خالق است، مسير را هم خود خدا مشخص كرده است و ما را دعوت كرد به اين‌كه دعا داشته باشيم. خداوند در آيه شريفه 60 از سوره مباركه غافر در قرآن كريم دعا را وسيله ارتباط با خودش اعلام كرده است. دعا كلام مخلوق با خالق است و اگر كلام خالق با مخلوق باشد از طريق وحی صورت می‌گيرد.

وی در ادامه تصريح كرد: درباره كيفيت دعا و زبان آن می‌توان گفت دعا نعمتی است كه ‌شامل ما مسلمانان خصوصاً شيعيان شده است و اين‌كه ما به وسيله دعا با خالق خود می‌توانيم ارتباط برقرار كنيم، نعمتی بس بزرگ است. از يك سو چون دعا از معصوم(ع) است، بر كيفيت دعا می‌افزايد و از سويی ديگر، اين دعاها اگر از معصوم(ع) نبود شايد بلد نبوديم كه چگونه بايد دعا كنيم. بنابراين شيعه در اين خصوص خيلی سربلند است كه يكسری مضامين را از زبان معصومين دارد.
وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ یَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ

پورامين در مورد ويژگی دعا در نزد ائمه اطهار(ع)، بيان كرد: از دعای كميل علی(ع) گرفته تا ديگر ادعيه از امامان معصوم(ع) همگی دارای مضامين نابی هستند. در مورد ادعيه معصومين دو جنبه فصاحت و بلاغت در حد اعلاء دارد؛ فصاحت عبارت است از شيوايی مطلب است و شيوايی كلام است و بلاغت عبارت از رسايی كلام است؛ بنابراين، در مورد دعاهای صحيفه سجاديه شيوايی و رسايی داريم.

مدرس حوزه در مورد سبك‌شناسی اين كتاب تصريح كرد: كلام معصوم(ع) است اين كلام به قدری عالی است كه كسانی كه اهل زبان هستند به مجرد شنيدن اين دعاها به آن جذب می‌شوند. اگر بتوان دو كتاب نهج‌البلاغه و صحيفه را به ديگر مذاهب اسلام و حتی به ديگر اديان معرفی كنيم، كاری بس بزرگ انجام داده‌ايم.

وی افزود: اهميت اين كتاب در حدی است كه آن‌ بهترين روش برای معرفی شيعه است. خودم اين كار را در مورد صحيفه سجاديه در موقع حج انجام داده‌ام و به هركسی كه اين كتاب را داده‌ام تحت تأثير قرار گرفته و متوجه اين مطلب شده است كه اين كلام بشر عادی نيست.

پورامين اين كتاب را از جهت بلاغت و فصاحت و از جهت عمق مضامين بی‌نظير دانست و تصريح كرد: اين كتاب از جهت بلاغت و فصاحت و از جهت عمق مضامين بی‌همتا است و اين در صورتی است ‌كه مهجور مانده ‌است حتی ما اهل تشيع، هم شناخت كاملی از كتاب پيدا نكرده‌ايم در حالی‌كه اين كتاب يك دايرةالمعارف است كه با زبان دعا ابعاد گوناگون اسلام و شخصيت مسلمان معرفی كرده است.

وی در پاسخ به اين پرسش كه چرا امام سجاد(ع) از روش دعا برای برقراری ارتباط با شيعيان استفاده كرده است، تصريح كرد: بايد نسبت به شرايط تاريخی و اجتماعی اهل بيت عصمت و طهارت(ع) كه ناشی از ظرف زمانی و مكانی زمان حيات آن‌ها صحبت كرد و همانطور كه همگان اذعان دارند شرايط زندگی امام بسيار سخت بود.

پورامين در ادامه تصريح كرد: بُعد دعا و شب زنده داری و مناجات بدون شك يك بعد اصلی زندگانی همه معصومين را تشكيل می‌دهد. گاهی اوقات شرايط اجتماعی خاص باعث می‌شود يك جنبه بيشتر تبلور پيدا كند و نمود بيشتری داشته باشد. مثلا در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به خاطر ضعف دو حكومت، بنی‌اميه رو به افول و بنی عباس در حال شكل‌گيری، يك امنيت برای امامان(ع) شد تا آن‌ها مسجد را محل درس خودشان قرار بدهند؛ برای نمونه، حدود 4000 نفر از منظرهای مختلف از جمله فقهی، كلامی، علوم طبيعت و پزشكی از محضر امام باقر(ع) استفاده كردند.

وی در مورد شرايط زندگی امام سجاد(ع) اظهار كرد: ايشان در يك موقعيت عجيب به سر بردند. بعد از حادثه كربلا و شهادت امام حسين(ع)، امام زين‌العابدين(ع) تنها بازمانده از نسل پيغمبر(ص) بود. هرچند دشمنان چند بار در كوفه و شام قصد كشتن ايشان را داشتند، اما خدا خواست كه او حفظ شود تا نسل امامت باقی بماند. در شرايطی كه ايشان تحت فشار بودند، بهترين كاری كه می‌توانست انجام بدهد در قالب دعا انجام دادند.

وی در مورد ديگر كارهای كه امام(ع) جهت معرفی دين ‌اسلام انجام داده‌اند، اظهار كرد: امام(ع) علاوه بر روش دعا، همان وقت برده‌هايی را می‌خريدند و يك سال به آن‌ها درس می‌داند و آن‌ها را تربيت كرده و در آخر آزاد می‌كرد. ايشان از اين طريق افرادی را تربيت می‌كرد تا در خدمت شيعه باشند. همچنين امام(ع) در قالب دعا هم سعی می‌كرد افراد بيشتری را تربيت كنند.