فارسی
پنجشنبه 09 فروردين 1403 - الخميس 17 رمضان 1445
قرآن کریم مفاتیح الجنان نهج البلاغه صحیفه سجادیه
0
نفر 0

آیا روح و نفس تفاوت دارند؟

مرحوم شیخ صدوق در کتاب « اعتقادات » درباره نفس می‌فرماید : اعتقاد ما درباره نفوس این است که نفوس عبارت از ارواحی است که زندگی و حیات وابسته به آن است.
 آیا روح و نفس تفاوت دارند؟

آن چه از ظاهر بعض آیات و روایات و همچنین کلمات اهل لغت استفاده می‌شود این است نفس و روح در بعض موارد به یک معنا می‌باشند .

 

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید :

 

« اللّهُ یتَوَفَّی الْأَنفُسَ حِینَ مَوْتِهَا وَالَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنَامِهَا فَیمْسِک الَّتِی قَضَی عَلَیهَا الْمَوْتَ وَیرْسِلُ الْأُخْرَی إِلَی أَجَلٍ مُسَمّی إِنَّ فِی ذلِک لاَیاتٍ لِقَوْمٍ یتَفَکرُونَ »[1] .

و خداست که روح [ مردم ] را هنگام مرگشان به طور کامل می‌گیرد ، و روحی را که [ صاحبش ] نمرده است نیز به هنگام خوابش [ می‌گیرد ] ، پس روح کسی که مرگ را بر او حکم کرده نگه می‌دارد ، [ و به بدن باز نمی‌گرداند ] و دیگر روح را تا سرآمدی معین باز می‌فرستد ؛ مسلماً در این [ واقعیت ] برای مردمی که می‌اندیشند ، نشانه‌هایی [ بر قدرت خدا ]ست .

 

علامه طباطبایی  رحمه‌الله می‌فرماید :

« مراد از « انفس » ارواح است ارواحی که متعلّق به بدن‌ها است نه مجموع روح و بدن ، چون مجموع روح و بدن کسی در هنگام مرگ گرفته نمی‌شود تنها جان‌ها گرفته می‌شود ، یعنی علاقه روح از بدن قطع می‌گردد و دیگر روح به کار تدبیر بدن و دخل و تصرّف در آن نمی‌پردازد و مراد از کلمه « موت‌ها » مرگ بدن‌ها است »[2] .

مرحوم شیخ صدوق در کتاب « اعتقادات » درباره نفس می‌فرماید : اعتقاد ما درباره نفوس این است که نفوس عبارت از ارواحی است که زندگی و حیات وابسته به آن است[3] .

راغب اصفهانی می‌نویسد :

النّفس الروح فی قوله تعالی : « أَخْرِجُوا أَنْفُسَکمُ »[4] نفس در این آیه شریفه همان روح است[5] .

در کتاب لسان العرب هم روح همان نفس معنی شده است[6] . 

در ذیل آیه شریفه « یا أَیتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ » امام صادق  علیه‌السلام فرمودند :

 

« منادی از طرف پروردگار روحش را ندا می‌کند »[7] .

 

البته نفس در معانی دیگری[8] مثل حقیقتشی ، نفس امّاره ( که یکی از مراتب نفس کلّی است و از آن به خود طبیعی تعبیر شده است ، خون ( زمانی که گفته می‌شود سالت نفسه یعنی خونش جاری شد ) به معنای چشمه و جسد و گاهی هم به معنای مجموع روح و بدن استعمال شده است[9] .

به عقیده بعض علما روح نیز مانند نفس ، مشترک لفظی است و در معانی متعددی مانند : وحی ، جبرئیل ، عیسی ، اسم اعظم ، رحمت ، قرآن ، حیات و . . . استعمال شده است بنابر این در بعض موارد روح و نفس به یک معنا خواهند بود نه در همه موارد[10] . 

ذکر این نکته لازم است که نفس ، آن گاه که به معنای روح به کار می‌رود شامل مراتب شش گانه‌ای است که در قرآن بدان اشاره شده است :

اوّلین مرتبه ، نفس افسار گسیختگی آن است که قرآن کریم از آن به نفس امّاره تعبیر کرده است در این حالت نفس به زشتی‌ها امر می‌کند .

دوّمین مرتبه ، نفس زیبا شدن زشتی‌ها در نفس است و این وقتی است که شهوت و غضب بر آدمی حکم فرما شود این مرتبه نفس به « نفس مزینه » مشهور است .

سؤمین مرتبه ، وسوسه‌ها و مکرهایی است که نفس برای رسیدن به مقاصد نامشروع برمی گزیند در این وادی ، نفس به گول زدن خود می‌پردازد از این نفس به « نفس مسوّله » تعبیر کرده‌اند . چهارمین مرتبه ، مقامی است که آدمی آن گاه که به زشتی‌ها دست می‌زند به فطرت خویش بازگشت می‌کند و به ملامت خویش می‌پردازد از این مرحله به « نفس لوّامه » تعبیر می‌شود .

 
مرتبه پنجم ، آن گاه تحقّق می‌یابد که نفس تحت تربیت انبیا و اولیا قرار می‌گیرد و در اثر معرفت به عالم غیب از اسارت قوای شهوانی و غضبی رهایی می‌یابد و به آرامش می‌رسد .

در این مرتبه نفس لذّات معنوی را می‌چشد که از آن به « نفس مطمئنّه » تعبیر کرده‌اند . 

مرتبه آخر ، فنای نفس است در آن چه مولا و محبوب می‌خواهد که « نفس راضیه و مرضیه » است.

 


[1]  المیزان : 17/407 ؛ 1/350 .

 
[2]  اعتقادات صدوق : 47 ؛ بحار الأنوار : 6/249 ، حدیث 87 .

 
[3]  انعام 6 : 93 .

 
[4]  مفردات غریب القرآن : 501 .

 
[5]  لسان العرب : 2/462 .

 
[6]  مجمع البحرین : 4/112 .

 
[7]  مجمع البحرین 4/112 .

 
[8]  مجمع البحرین : 4/114 .

 
[9]  بحار الانوار : 58/101 ، باب 42 .

 
[10]  درآمدی بر سیر و سلوک : 79 به نقل از میراث ادبی علمای شیعه : 203 ـ 204 .

0
0% (نفر 0)
 
نظر شما در مورد این مطلب ؟
 
امتیاز شما به این مطلب ؟
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:

آخرین مطالب

آیه‌ای که حضرت مهدی(عج) پس از تولد تلاوت نمودن ...
اینکه گفته می‌شود «بچه ای که متولد می شود تا هفت ...
این که می گویند در ماه رمضان شیطان در زنجیر است، ...
آیا اینکه خداوند هر چی که صلاح بداند انجام دهد با ...
نگاه كردن به چه چيزهايی ثواب دارد؟
چرا مثل گذشته نمی توانم برای امام حسین گریه کنم؟
چرا پیامبر ازدواجهای متعدد انجام می دادند ؟ و سن ...
وظیفه ما در عصر غیبت چیست و چگونه بفهمیم که امام ...
آیا خواندن نماز در پنج وقت صحیح تر است یا در سه ...
آثار وبرکات سکوت چیست ؟

بیشترین بازدید این مجموعه

تفاوت رسول با نبی چیست؟
چگونه بفهميم كه خداوند ما را دوست دارد و از ...
سرانجام كسي كه نماز نخواند چه مي شود و مجازات او ...
نگاه كردن به چه چيزهايی ثواب دارد؟
رضايت و خشنودي خدا در چیست و چگونه خداوند از ...
 معنای قربه الی الله چیست؟ "من به خدا نزدیکتر ...
  لطفا چند کتاب را در حوزه مسائل اعتقادی و کلامی ...
راه ترک خودارضایی ( استمنا ) چیست؟
برای در امان ماندن از جن زدگی چه باید کرد؟
چرا سگ نجس است و نمی‌توان آن را درخانه نگه داشت؟

 
نظرات کاربر

پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز



گزارش خطا  

^