قلب سليم

  امام صادق عليه‏السلام مى‏فرمايند :صاحب نيّت صادقه ، صاحب قلب سليم است .آرى ، قلب ، خانه حقيقى خداست و آيات و روايات بر اين حقيقت دلالت دارد . از عارفى پرسيدند : اوّل عضوى كه در رحم مادر به هنگام شكل گرفتن انسان تكوّن يافت چه بود ؟ فرمود : قلب . عرضه داشتند : از معارف الهى چه دليلى بر اين مسئله داريد ؟ فرمود : آيه شريفه :  إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِى بِبَكَّةَ مُبَارَكاً .  يقيناً نخستين خانه‏اى كه براى [ نيايش و عبادت ] مردم نهاده شد ، همان است كه در مكه است كه پر بركت و وسيله هدايت براى جهانيان است .  دليل اين واقعيت است ، همان طور كه در آيه مى‏فرمايد : اوّل خانه‏اى كه براى مردم بنا شد همان خانه مكه است كه جهت عبادت مردم بنا شد ، وقتى اوّل خانه همان خانه مكه براى عبادت حق باشد ، پس بايد گفت : به همين دليل اوّل عضوى كه در وجود ساخته شد قلب است كه خانه عشق و محبت اوست ، و در حقيقت در مملكت هستى انسان اوّل جايى كه بنا كرد خانه مربوط به خودش بود و اعتبار و ارزش و اهميت و قدر قلب هم در همين است. البته اين ارزش و اهميت ، ارزش استعدادى است و ارزش بالقوه و اين براى انسان كافى نيست ، آدمى بايد با توجه به معارف الهى و عمل به حدود و مقررات خداوندى ، سعى كند كه صفت سلامت را براى قلب كسب كند و تا جايى بكوشد كه سلامت با قلب متحد شود و به فرموده قرآن ، قلب آدمى ، قلب سليم شود .

دقت كنيد كه نفرموده : قلب سالم ، سلامت را به صيغه فاعل استعمال نكرده ، بلكه به صفت مشبهه بيان مى‏كند و با اين عنوان مى‏خواهد بگويد : سلامت بايد با قلب يكى شود و چون صفت و موصوف با هم متحد گردند ؛ زيرا از طريق آگاهى و عمل ، چنين قلبى به‏دست آمد ، اين قلب در تمام موارد و شؤون علت تجلى نيّت صادقانه است . بدون شك بدانيد كه نيّت صادقانه ، از قلب مريض و دل عليل ، پيدا نمى‏شود ؛ قلب براى نيّت همانند ريشه است ، اگر ريشه ضعيف و ناتوان باشد ، اگر ريشه فاسد باشد ، چه گونه ميوه كامل و سالم خواهد داد ؟! نيّت صادقانه ، محصول و نتيجه قلب سليم است و فعاليت كردن براى به‏دست آوردن قلب سليم بالاترين رياضت و بهترين عبادت است . راستى بايد به ريشه توجه كرد ، اگر ريشه آراسته به صلاح و سداد شود ، تمام محصولات آن الهى خواهد شد ، ولى اگر توجه به قلب نشود و عوارض و مفاسد بر در و ديوار اين خانه هم چون سياهى شب حاكم باشد ، از اين خانه تاريك چه گونه توقع نور و روشنايى ، آن هم نور الهى كه همان نيّت صادقانه است خواهيد داشت ؟ قلب بايد از خيلى عوارض و بلكه از تمام رذايل پيراسته و به تمام فضايل آراسته گردد ، تا به صفت سليم متصف گردد و از چنين قلبى نيّت صادقانه تجلى كند و از آن نيّت بهترين عمل آشكار شود و در نتيجه از انسان طبيعى ، انسانى الهى و ربّانى ساخته شود و از اين موجود مساوى با حيوان ، موجودى برتر از تمام ملائكه به‏وجود آيد !! حاج شيخ محمد حسين غروى اصفهانى آن حكيم فرزانه مى‏گويد :

از جان بگذر جانان بطلب

با قلب سليم اسلام بجوى

از فتنه شرك خفى و جلى

در وادى عشق بزن قدمى

گر گنج حقايق مى‏طلبى

در گلشن خندان چه مى‏جويى

گر باده فام تو را بايد

گر همت خضر تو را باشد

سوز غم و ساز سخندانى

از «مفتقر» نالان بطلب
آن‏گاه ز جانان جان بطلب

پس مرتبه سلمان بطلب

 ايمن چو شوى ايمان بطلب

پس دولت بى‏پايان بطلب

از كنج دل ويران بطلب

چشمى ز غمش گريان بطلب

 دل شو دل سوزان بطلب

سرچشمه جاويدان بطلب

از «مفتقر» نالان بطلب