قلب سليم

  امام صادق عليه السلام مى فرمايند :صاحب نيّت صادقه ، صاحب قلب سليم است .آرى ، قلب ، خانه حقيقى خداست و آيات و روايات بر اين حقيقت دلالت دارد . از عارفى پرسيدند : اوّل عضوى كه در رحم مادر به هنگام شكل گرفتن انسان تكوّن يافت چه بود ؟ فرمود : قلب . عرضه داشتند : از معارف الهى چه دليلى بر اين مسئله داريد ؟ فرمود : آيه شريفه :  إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِى بِبَكَّةَ مُبَارَكاً .  يقيناً نخستين خانه اى كه براى [ نيايش و عبادت ] مردم نهاده شد ، همان است كه در مكه است كه پر بركت و وسيله هدايت براى جهانيان است .  دليل اين واقعيت است ، همان طور كه در آيه مى فرمايد : اوّل خانه اى كه براى مردم بنا شد همان خانه مكه است كه جهت عبادت مردم بنا شد ، وقتى اوّل خانه همان خانه مكه براى عبادت حق باشد ، پس بايد گفت : به همين دليل اوّل عضوى كه در وجود ساخته شد قلب است كه خانه عشق و محبت اوست ، و در حقيقت در مملكت هستى انسان اوّل جايى كه بنا كرد خانه مربوط به خودش بود و اعتبار و ارزش و اهميت و قدر قلب هم در همين است. البته اين ارزش و اهميت ، ارزش استعدادى است و ارزش بالقوه و اين براى انسان كافى نيست ، آدمى بايد با توجه به معارف الهى و عمل به حدود و مقررات خداوندى ، سعى كند كه صفت سلامت را براى قلب كسب كند و تا جايى بكوشد كه سلامت با قلب متحد شود و به فرموده قرآن ، قلب آدمى ، قلب سليم شود .

دقت كنيد كه نفرموده : قلب سالم ، سلامت را به صيغه فاعل استعمال نكرده ، بلكه به صفت مشبهه بيان مى كند و با اين عنوان مى خواهد بگويد : سلامت بايد با قلب يكى شود و چون صفت و موصوف با هم متحد گردند ؛ زيرا از طريق آگاهى و عمل ، چنين قلبى به دست آمد ، اين قلب در تمام موارد و شؤون علت تجلى نيّت صادقانه است . بدون شك بدانيد كه نيّت صادقانه ، از قلب مريض و دل عليل ، پيدا نمى شود ؛ قلب براى نيّت همانند ريشه است ، اگر ريشه ضعيف و ناتوان باشد ، اگر ريشه فاسد باشد ، چه گونه ميوه كامل و سالم خواهد داد ؟! نيّت صادقانه ، محصول و نتيجه قلب سليم است و فعاليت كردن براى به دست آوردن قلب سليم بالاترين رياضت و بهترين عبادت است . راستى بايد به ريشه توجه كرد ، اگر ريشه آراسته به صلاح و سداد شود ، تمام محصولات آن الهى خواهد شد ، ولى اگر توجه به قلب نشود و عوارض و مفاسد بر در و ديوار اين خانه هم چون سياهى شب حاكم باشد ، از اين خانه تاريك چه گونه توقع نور و روشنايى ، آن هم نور الهى كه همان نيّت صادقانه است خواهيد داشت ؟ قلب بايد از خيلى عوارض و بلكه از تمام رذايل پيراسته و به تمام فضايل آراسته گردد ، تا به صفت سليم متصف گردد و از چنين قلبى نيّت صادقانه تجلى كند و از آن نيّت بهترين عمل آشكار شود و در نتيجه از انسان طبيعى ، انسانى الهى و ربّانى ساخته شود و از اين موجود مساوى با حيوان ، موجودى برتر از تمام ملائكه به وجود آيد !! حاج شيخ محمد حسين غروى اصفهانى آن حكيم فرزانه مى گويد :

از جان بگذر جانان بطلب

با قلب سليم اسلام بجوى

از فتنه شرك خفى و جلى

در وادى عشق بزن قدمى

گر گنج حقايق مى طلبى

در گلشن خندان چه مى جويى

گر باده فام تو را بايد

گر همت خضر تو را باشد

سوز غم و ساز سخندانى

از «مفتقر» نالان بطلب
آن گاه ز جانان جان بطلب

پس مرتبه سلمان بطلب

 ايمن چو شوى ايمان بطلب

پس دولت بى پايان بطلب

از كنج دل ويران بطلب

چشمى ز غمش گريان بطلب

 دل شو دل سوزان بطلب

سرچشمه جاويدان بطلب

از «مفتقر» نالان بطلب