نَفْس آیه‏اى که از آن اعراض مى‏کنند

پروردگار مى‏فرماید: از آیاتى به این روشنى که با مختصر حرکت فکرى در یک موردش انسان خدا را مى‏یابد، اعراض مى‏کنند، عمرى را در غفلت به سر مى‏برند، پیش من و دائم با نشانه‏هاى من هستند، کنار فلش‏هایى که مرا نشان مى‏دهند، اما خوابند و در غفلت، مُعْرض هستند. یک آیه، آیه نفس است که عالَم کبیر است، عالَم الهى است، مرکز غوغاى تمام حقایق عالَم است، مرکز همه لطافت‏هاست، مرکز عشق و محبت است، مرکز کشش‏ها و جاذبه‏ها و دافعه‏هاست، این عالَم چیزهایى از وجود انسان مى‏سازد که مواردش را قرآن بیان مى‏کند. در بحث‏هاى بعد اگر خدا بخواهد مطرح مى‏کنم.از نفس که آیه‏اى از مهم‏ترین آیات الهى است، اعراض دارند. این نفس که آیه‏اى در قرآن مجید است، خداوند مى‏فرماید: از طریق نفس خودتان، حتى مى‏توانید به حقیقت آسمان‏ها و زمین‏ها برسید. از طریق نفس‏تان مى‏توانید به شناخت بسیارى از واقعیّات دست پیدا کنید. اعراض به چه معناست؟ به این معنا که علنا این قدر بدبخت مى‏شوند که اعلام مى‏کنند خودمان هم خودمان را نمى‏خواهیم.از یک طرف، از آیاتى که نشان دهنده حق است در خلقت اعراض مى‏کنند و مى‏گویند نمى‏خواهیم خلقت را ببینیم، بگذار کور زندگى کنیم. از طرف دیگر، این قدر بیچاره مى‏شوند که از نفس خودشان هم اعراض مى‏کنند و مى‏گویند خودشان را هم دیگر نمى‏بینند، کور هستند با این که هیچ کس نزدیک‏تر از خودِ انسان به انسان نیست، اما دیگر خودش را هم نمى‏خواهد.

خودکشى اینها بسیار بالاتر از آن کسى است که چاقو به خودش مى‏زند و خودش را مى‏کُشد، البته کسى که به خود چاقو مى‏زند یا زهر مى‏خورد، بلافاصله بعد از مرگش، گرفتار عذاب مى‏شود و الى الابد هم معذّب است، اما عذاب کسى که با زهر خودش را مى‏کُشد با عذاب کسى که اعراض از خود مى‏کند و خودش را نمى‏خواهد، بسیار فرق مى‏کند. آن کسى که خودش را براى خدا نساخته، خودش را نساخته، والاّ هر کس خودش را بخواهد فقط براى خدا خودش را مى‏سازد.در یک تفسیر قرآنى ـ تفسیر هشت صد سال پیش ـ در ذیل آیه «اِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ اِیَّاکَ نَسْتَعِینُ »11 این قطعه کوتاه آموزنده را نقل کرده که: روزگارى بود که غلام و کنیز خرید و فروش مى‏شد، گفت: به مغازه‏اى براى خرید غلام رفتم، هفت یا هشت غلام داشت، عین جنس را به مردم مى‏فروختند. اسلام آمد ریشه این مسئله را کند. آن مقدارى هم که خودش دست داشت، غلام و کنیز فروشى فقط براى اصلاح و تربیت عباد خدا بود، هیچ هدف دیگرى نداشت. غلام کافر را مى‏آورد تبدیل به انسانى به تمام معنا الهى مى‏کرد .