ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ مائده ( 5 ) : 3 .
2 ـ مائده ( 5 ) : 3 .
3 ـ الکافى 1/289 ، باب ما نص الله عزوجل ورسوله . . . ، حدیث 4 .
4 ـ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّد الْخُزَاعِىِّ عَنْ اَبِیهِ قَالَ : سَمِعْتُ اَبَا عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) یَقُولُ : « لَمَّا نَزَلَ رَسُولُ اللَّهِ عَرَفَات یَوْمَ الْجُمُعَهِ اَتَاهُ جَبْرَئِیلُ فَقَالَ لَهُ : یَا مُحَمَّدُ اِنَّ اللهَ یُقْرِئُکَ السَّلامَ وَیَقُولُ لَکَ : قُلْ لاُِمَّتِکَ : الْیَوْمَ اَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ بِوَلایَهِ عَلِىِّ بْنِ اَبِى طَالِب وَاَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِى وَرَضِیتُ لَکُمُ الاِْسْلامَ دِیناً وَلَسْتُ اُنْزِلُ عَلَیْکُمْ بَعْدَ هَذَا قَدْ اَنْزَلْتُ عَلَیْکُمُ الصَّلاهَ وَالزَّکَاهَ وَالصَّوْمَ وَالْحَجَّ وَهِىَ الْخَامِسَهُ وَلَسْتُ اَقْبَلُ هَذِهِ الاَْرْبَعَهَ اِلاّ بِهَا » . تفسیر العیاشى : 1/293 ، حدیث 21 ; بحار الانوار : 37/138 ، باب 52 ، حدیث 28 .
5 ـ بقره ( 2 ) : 128 .
6 ـ بقره ( 2 ) : 132 .
7 ـ یوسف ( 12 ) : 101 .
8 ـ مائده ( 5 ) : 3 .
9 ـ آل عمران ( 3 ) : 85 .
10 ـ نحل ( 16 ) : 49 .
11 ـ الرحمن ( 55 ) : 6 .
12 ـ سعدى شیرازى .
13 ـ نشانه هایى از او : 41 .
14 ـ نشانه هایى از او : 49 .
15 ـ نشانه هایى از او : 164 .
16 ـ جاهلیت و اسلام : 321 .
17 ـ YOCCA گیاهى است در امریکا .
18 ـ جاهلیت واسلام : 322 .
19 ـ اراده و مشیت حکیمانه حق .
20 ـ جاهلیت و اسلام : 323 .
21 ـ جاهلیت و اسلام : 336 .
22 ـ زخرف ( 43 ) : 37 ـ 38 .
23 ـ هود ( 11 ) : 42 ـ 46 .
24 ـ سعدى شیرازى .
25 ـ انعام ( 6 ) : 68 .
26 ـ نساء ( 4 ) : 140 .
27 ـ اللهوف : 112 ; بحار الانوار : 45/42 ، باب 37 .
28 ـ نساء ( 4 ) : 80 .
29 ـ فتح ( 48 ) : 10 .
30 ـ « یَا اَحَبَّ مِنْ کُلِّ حَبِیب » .
31 ـ « یَا رَفِیقُ » .
32 ـ طه ( 20 ) : 43 ـ 44 .
33 ـ یونس ( 10 ) : 57 .
34 ـ این داستانى که خود شاهد آن بودم مربوط به سال 1353 شمسى است و آن روحانى دلسوز مرحوم حجه الاسلام حاج آقا مصطفى مسجد جامعى امام جماعت مسجد المصطفى جنب میدان حسن آباد بود که با اینجانب رفاقت و دوستى داشت .
35 ـ تحریم ( 66 ) : 8 .
36 ـ بخشى از مناجات خمس عشر مفاتیح الجنان : 218 .
37 ـ ( فَتَلَقَّى ءَادَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِمَات فَتَابَ عَلَیْهِ اِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ ) بقره (2) 37 .
38 ـ بحار الانوار : 58/234 ، باب 45 .
39 ـ بحار الانوار : 99/106 ، باب 7 .
40 ـ عیون اخبار الرضا (علیه السلام) : 2/64 ، باب 31 ، حدیث 282 ; کشف الغمه : 1/96 ; بحار الانوار : 22/326 ، باب 10 ، حدیث 28 .
41 ـ نساء ( 4 ) : 69 .
42 ـ بحار الانوار : 42/179 ، باب 124 .
43 ـ الرحمن ( 55 ) : 60 .
44 ـ الکافى : 2/125 ، باب الحب فى الله والبغض فى الله ، حدیث 6 ; وسائل الشیعه : 16/177 ، باب 17 ، حدیث 21284 ; بحار الانوار : 66/242 ، باب 36 ، حدیث 17 .
45 ـ الکافى 2/126 ، باب الحب فى الله والبغض فى الله ، حدیث 11 ; وسائل الشیعه : 16/183 ، باب 18 ، حدیث 21300 ; بحار الانوار : 66/247 ، باب 36 ، حدیث 22 .
46 ـ الامالى ، شیخ مفید : 75 ، مجلس 8 ، حدیث 11 ; بحار الانوار : 71/399 ، باب 28 ، حدیث 37 .
47 ـ اعلام الدین : 67 .
48 ـ سعدى شیرازى ، مواعظ .
49 ـ بقره ( 2 ) : 195 .
50 ـ مائده ( 5 ) : 42 .
51 ـ توبه ( 9 ) : 4 و 7 .
52 ـ مجموعه ورام 1/183 ; عوالى اللآلى : 1/267 ، حدیث 66 .
53 ـ الکافى : 7/81 ، وصیه النبى (صلى الله علیه وآله) ، حدیث 39 ; الامالى ، شیخ صدوق : 487 ، مجلس 74 ، حدیث 1 ; بحار الانوار : 70/348 ، باب 137 ، حدیث 39 .
54 ـ آل عمران ( 3 ) : 77 .
55 ـ مدثر ( 74 ) : 38 ـ 48 .
56 ـ نظامى گنجوى .
57 ـ بقره ( 2 ) : 221 .
58 ـ ( لَقَدْ اَضَلَّنِى عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ اِذْ جَاءَنِى وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِلاِْنسَانِ خَذُولاً ) « بى تردید مرا از قرآن پس از آنکه برایم آمد گمراه کرد . و شیطان همواره انسان را پس از گمراه کردنش تنها و غریب در وادى هلاکت وامى گذارد » . فرقان (25) : 29 .
59 ـ « فَالصُّورَهُ صُورَهُ انسان وَالقَلبُ قلبُ حَیَوان » نهج البلاغه : 119 ، خطبه 87 ; بحار الانوار : 2/56 ، باب 11 ، حدیث 36 .
60 ـ المناقب : 1/136 ; بحار الانوار : 18/69 ، باب 8 ، حدیث 24 .
61 ـ فرقان ( 25 ) : 27 ـ 29 .
62 ـ فرقان ( 25 ) : 29 .
63 ـ الکافى : 2/639 ، باب من یحب مصادقته ، حدیث 5 ; وسائل الشیعه : 12/25 ، باب 12 ، حدیث 15547 ; بحار الانوار : 71/282 ، باب 19 ، حدیث 4 .
64 ـ غزالى .
65 ـ کتاب آئینه ، محمد حجازى .
66 ـ مجادله (58) : 22 .
67 ـ ممتحنه ( 60 ) : 1 .
68 ـ الکافى : 2/375 ، باب مجالسه اهل المعاصى ، حدیث 4 ; وسائل الشیعه : 16/267 ، باب 39 ، حدیث 21531 ; بحار الانوار : 17/202 ، باب 14 ، حدیث 41 .
69 ـ الامالى ، شیخ طوسى : 518 ، مجلس 18 ، حدیث 1153 ; بحار الانوار : 71/192 ، باب 14 ، حدیث 12 .
70 ـ صفات الشیعه : 6 ، حدیث 9 ; بحار الانوار : 71/197 ، باب 14 ، حدیث 31 .
71 ـ اعلام الدین : 294 ; بحار الانوار : 71/199 ، باب 14 ، حدیث 37 .
72 ـ معانى الاخبار : 197 ، حدیث 4 ; بحار الانوار : 71/190 ، باب 14 ، حدیث 3 .
73 ـ الجعفریات : 96 ; بحار الانوار 71/197 ، باب 14 ، حدیث 32 .
74 ـ الکافى : 2/640 ، باب من تکره مجالسته . . . ، حدیث 4 ; وسائل الشیعه : 12/23 ، باب 11 ، حدیث 15542 .
75 ـ الکافى : 2/640 ، باب من تکره مجالسته ، حدیث 5 ; وسائل الشیعه : 12/30 ، باب 16 ، حدیث 15561 .
76 ـ قرب الاسناد : 25 ; بحار الانوار : 71/191 ، باب 14 ، حدیث 5 .
77 ـ بحار الانوار : 71/191 ، باب 14 ، حدیث 34 ; مستدرک الوسائل 12/312 ، باب 36 ، حدیث 14173 .
78 ـ اسراء ( 17 ) : 83 .
79 ـ انعام ( 6 ) : 68 .
80 ـ سجده ( 32 ) : 22 .
81 ـ نجم ( 53 ) : 29 ـ 30 .
82 ـ الامالى، شیخ صدوق: 20، مجلس 6، حدیث 4 ; بحار الانوار : 71/190، باب 14، حدیث 1.
83 ـ الکافى : 2/375 ، باب مجالسه اهل المعاصى ، حدیث 5 ; وسائل الشیعه : 12/29 ، باب 15 ، حدیث 15558 ; بحار الانوار : 17/205 ، باب 14 ، حدیث 42 .
84 ـ عَنِ الْعِدَّهِ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِم الْکِنْدِىِّ ، عَمَّنْ حَدَّثَهُ ، عَنْ اَبِى عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) قَالَ : کَانَ اَمِیرُ الْمُوْمِنِینَ (علیه السلام) اِذَا صَعِدَ الْمِنْبَرَ قَالَ : « یَنْبَغِى لِلْمُسْلِمِ اَنْ یَجْتَنِبَ مُوَاخَاهَ ثَلاثَه : الْمَاجِنِ وَالاَْحْمَقِ وَالْکَذَّابِ اَمَّا الْمَاجِنُ فَیُزَیِّنُ لَکَ فِعْلَهُ وَیُحِبُّ اَنْ تَکُونَ مِثْلَهُ وَلا یُعِینُکَ عَلَى اَمْرِ دِینِکَ وَمَعَادِکَ وَمُقَارَنَتُهُ جَفَاءٌ وَقَسْوَهٌ وَمَدْخَلُهُ وَمَخْرَجُهُ عَلَیْکَ عَارٌ وَاَمَّا الاَْحْمَقُ فَاِنَّهُ لا یُشِیرُ عَلَیْکَ بِخَیْر وَلا یُرْجَى لِصَرْفِ السُّوءِ عَنْکَ وَلَوْ اَجْهَدَ نَفْسَهُ وَرُبَّمَا اَرَادَ مَنْفَعَتَکَ فَضَرَّکَ فَمَوْتُهُ خَیْرٌ مِنْ حَیَاتِهِ وَسُکُوتُهُ خَیْرٌ مِنْ نُطْقِهِ وَبُعْدُهُ خَیْرٌ مِنْ قُرْبِهِ وَاَمَّا الْکَذَّابُ فَاِنَّهُ لَا یَهْنَوُکَ مَعَهُ عَیْشٌ یَنْقُلُ حَدِیثَکَ وَیَنْقُلُ اِلَیْکَ الْحَدِیثَ کُلَّمَا اَفْنَى اُحْدُوثَهً مَطَّهَا بِاُخْرَى حَتَّى اَنَّهُ یُحَدِّثُ بِالصِّدْقِ فَمَا یُصَدَّقُ وَیُغْرِى بَیْنَ النَّاسِ بِالْعَدَاوَهِ فَیُنْبِتُ السَّخَائِمَ فِى الصُّدُورِ فَاتَّقُوا اللهَ وَانْظُرُوا لاَِنْفُسِکُمْ » . الکافى : 2/376 ، باب مجالسه اهل المعاصى ، حدیث 6 ; بحار الانوار : 17/205 ، باب 14 ، حدیث 43 .
85 ـ عَنِ الْمَرَاغِىِّ ، عَنْ ثُوَابَهَ بْنِ یَزِیدَ ، عَنْ اَحْمَدَ بْنِ عَلِىِّ بْنِ الْمُثَنَّى ، عَنْ شَبَابَهَ بْنِ سَوَّار ، عَنِ الْمُبَارَکِ بْنِ سَعِید ، عَنْ خَلِید الْفَرَّاءِ ، عَنْ اَبِى الْمُحَبَّرِ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله علیه وآله) : « اَرْبَعَهٌ مَفْسَدَهٌ لِلْقُلُوبِ الْخُلُوُّ بِالنِّسَاءِ وَالاِسْتِمْتَاعُ مِنْهُنَّ وَالاَْخْذُ بِرَاْیِهِنَّ وَمُجَالَسَهُ الْمَوْتَى فَقِیلَ یَا رَسُولَ اللهِ وَمَا مُجَالَسَهُ الْمَوْتَى قَالَ مُجَالَسَهُ کُلِّ ضَالّ عَنِ الاِْیمَانِ وَجَائِر عَنِ الاَْحْکَامِ » . الامالى ، شیخ طوسى : 83 ، مجلس 3 ، حدیث 122 ; وسائل الشیعه : 16/266 ، باب 28 ، حدیث 21530 ; بحار الانوار : 71/192 ، باب 14 ، حدیث 10 .
86 ـ نهج البلاغه: 402، نامه 31 (وصایا شتى); بحار الانوار : 71/198 ، باب 14 ، حدیث 34 .
87 ـ الامالى ، شیخ طوسى : 107 ، حدیث 163 ; بحار الانوار : 72/280 ، باب 71، حدیث 4.
88 ـ معانى الاخبار : 196 ، حدیث 2 ; بحار الانوار : 72/280 ، باب 71 ، حدیث 5 .
89 ـ الکافى ، 2/327 ، باب من یتقى شره ، حدیث 3 ; بحار الانوار : 72/283 ، باب 71 ، حدیث 11 .
90 ـ الکافى : 2/327 ، باب من یتقى شره ، حدیث 4 ; بحار الانوار : 72/283 ، باب 71 ، حدیث 12 .
91 ـ قلم ( 68 ) : 4 .
92 ـ محجه البیضاء : 3/285 ، کتاب آداب الصحبه والمعاشره .
93 ـ محجه البیضاء : 3/285 ، کتاب آداب الصحبه والمعاشره .
94 ـ مجمع الزوائد : 10/277 ; محجه البیضاء : 3/286 ، کتاب آداب الصحبه والمعاشره .
95 ـ مسند احمد : 4/386 ; محجه البیضاء : 3/286 ، کتاب آداب الصحبه والمعاشره .
96 ـ محجه البیضاء : 3/289 ، کتاب آداب الصحبه والمعاشره .
97 ـ شعراء ( 26 ) : 100 ـ 101 .
98 ـ محجه البیضاء : 3/289 ، کتاب آداب الصحبه والمعاشره ; مستدرک الوسائل : 8/323 ، باب 7 ، حدیث 9559 ( با کمى اختلاف ) .
99 ـ محجه البیضاء : 3/297 ، کتاب آداب الصحبه والمعاشره .
100 ـ عصر (103) : 3 .
101 ـ بلد (90) : 17 .
102 ـ نساء ( 4 ) : 69 .
103 ـ ملک الشعراى بهار ، دیوان اشعار .
104 ـ الاختصاص : 218 ; بحار الانوار : 71/178 ، باب 11 ، حدیث 17 ; مستدرک الوسائل : 8/328 ، باب 10 ، حدیث 9572 .
105 ـ الکافى : 8/242 ، حدیث القباب ، حدیث 336 ; بحار الانوار : 24/303 ، باب 66 ، حدیث 15 ( با کمى اختلاف ) .
106 ـ نهج البلاغه : 494 ، حکمت 134 ; وسائل الشیعه : 12/26 ، باب 13 ، حدیث 15550 ; بحار الانوار : 71/163 ، باب 10 ، حدیث 28 .
107 ـ یوسف ( 12 ) : 108 .
108 ـ مومن ( 40 ) : 28 .
109 ـ ( وَقَالَ رَجُلٌ مُوْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَکْتُمُ اِیمَانَهُ اَتَقْتُلُونَ رَجُلاً اَن یَقُولَ رَبِّىَ اللهُ وَقَدْ جَاءَکُم بِالْبَیِّنَاتِ مِن رَبِّکُمْ وَاِن یَکُ کَاذِباً فَعَلَیْهِ کَذِبُهُ وَاِن یَکُ صَادِقاً یُصِبْکُم بَعْضُ الَّذِى یَعِدُکُمْ اِنَّ اللهَ لاَ یَهْدِى مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذَّابٌ * یَاقَوْمِ لَکُمُ الْمُلْکُ الْیَوْمَ ظَاهِرِینَ فِى الاَْرْضِ فَمَن یَنصُرُنَا مِن بَاْسِ اللهَ اِن جَاءَنَا قَالَ فِرْعَوْنُ مَا اُرِیکُمْ اِلاَّ مَا اَرَى وَمَا اَهْدِیکُمْ اِلاَّ سَبِیلَ الرَّشَادِ * وَقَالَ الَّذِى آمَنَ یَاقَوْمِ اِنِّى اَخَافُ عَلَیْکُم مِثْلَ یَوْمِ الاَْحْزَابِ * مِثْلَ دَاْبِ قَوْمِ نُوح وَعَاد وَثَمُودَ وَالَّذِینَ مِنْ بَعْدِهِمْ وَمَا اللهُ یُرِیدُ ظُلْماً لِلْعِبَادِ * وَیَاقَوْمِ اِنِّى اَخَافُ عَلَیْکُمْ یَوْمَ التَّنَادِ * یَوْمَ تُوَلُّونَ مُدْبِرِینَ مَا لَکُم مِنَ اللهَ مِنْ عَاصِم وَمَن یُضْلِلِ اللهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَاد * وَلَقَدْ جَاءَکُمْ یُوسُفُ مِن قَبْلُ بِالْبَیِّنَاتِ فَمَا زِلْتُمْ فِى شَکٍّ مِمَّا جَاءَکُم بِهِ حَتَّى اِذَا هَلَکَ قُلْتُمْ لَن یَبْعَثَ اللهُ مِن بَعْدِهِ رَسُولاً کَذلِکَ یُضِلُّ اللهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُرْتَابٌ * الَّذِینَ یُجَادِلُونَ فِى آیَاتِ اللهَ بِغَیْرِ سُلْطَان اَتَاهُمْ کَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللهَ وَعِندَ الَّذِینَ آمَنُوا کَذلِکَ یَطْبَعُ اللهُ عَلَى کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّر جَبَّار ) سوره مومن (40) : 28 ـ 35 .
« و مرد مومنى از خاندان فرعون که ایمانش را پنهان مى داشت ، گفت : آیا مردى را مى کشید که مى گوید : پروردگار من خدا است ؟ و بى تردید از سوى پروردگارتان براى شما دلایل روشنى آورده است ، و اگر دروغگو باشد دروغش به زیان خود اوست ، و اگر راستگو باشد برخى از عذاب هایى که به شما وعده مى دهد به شما خواهد رسید ; زیرا خدا کسى را که اسراف کار و بسیار دروغگوست ، هدایت نمى کند . * اى قوم من ! امروز فرمانروایى و حکومت براى شماست که در این سرزمین پیروز هستید ، ولى اگر عذاب خدا به سوى ما آید ، چه کسى ما را یارى خواهد داد ؟ فرعون گفت : من جز آنچه را صواب مى بینم و به آن یقین دارم و آن انکار موسى و کشتن او و تقویت حکومت من است به شما ارائه نمى کنم ، و شما را جز به راه راست هدایت نمى کنم . * و آن مرد مومن گفت : اى قوم من ! بى تردید من بر شما از روزى مانند روز عذاب گروه ها یى که پیامبران را تکذیب کردند مى ترسم * چون سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود و کسانى که پس از آنان بودند ; و خدا ستمى بر بندگان نمى خواهد این بندگان اند که بر خود ستم روا مى دارند . * و اى قوم من ! بى تردید من از روزى که مردم یکدیگر را براى نجات خود از عذاب ندا مى دهند بر شما مى ترسم ; * روزى که به علت شدت عذاب پشت کنان از این سو به آن سو فرار مى کنید ولى از هر سو که مى روید ، برگردانده مى شوید و شما را در برابر عذاب خدا هیچ نگه دارنده اى نیست ; و هر که را خدا به سبب کبر و عنادش گمراه کند ، او را هیچ هدایت کننده اى نخواهد بود . بى تردید یوسف پیش از این دلایل روشنى براى شما آورد ، ولى شما همواره نسبت به آنچه که آورده بود در تردید بودید ، تا زمانى که از دنیا رفت ، پس از مرگ او گفتید : خدا هرگز بعد از او پیامبرى مبعوث نخواهد کرد ، این گونه خدا هر اسراف کار تردید کننده اى را گمراه مى کند . * کسانى که در آیات خدا بى آنکه دلیلى براى آنان آمده باشد ، مجادله و ستیزه مى کنند این عمل زشتشان نزد خدا و نزد اهل ایمان مایه دشمنى بزرگ است ; این گونه خدا بر دل هر گردنکش زورگویى ، مُهر تیره بختى مى نهد .
110 ـ تاریخ انبیا : 103 .
111 ـ تحریم ( 66 ) : 11 .
112 ـ الاقبال : 187 ، ذکر دعاء آخر للمصحف الشریف ; بحار الانوار : 95/146 .
113 ـ اقتباس از آیات 20 ـ 27 سوره یس با اندکى توضیح .
( وَجَاءَ مِنْ اَقْصَى الْمَدِینَهِ رَجُلٌ یَسْعَى قَالَ یَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِینَ * اتَّبِعُوا مَن لاَ یَسْاَلُکُمْ اَجْراً وَهُم مَّهْتَدُونَ * وَمَا لِىَ لاَ اَعْبُدُ الَّذِى فَطَرَنِى وَاِلَیْهِ تُرْجَعُونَ * ءَاَتَّخِذُ مِن دُونِهِ آلِهَهً اِن یُرِدْنِ الرَّحْمنُ بِضُرٍّ لاَ تُغْنِ عَنِّى شَفَاعَتُهُمْ شَیْئاً وَلاَ یُنقِذُونِ * اِنِّى اِذًا لَفِى ضَلاَل مُبِین * اِنِّى آمَنتُ بِرَبِّکُمْ فَاسْمَعُونِ * قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّهَ قَالَ یَا لَیْتَ قَوْمِى یَعْلَمُونَ * بِمَا غَفَرَ لِى رَبِّى وَجَعَلَنِى مِنَ الْمُکْرَمِینَ ) .
114 ـ ( فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِمَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ اَبْنَاءَنَا وَاَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَاَنْفُسَنَا وَاَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِل فَنَجْعَلْ لَعْنَهَ اللهِ عَلَى الْکَاذِبِینَ ) آل عمران (3) : 61 .
115 ـ نهج البلاغه : 393 ، نامه 31 ; بحار الانوار : 47/221 ، باب 8 ، حدیث 2 .
116 ـ الامالى ، شیخ مفید : 14 ، حدیث 3 ; بحار الانوار : 39/36 ، باب 73 ، حدیث 4 .
117 ـ روضه الواعظین : 1/128 ، شواهد التنزیل : 1/103 ، حدیث 117 ; کشف الغمه : 1 / 113 ; بحار الانوار : 39/38 ، باب 73 ، حدیث 10 .
118 ـ وحشى بافقى ، دیوان اشعار .
119 ـ تهذیب الاحکام : 6/113 ، حدیث 17 ; مفاتیح الجنان ، زیارت وارث .
120 ـ نهج البلاغه : 242 ، خطبه 167 .
121 ـ نهج البلاغه : 242 ، خطبه 167 ; بحار الانوار : 32/40 ، باب 1 ، حدیث 26 .
122 ـ الکافى : 2/627 ، باب النوادر ، حدیث 1 ; وسائل الشیعه : 6/182 ، باب 8 ، حدیث 7678 .
123 ـ سعدى شیرازى، ، مواعظ .
124 ـ المناقب : 2/347 فیما ظهر بعد وفاته ، این عبارت با کمى تغییر در مصادر دیگر از جمله الکافى : 1/454 ، باب مولد امیرالمومنین حدیث 4 ; الفقیه : 2/592 ، حدیث 3199 ; کمال الدین : 2/387 ، حدیث 3 و . . . آمده است .
125 ـ قرآن در اسلام : 9 .
126 ـ . William Law The Case of Regson :
127 ـ قرن دیوانه : 22 .
128 ـ ( ءَاَرْبَابٌ مُّتَفَرِّقُونَ خَیْرٌ اَمِ اللهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ) . یوسف ( 12 ) : 39 .
129 ـ ( اَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ اِذَا دَعَاهُ وَیَکْشِفُ السُّوءَ وَیَجْعَلُکُمْ خُلَفَاءَ الاَْرْضِ اَءِلهٌ مَعَ اللهَ قَلِیلاً مَا تَذَکَّرُونَ * اَمَّن یَهْدِیکُمْ فِى ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَمَن یُرْسِلُ الرِّیَاحَ بُشْرَاً بَیْنَ یَدَىْ رَحْمَتِهِ اَاِلهٌ مَّعَ اللهَ تَعَالَى اللهُ عَمَّا یُشْرِکُونَ * اَمَّن یَبْدَوُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَمَن یَرْزُقُکُم مِنَ السَّماءِ وَالاَْرْضِ. . . ) . نمل ( 27 ) 62 ـ 64 .
130 ـ ( اَفَمَن یَخْلُقُ کَمَن لاَّ یَخْلُقُ اَفَلاَ تَذَکَّرُونَ ) . نحل ( 16 ) : 17 .
131 ـ حج ( 22 ) : 73 .
132 ـ ( اِنَّ فِى خَلْقِ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لآیَات لاَُوْلِى الاَْلْبَابِ ) . آل عمران ( 3 ) : 190 .
133 ـ ( فَاِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَى ) . بقره ( 2 ) : 197 .
134 ـ ( لَقَدْ کَانَ فِى قَصَصِهِمْ عِبْرَهٌ لاُِولِى الاَْلْبَابِ ) . یوسف ( 12 ) : 111 .
135 ـ ( اَفَلاَ یَنظُرُونَ اِلَى الاِْبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ * وَاِلَى السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ * وَاِلَى الْجِبَالِ کَیْفَ نُصِبَتْ * وَاِلَى الاَْرْضِ کَیْفَ سُطِحَتْ ) . غاشیه ( 88 ) : 17 ـ 20 .
136 ـ ( لَیْسَ الْبِرَّ اَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَالْیَومِ الآخِرِ وَالْمَلاَئِکَهِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوى الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ الْسَّبِیلِ وَالسَّائِلِینَ وَفِى الرِّقابِ وَاَقَامَ الصَّلوهَ وَآتَى الزَّکوهَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ اِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِینَ فِى الْبَاْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِینَ الْبَاْسِ اُولئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوْا وَاُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ) . بقره ( 2 ) : 177 .
137 ـ دائره المعارف قرآن کریم : 11 .
138 ـ داستان راستان : 1/26 .
139 ـ نساء ( 4 ) : 69 .
140 ـ الْمُعَافَا بْنُ زَکَرِیَّا ، عَنْ اَبِى سُلَیْمَانَ اَحْمَدَ بْنِ اَبِى هَرَاسَهَ ، عَنْ اِبْرَاهِیمَ بْنِ اِسْحَاقَ النَّهَاوَنْدِىِّ ، عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ حَمَّاد الاَْنْصَارِىِّ ، عَنْ عُثْمَانَ بْنِ اَبِى شَیْبَهَ ، عَنْ حَرِیز ، عَنِ الاَْعْمَشِ ، عَنِ الْحَکَمِ بْنِ عُتَیْبَهَ ، عَنْ قَیْسِ بْنِ اَبِى حَازِم ، عَنْ اُمِّ سَلَمَهَ قَالَتْ : سَاَلْتُ رَسُولَ اللهِ (صلى الله علیه وآله) عَنْ قَوْلِ اللهِ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى : ( فَاُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ اَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَداءِ وَالصّالِحِینَ وَحَسُنَ اُولئِکَ رَفِیقاً ) قَالَ : « الَّذِینَ اَنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ اَنَا وَالصِّدِّیقِینَ عَلِىُّ بْنُ اَبِى طَالِب وَالشُّهَداءِ الْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ وَالصّالِحِینَ حَمْزَهُ وَحَسُنَ اُولئِکَ رَفِیقاً الاَْئِمَّهُ الاثْنَا عَشَرَ بَعْدِى » . کفایه الاثر : 182 ; بحار الانوار36/347 ، باب 41 ، حدیث 214 .
روایات مختلفى در کتب معتبر شیعه معنى نبیین و صدیقین و شهداء و صالحین را بیان کرده اند که مى توان به کتب : الکافى : 8/35 حدیث 6 ; الاختصاص : 106 ; تاویل الآیات الظاهره : 143 و 145 و 146 ذیل آیه شریفه ; تفسیر العیاشى : 1/256 ذیل آیه شریف ; تفسیر القمى : 1/142 ذیل آیه شریفه ; شواهد التنزیل : 1/196 ، حدیث 206 و 207 و 208 و 209 ; المناقب : 1/283 و 87 و 89 ; بحار الانوار : 23/336 ، باب 20 ، حدیث 4 و 23/337 ، باب 20 حدیث 5 و 24/31 ، باب ان ولایتهم الصدق وانهم الصادقون والصدیقون والشهداء والصالحون حدیث 1 و 2 و 6 و 7 و به جلدهاى متعدد بحار الانوار مراجعه کرد .
141 ـ نساء ( 4 ) : 69 .
142 ـ برخى از نامه ها در مرکز علمى تحقیقاتى دار العرفان موجود مى باشد .
143 ـ ابراهیم ( 14 ) : 1 .
144 ـ توبه ( 9 ) : 128 .
145 ـ الامالى، شیخ طوسى: 60، مجلس 2 ، حدیث 88 ; بحار الانوار: 23/105، باب 7، حدیث 3.
146 ـ فرائد السمطین : 2/66 و همچنین در مصادر شیعه مانند : الطرائف : 1/117 ، حدیث 180 ; بحار الانوار : 23/110 ، باب 7 ، حدیث 16 .
147 ـ صحیفه الامام الرضا : 57 ، حدیث 76 ; بحار الانوار : 23/122 ، باب 7 ، حدیث 45 .
148 ـ عَنِ الاَْصْبَغِ بْنِ نُبَاتَهَ قَالَ : خَطَبَنَا اَمِیرُ الْمُوْمِنِینَ (علیه السلام) عَلَى مِنْبَرِ الْکُوفَهِ فَحَمِدَ اللهَ وَاَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ : « اَیُّهَا النَّاسُ سَلُونِى قَبْلَ اَنْ تَفْقِدُونِى ، فَاِنَّ بَیْنَ جَوَانِحِى عِلْماً جَمّاً ، فَقَامَ اِلَیْهِ ابْنُ الْکَوَّاءِ فَقَالَ :... یَا اَمِیرَالْمُوْمِنِینَ اَخْبِرْنِى عَنْ اَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ (صلى الله علیه وآله) ، قَالَ ، عَنْ اَىِّ اَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ ؟ تَسْاَلُنِى ، قَالَ : یَا اَمِیرَالْمُوْمِنِینَ اَخْبِرْنِى عَنْ اَبِى ذَرّ الْغِفَارِىِّ ، قَالَ (علیه السلام) : سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ (صلى الله علیه وآله) یَقُولُ : مَا اَظَلَّتِ الْخَضْرَاءُ وَلا اَقَلَّتِ الْغَبْرَاءُ ذَا لَهْجَه اَصْدَقَ مِنْ اَبِى ذَرّ ، قَالَ : یَا اَمِیرَالْمُوْمِنِینَ اَخْبِرْنِى عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِىِّ قَالَ : بَخٍّ بَخٍّ سَلْمَانُ مِنَّا اَهْلَ الْبَیْتِ وَمَنْ لَکُمْ بِمِثْلِ لُقْمَانَ الْحَکِیمِ عَلِمَ عِلْمَ الاَْوَّلِ وَعِلْمَ الآْخِرِ ، قَالَ : یَا اَمِیرَالْمُوْمِنِینَ فَاَخْبِرْنِى عَنْ حُذَیْفَهَ بْنِ الْیَمَانِ ، قَالَ : ذَاکَ امْرُوٌ عَلِمَ اَسْمَاءَ الْمُنَافِقِینَ اِنْ تَسْاَلُوهُ عَنْ حُدُودِ اللهِ تَجِدُوهُ بِهَا عَارِفاً عَالِماً ، قَالَ : یَا اَمِیرَالْمُوْمِنِینَ اَخْبِرْنِى عَنْ عَمَّارِ بْنِ یَاسِر ، قَالَ : ذَاکَ امْرُوٌ حَرَّمَ اللهُ لَحْمَهُ وَدَمَهُ عَلَى النَّارِ وَاَنْ تَمَسَّ شَیْئاً مِنْهُمَا قَالَ یَا اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ فَاَخْبِرْنِى عَنْ نَفْسِکَ ، قَالَ : کُنْتُ اِذَا سَاَلْتُ اُعْطِیتُ وَاِذَا سَکَتُّ ابْتُدِیتُ... » . الاحتجاج : 1/260 ; بحار الانوار : 10/123 ، باب 8 ، حدیث 2 .
149 ـ اَبِى مُحَمَّد الْعَسْکَرِىِّ (علیه السلام) قَالَ : « قَدِمَ جَمَاعَهٌ فَاسْتَاْذَنُوا عَلَى الرِّضَا (علیه السلام) وَقَالُوا : نَحْنُ مِنْ شِیعَهِ عَلِیّ فَمَنَعَهُمْ اَیَّاماً ثُمَّ لَمَّا دَخَلُوا قَالَ لَهُمْ : وَیْحَکُمْ اِنَّمَا شِیعَهُ اَمِیرِالْمُوْمِنِینَ الْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ وَسَلْمَانُوَاَبُوذَرّ وَالْمِقْدَادُ وَعَمَّارٌ وَمُحَمَّدُ بْنُ اَبِى بَکْر الَّذِینَ لَمْ یُخَالِفُوا شَیْئاً مِنْ اَوَامِرِهِ » . الاحتجاج : 2/440 ; بحار الانوار : 22/330 ، باب 10 ، حدیث 39 .
150 ـ روضه الواعظین : 2/280 ; الخصال : 1/303 ، حدیث 80 ; بحار الانوار : 22/341 ، باب 10 ، حدیث 52 .
151 ـ جَعْفَرُ بْنُ الْحُسَیْنِ الْمُوْمِنُ ، عَنِ ابْنِ الْوَلِیدِ ، عَنِ الصَّفَّارِ ، عَنِ ابْنِ عِیسَى ، عَنِ ابْنِ اَبِى نَجْرَانَ ، عَنْ صَفْوَانَ الْجَمَّالِ ، عَنْ اَبِى عَبْدِ اللهِ (علیه السلام)قَال : « قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله علیه وآله) : اِنَّ اللهَ اَمَرَنِى بِحُبِّ اَرْبَعَه ، قَالُوا : وَمَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللهِ ؟ قَالَ : عَلِىُّ بْنُ اَبِى طَالِب ، ثُمَّ سَکَتَ ، ثُمَّ قَالَ : اِنَّ اللهَ اَمَرَنِى بِحُبِّ اَرْبَعَه ، قَالُوا : وَمَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللهِ ؟ قَالَ : عَلِىُّ بْنُ اَبِى طَالِب ، ثُمَّ سَکَتَ ، ثُمَّ قَالَ : اِنَّ اللهَ اَمَرَنِى بِحُبِّ اَرْبَعَه ، قَالُوا : وَمَنْ هُمْ یَا رَسُولَ ؟ اللهِ قَالَ : عَلِىُّ بْنُ اَبِى طَالِب وَالْمِقْدَادُ بْنُ الاَْسْوَدِ وَاَبُوذَرّ الْغِفَارِىُّ وَسَلْمَانُ الْفَارِسِى » . الاختصاص : 9 ; روضه الواعظین : 2/283 ; بحار الانوار 22/345 ، باب 10 ، حدیث 58 .
152 ـ رجال الکشى : 6 ; بحار الانوار : 22/351 ، باب 10 ، حدیث 77 .
153 ـ قَالَ زَیْنُ الْعَابِدِینَ (علیه السلام) : « سَعِیدُ بْنُ الْمُسَیَّبِ اَعْلَمُ النَّاسِ بِمَا تَقَدَّمَ مِنَ الآْثَارِ اَىْ فِى زَمَانِهِ » . المناقب : 4/176 ; بحار الانوار : 46/133 ، باب 8 ، حدیث 23 .
154 ـ قَالَ اَبُو عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) : « کَانَ سَعِیدُ بْنُ الْمُسَیَّبِ وَالْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَبِى بَکْر وَاَبُو خَالِد الْکَابُلِىُّ مِنْ ثِقَاتِ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (علیهما السلام) » . الکافى : 1/472 ، حدیث 1 ; سفینه البحار : 4/158 ، باب السین .
155 ـ الکافى : 5/9 ، باب الجهاد الرجل والمراه ، حدیث 1 ; بحار الانوار : 100/252 ، باب 4 ، حدیث 52 .
156 ـ اثبات الوصیه : 174 ; مستدرک الوسائل : 14/74 ، باب 11 ، حدیث 16137 .
157 ـ انعام ( 6 ) : 160 .
158 ـ دیوان اشعار آیت الله غروى اصفهانى « کمپانى » .
159 ـ شیخ بهائى .
160 ـ منهج المقال : 275 .
161 ـ الاختصاص : 88 ; بحار الانوار : 85/304 ، باب 2 ، حدیث 2 ; سفینه البحار : 5/132 ، باب الصاد .
162 ـ الکافى: 5/559، باب نوادر...، حدیث 15 ; بحار الانوار : 47/359، باب 11، حدیث 69.
163 ـ چهره زن در آئینه تاریخ اسلام : 84 .
164 ـ به او گفته است خاله چون عموى معاویه « حارث » شوهر خواهر اروى ، صفیه دختر عبدالمطلب بوده است .
165 ـ چهره زن در آئینه تاریخ اسلام : 126 .
166 ـ شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحدید : 14/269 ; بحار الانوار : 20/134 ، باب 12 ; چهره زن در آئینه تاریخ اسلام : 141 .
167 ـ منتهى الآمال : باب سوم ، فصل هفتم ، شرح حال اویس قرنى . این قطعه در کتاب تذکره الاولیاء : 26 ، باب ذکر اویس قرنى با کمى تفاوت ذکر شده است .
168 ـ حنظله بادغیسى ، دیوان اشعار
169 ـ تحف العقول : 409 ; بحار الانوار : 75/321 ، باب 25 ، حدیث 3 .
170 ـ تحف العقول : 409 ; بحار الانوار : 75/321 ، باب 25 ، حدیث 3
171 ـ غرر الحکم : 481 ، حدیث 11060 ; مستدرک الوسائل : 11/346 ، باب 42 ، حدیث 13217 .
172 ـ غرر الحکم : 854 .
173 ـ بحار الانوار : 59/271 ، باب 88 .
174 ـ مولوى ، مثنوى معنوى ، دفتر اول .
175 ـ دیوان اشعار پروین اعتصامى : 205 ، با اختصار .
176 ـ مسد ( 111 ) : 1 .
177 ـ ( اُولئِکَ کَالاَْنْعَامِ بَلْ هُمْ اَضَلُّ اُولئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ ) انعام ( 6 ) 179 .
178 ـ ( فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ اِن تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ اَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ ) انعام ( 6 ) 176 .
179 ـ ( مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْرَاهَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوهَا کَمَثَلِ الْحِمَارِ یَحْمِلُ اَسْفَاراً ) جمعه (62) : 5.
180 ـ ( اَلَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً کَلِمَهً طَیِّبَهً کَشَجَرَه طَیِّبَه اَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِى السَّماءِ * تُوْتِى اُکُلَهَا کُلَّ حِین بِاِذْنِ رَبِّهَا وَیَضْرِبُ اللهُ الاَْمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ ) ابراهیم (14) : 24 ـ 25.
181 ـ مجموعه ورام : 2/90 ، این روایت با کمى تغییر در : الکافى : 8/212 ، حدیث 259 ; الامالى ، شیخ صدوق : 626 ، حدیث 4 ; مشکاه الانوار : 74 ، الفصل الثالث فى آداب الشیعه ; بحار الانوار : 7/203 ، باب 8 ، حدیث 91 و 27/108 ، باب 4 ، حدیث 81 و . . . ذکر شده است .
182 ـ یس ( 36 ) : 59 .
183 ـ لقمان ( 31 ) : 12 .
184 ـ الکافى : 1/16 ، کتاب العقل والجهل ، حدیث 12 ; بحار الانوار : 75/299 ، باب 25 ، حدیث 1 .
185 ـ قصص الانبیاء، راوندى: 195، حدیث 245; بحار الانوار : 13/419، باب 18، حدیث 14.
186 ـ در مصادر مختلف حکمت هاى متعددى از لقمان نقل شده است که جهت استفاده به حکمت هائى که مرحوم کلینى (رحمه الله) در کتاب الکافى به آن اشاره فرموده اند و روایات آن را بیان کرده اند اشاره مى شود :
الکافى : 1/15 ، کتاب العقل والجهل و صفحه 39 باب مجالسه العلماء ، حدیث 1 و 2/67 باب الخوف والرجاء ، حدیث 1 و صفحه 114 باب الصمت ، حدیث 6 و صفحه 134 ، باب الذم الدنیا والزهد فیها حدیث 20 و صفحه 641 ، باب من تکره مجالسته ، حدیث 9 و 4/22 ، باب کراهیه المساله ، حدیث 8 و 8/303 ، حدیث 466 و صفحه 348 ، حدیث 547 .
187 ـ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیّ الصَّیْرَفِیِّ ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ الْجِعَابِیِّ ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَر الْعَلَوِىِّ ، عَنْ اَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ، عَنْ عَلِیّ (علیه السلام) قَالَ : « قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله علیه وآله) : لِلْمُسْلِمِ عَلَى اَخِیهِ ثَلاثُونَ حَقّاً لا بَرَاءَهَ لَهُ مِنْهَا اِلاّ بِالاَْدَاءِ اَوِ الْعَفْوِ یَغْفِرُ زَلَّتَهُ وَیَرْحَمُ عَبْرَتَهُ وَیَسْتُرُ عَوْرَتَهُ وَیُقِیلُ عَثْرَتَهُ وَیَقْبَلُ مَعْذِرَتَهُ وَیَرُدُّ غِیبَتَهُ وَیُدِیمُ نَصِیحَتَهُ وَیَحْفَظُ خُلَّتَهُ وَیَرْعَى ذِمَّتَهُ وَیَعُودُ مَرْضَتَهُ وَیَشْهَدُ مَیِّتَهُ وَیُجِیبُ دَعْوَتَهُ وَیَقْبَلُ هَدِیَّتَهُ وَیُکَافِئُ صِلَتَهُ وَیَشْکُرُ نِعْمَتَهُ وَیُحْسِنُ نُصْرَتَهُ وَیَحْفَظُ حَلِیلَتَهُ وَیَقْضِى حَاجَتَهُ وَیَشْفَعُ مَسْاَلَتَهُ وَیُسَمِّتُ عَطْسَتَهُ وَیُرْشِدُ ضَالَّتَهُ وَیَرُدُّ سَلامَهُ وَیُطِیبُ کَلامَهُ وَیَبَرُّ اِنْعَامَهُ وَیُصَدِّقُ اِقْسَامَهُ وَیُوَالِى وَلِیَّهُ وَلا یُعَادِیهِ وَیَنْصُرُهُ ظَالِماً وَمَظْلُوماً فَاَمَّا نُصْرَتُهُ ظَالِماً فَیَرُدُّهُ عَنْ ظُلْمِهِ وَاَمَّا نُصْرَتُهُ مَظْلُوماً فَیُعِینُهُ عَلَى اَخْذِ حَقِّهِ وَلا یُسْلِمُهُ وَلا یَخْذُلُهُ وَیُحِبُّ لَهُ مِنَ الْخَیْرِ مَا یُحِبُّ لِنَفْسِهِ وَیَکْرَهُ لَهُ مِنَ الشَّرِّ مَا یَکْرَهُ لِنَفْسِهِ ، ثُمَّ قَالَ (علیه السلام) : سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ (صلى الله علیه وآله) یَقُولُ : اِنَّ اَحَدَکُمْ لَیَدَعُ مِنْ حُقُوقِ اَخِیهِ شَیْئاً فَیُطَالِبُهُ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ فَیَقْضِى لَهُ وَعَلَیْهِ » . کنز الفوائد : 1/306 ; وسائل الشیعه، 12/212، باب 122، حدیث 16114; بحار الانوار: 71/236 ، باب 15، حدیث 36.
188 ـ الکافى : 2/166 ، باب اخوه المومنین ، حدیث 5 ; وسائل الشیعه : 12/204 ، باب 122 ، حدیث 16094 ; بحار الانوار : 71/270 ، باب 16 ، حدیث 9 .
189 ـ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى ، عَنِ ابْنِ عِیسَى ، عَنْ عَلِىِّ بْنِ الْحَکَمِ ، عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ بُکَیْر الْهَجَرِىِّ ، عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَیْس ، عَنْ اَبِى عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) ، قَالَ : قُلْتُ لَهُ مَا حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ ؟ قَالَ : « لَهُ سَبْعُ حُقُوق وَاجِبَات مَا مِنْهُنَّ حَقٌّ اِلاّ وَهُوَ عَلَیْهِ وَاجِبٌ اِنْ ضَیَّعَ مِنْهَا شَیْئاً خَرَجَ مِنْ وَلایَهِ اللهِ وَطَاعَتِهِ وَلَمْ یَکُنْ للهِِ فِیهِ مِنْ نَصِیب ، قُلْتُ : لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَمَا هِىَ ؟ قَالَ : یَا مُعَلَّى اِنِّى عَلَیْکَ شَفِیقٌ اَخَافُ اَنْ تُضَیِّعَ وَلا تَحْفَظَ وَتَعْلَمَ وَلا تَعْمَلَ ، قَالَ : قُلْتُ لَهُ : لا قُوَّهَ اِلاّ بِاللهِ ، قَالَ : اَیْسَرُ حَقّ مِنْهَا اَنْ تُحِبَّ لَهُ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ وَتَکْرَهَ لَهُ مَا تَکْرَهُ لِنَفْسِکَ وَالْحَقُّ الثَّانِى اَنْ تَجْتَنِبَ سَخَطَهُ وَتَتَّبِعَ مَرْضَاتَهُ وَتُطِیعَ اَمْرَهُ وَالْحَقُّ الثَّالِثُ اَنْ تُعِینَهُ بِنَفْسِکَ وَمَالِکَ وَلِسَانِکَ وَیَدِکَ وَرِجْلِکَ وَالْحَقُّ الرَّابِعُ اَنْ تَکُونَ عَیْنَهُ وَدَلِیلَهُ وَمِرْآتَهُ وَالْحَقُّ الْخَامِسُ لا تَشْبَعُ وَیَجُوعُ وَلا تَرْوَى وَیَظْمَاُ وَلا تَلْبَسُ وَیَعْرَى وَالْحَقُّ السَّادِسُ اَنْ یَکُونَ لَکَ خَادِمٌ وَلَیْسَ لاَِخِیکَ خَادِمٌ فَوَاجِبٌ اَنْ تَبْعَثَ خَادِمَکَ فَیَغْسِلَ ثِیَابَهُ وَیَصْنَعَ طَعَامَهُ وَیُمَهِّدَ فِرَاشَهُ وَالْحَقُّ السَّابِعُ اَنْ تُبِرَّ قَسَمَهُ وَتُجِیبَ دَعْوَتَهُ وَتَعُودَ مَرِیضَهُ وَتَشْهَدَ جَنَازَتَهُ وَاِذَا عَلِمْتَ اَنَّ لَهُ حَاجَهً تُبَادِرُهُ اِلَى قَضَائِهَا وَلا تُلْجِئُهُ اَنْ یَسْاَلَکَهَا وَلَکِنْ تُبَادِرُهُ مُبَادَرَهً فَاِذَا فَعَلْتَ ذَلِکَ وَصَلْتَ وَلایَتَکَ بِوَلایَتِهِ وَوَلایَتَهُ بِوَلایَتک » . الکافى : 2/169 ، باب حق المومن على اخیه ، حدیث 2 ; وسائل الشیعه : 12/205 ، باب 122 ، حدیث 16097 ; بحار الانوار : 71/238 ، باب 15 ، حدیث 40 .
190 ـ عَنْ عَلِیّ ، عَنْ اَبِیهِ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى ، عَنْ اِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ الْیَمَانِیِّ ، عَنْ اَبِی عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) ، قَالَ :... « فَمَا اَعْظَمَ حَقَّ الْمُسْلِمِ عَلَى اَخِیهِ الْمُسْلِمِ وَقَالَ : اَحِبَّ لاَِخِیکَ الْمُسْلِمِ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ وَاِذَا احْتَجْتَ فَسَلْهُ وَاِنْ سَاَلَکَ فَاَعْطِهِ لا تَمَلَّهُ خَیْراً وَلا یَمَلُّهُ لَکَ کُنْ لَهُ ظَهْراً فَاِنَّهُ لَکَ ظَهْرٌ اِذَا غَابَ فَاحْفَظْهُ فِى غَیْبَتِهِ وَاِذَا شَهِدَ فَزُرْهُ وَاَجِلَّهُ وَاَکْرِمْهُ فَاِنَّهُ مِنْکَ وَاَنْتَ مِنْهُ فَاِنْ کَانَ عَلَیْکَ عَاتِباً فَلا تُفَارِقْهُ حَتَّى تَسُلَّ سَخِیمَتَهُ وَاِنْ اَصَابَهُ خَیْرٌ فَاحْمَدِ اللهَ وَاِنِ ابْتُلِىَ فَاعْضُدْهُ وَاِنْ تُمُحِّلَ لَهُ فَاَعِنْهُ وَاِذَا قَالَ الرَّجُلُ لاَخِیهِ اُفّ انْقَطَعَ مَا بَیْنَهُمَا مِنَ الْوَلایَهِ وَاِذَا قَالَ اَنْتَ عَدُوِّى کَفَرَ اَحَدُهُمَا فَاِذَا اتَّهَمَهُ انْمَاثَ الاِْیمَانُ فِى قَلْبِهِ کَمَا یَنْمَاثُ الْمِلْحُ فِى الْمَاءِ » . الکافى : 2/170 ، باب حق المومن على اخیه ، حدیث 5 ; وسائل الشیعه 12/206 ، باب 122 ، حدیث 16098 ; بحار الانوار : 71/243 ، باب 15 ، حدیث 43 .
191 ـ الکافى : 2/171 ، باب حق المومن على اخیه ، حدیث 8 ; وسائل الشیعه 12/209 ، باب 122 ، حدیث 16106 ; بحار الانوار : 71/248 ، باب 15 ، حدیث 46 .
192 ـ الکافى : 2/173 ، باب حق المومن على اخیه ، حدیث 12 ; وسائل الشیعه : 12/15 ، باب 5 ، حدیث 15519 .
193 ـ الکافى 2/175 ، باب التراحم والتعاطف ، حدیث 1 ; وسائل الشیعه : 12/22 ، باب 10 ، حدیث 15539 ; بحار الانوار : 71/401 ، باب 28 ، حدیث 45 .
194 ـ عَلِىُّ بْنُ اِبْرَاهِیمَ ، عَنْ اَبِیهِ ، عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِیسَى ، عَنْ اِبْرَاهِیمَ بْنِ عُمَرَ الْیَمَانِىِّ ، عَنْ جَابِر ، عَنْ اَبِی جَعْفَر (علیه السلام) قَالَ : « قَالَ رَسُولُ اللهِ (صلى الله علیه وآله) : حَدَّثَنِى جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) : اَنَّ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ اَهْبَطَ اِلَى الاَْرْضِ مَلَکاً فَاَقْبَلَ ذَلِکَ الْمَلَکُ یَمْشِى حَتَّى وَقَعَ اِلَى بَاب عَلَیْهِ رَجُلٌ یَسْتَاْذِنُ عَلَى رَبِّ الدَّارِ فَقَالَ لَهُ الْمَلَکُ مَا حَاجَتُکَ اِلَى رَبِّ هَذِهِ الدَّارِ ، قَالَ : اَخٌ لِى مُسْلِمٌ زُرْتُهُ فِى اللهِ تَبَارَکَ وَتَعَالَى ، قَالَ لَهُ الْمَلَکُ : مَا جَاءَ بِکَ اِلاّ ذَاکَ فَقَالَ مَا جَاءَ بِى اِلاّ ذَاکَ ، فَقَالَ : اِنِّى رَسُولُ اللهِ اِلَیْکَ وَهُوَ یُقْرِئُکَ السَّلامَ وَیَقُولُ : وَجَبَتْ لَکَ الْجَنَّهُ وَقَالَ الْمَلَکُ : اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ : اَیُّمَا مُسْلِم زَارَ مُسْلِماً فَلَیْسَ اِیَّاهُ زَارَ اِیَّاىَ زَارَ وَثَوَابُهُ عَلَىَّ الْجَنَّهُ » . الکافى : 2/176 ، باب زیاره الاخوان ، حدیث 3 ; وسائل الشیعه : 14/583 ، باب 97 ، حدیث 19864 .
195 ـ الکافى : 2/188 ، باب ادخال السرور على المومنین ، حدیث 2 ; بحار الانوار : 71/288 ، باب 20 ، حدیث 15 .
196 ـ الکافى : 2/193 ، باب قضاء حاجه المومن ، حدیث 4 ; وسائل الشیعه : 16/363 ، باب 26 ، حدیث 21769 .
197 ـ الکافى : 2/194 ، باب قضاء حاجه المومن ، حدیث 7 ; بحار الانوار : 71/285 ، باب 20 ، حدیث 8 .
198 ـ من لا یحضره الفقیه : 4/13 ، باب ذکر جمل من مناهى النبى (صلى الله علیه وآله) ، حدیث 4968 ; بحار الانوار : 72/284 ، باب 72 ، حدیث 3 .
199 ـ من لا یحضره الفقیه : 4/15 ، باب ذکر جمل من مناهى النبى (صلى الله علیه وآله) ، حدیث 4968 ; بحار الانوار : 72/284 ، باب 72 ، حدیث 3 .
200 ـ الامالى ، شیخ صدوق : 611 ، مجلس 89 ، حدیث 9 ; بحار الانوار : 72/264 ، باب 67 ، حدیث 3 .
201 ـ قرب الاسناد : 15 ; بحار الانوار : 72/266 ، باب 67 ، حدیث 14 .
202 ـ الاختصاص : 227 ; بحار الانوار : 72/259 ، باب 66 ، حدیث 55 .
203 ـ قرب الاسناد : 15 ; بحار الانوار : 72/252 ، باب 66 ، حدیث 28 .
204 ـ عیون اخبار الرضا (علیه السلام) : 2/33 ، باب 31 ، حدیث 63 ; بحار الانوار : 72/194 ، باب 62 ، حدیث 5 .
205 ـ معانى الاخبار : 163 ، حدیث 1 ; بحار الانوار : 72/194 ، باب 62 ، حدیث 6 .
206 ـ الکافى: 2/343، باب ذى اللسانین، حدیث 2; بحار الانوار: 72/202 ، باب 63، حدیث 1.
207 ـ الکافى: 2/343، باب ذى اللسانین، حدیث 1; بحار الانوار: 72/204، باب 63، حدیث 12.
208 ـ شورى ( 42 ) : 40 .
209 ـ بحار الانوار : 75/271 .
210 ـ الامالى ، شیخ طوسى : 512 ، حدیث 1119 ; بحار الانوار : 7/210 ، باب 64 ، حدیث 4 .
211 ـ محجه البیضاء : 3/204 ، کتاب الحلال والحرام .
212 ـ محجه البیضاء : 3/204 ، کتاب الحلال والحرام .
213 ـ مسالک الافهام : 12/7 ; محجه البیضاء : 3/204 ، کتاب الحلال والحرام .
214 ـ عده الداعى : 82 ; بحار الانوار : 100/13 ، باب 1 ، حدیث 63 ; محجه البیضاء : 3/204 .
215 ـ محجه البیضاء : 3/205 ، کتاب الحلال والحرام .
216 ـ محجه البیضاء : 3/205 ، کتاب الحلال والحرام .
217 ـ الکافى : 5/124 ، باب المکاسب الحرام ، حدیث 1 ; وسائل الشیعه : 17/81 ، باب 1 ، حدیث 22041 .
218 ـ الکافى : 5/124 ، باب المکاسب الحرام ، حدیث 3 ; وسائل الشیعه : 17/89 ، باب 4 ، حدیث 22052 .
219 ـ الکافى : 5/124 ، باب المکاسب الحرام ، حدیث 4 ; وسائل الشیعه : 17/81 ، باب 1 ، حدیث 22043 .
220 ـ الکافى : 5/125 ، باب المکاسب الحرام ، حدیث 7 ; وسائل الشیعه : 17/82 ، باب 1 ، حدیث 22045 ( با کمى اختلاف ) .
221 ـ محجه البیضاء : 3/208 ، کتاب الحلال والحرام .
222 ـ محجه البیضاء : 3/208 ، کتاب الحلال والحرام .
223 ـ محجه البیضاء : 3/216 ، کتاب الحلال والحرام .
224 ـ محجه البیضاء : 5/146 ، کتاب کسر الشهوتین .
225 ـ مجموعه ورام : 1/100 ; محجه البیضاء : 5/146 ، کتاب کسر الشهوتین ( با کمى اختلاف ) .
226 ـ محجه البیضاء : 5/146 .
227 ـ محجه البیضاء : 5/147 ، کتاب کسر الشهوتین .
228 ـ مجموعه ورام : 1/46 ; محجه البیضاء : 5/147 ، کتاب کسر الشهوتین ( با کمى اختلاف ) .
229 ـ محجه البیضاء : 5/146 ، کتاب کسر الشهوتین .
230 ـ سجده ( 32 ) : 16 ـ 17 .
231 ـ فرقان ( 25 ) : 64 .
232 ـ محجه البیضاء : 2/388 ، کتاب ترتیب الاوراد ; مجمع البیان : 2/368 ( با کمى اختلاف ) .
233 ـ محجه البیضاء : 2/389 ، تاب ترتیب الاوراد .
234 ـ محجه البیضاء : 2/389 ، کتاب ترتیب الاوراد .
235 ـ من لا یحضره الفقیه : 1/472 ، باب ثواب صلاه اللیل ، حدیث 1361 ; وسائل الشیعه : 8/153 ، باب 39 ، حدیث 10282 .
236 ـ من لا یحضره الفقیه : 1/474 ، باب ثواب صلاه اللیل ، حدیث 1371 ; ثواب الاعمال : 41 ; بحار الانوار : 84/153 ، باب 6 ، حدیث 31 .
237 ـ اعراف ( 7 ) : 55 .
238 ـ محجه البیضاء : 2/293 ، کتاب الاذکار والدعوات .
239 ـ الکافى : 8/44 ، حدیث موسى (علیه السلام) ، حدیث 8 ; بحار الانوار : 74/34 ، باب 2 ، حدیث 7 .
240 ـ الکافى : 8/138 و 141 ، حدیث عیسى بن مریم (علیه السلام) ، حدیث 103 ; بحار الانوار : 90/341 ، باب 20 .
241 ـ الکافى : 2/475 ، باب الالحاح فى الدعاء ، حدیث 4 ; وسائل الشیعه : 7/58 ، باب 20 ، حدیث 8715 .
242 ـ فیض کاشانى ، دیوان اشعار .
243 ـ اسراء ( 17 ) : 71 .
244 ـ نساء ( 4 ) : 95 .
245 ـ نهج البلاغه : 421 ، نامه 47 ; بحار الانوار : 75/99 باب 18 ، حدیث 2 .
246 ـ تفسیر الصافى : 2/386 ( ذیل آیه 118 سوره توبه ) ; بحار الانوار : 21/218 ، باب 29 ، حدیث 3 .
247 ـ توبه ( 9 ) : 118 .
248 ـ عدل الهى : 91 .
249 ـ نهج البلاغه : 88 ، خطبه 51 ; بحار الانوار : 32/442 ، باب 11 ، حدیث 393 .
250 ـ انسان کامل : 65 ـ 66 .
251 ـ مولوى ، مثنوى معنوى .
252 ـ سیماى فرزانگان : 34 ـ 37 .
253 ـ این دعا را حضرت امام سجاد (علیه السلام) در شب 27 ماه مبارک رمضان از اول شب تا آخر شب قرائت مى فرمودند ، الاقبال : 228 ; بحار الانوار : 95/63 ، باب 31 .
254 ـ گنجینه دانشمندان : 231 .
255 ـ حافظ ، دیوان اشعار ، غزل 110 .
256 ـ سیماى فرزانگان : 76 ; مهر تابان : 19 ; یادنامه علامه طباطبائى : 61 .
257 ـ فوائد الرضویه : 594 ، با اندکى تغییر در عبارات .
258 ـ یادنامه شهید قدوسى : 203 .
259 ـ اسراء ( 17 ) : 85 .
260 ـ فضیلت هاى فراموش شده .
261 ـ فضیلت هاى فراموش شده : 99 .
262 ـ فضیلت هاى فراموش شده : 101 .
263 ـ قراسوران در آن زمان حکم ژاندارمرى را داشت .
264 ـ فضیلت هاى فراموش شده : 105 .
265 ـ فضیلت هاى فراموش شده : 133 .
266 ـ فضیلت هاى فراموش شده : 149 .
267 ـ فرقان ( 25 ) : 27 .
268 ـ حجرات ( 49 ) : 6 .
269 ـ بحار الانوار : 22/53 ، باب 37 .
270 ـ ممتحنه ( 60 ) : 10 .
271 ـ اسد الغابه : 5/614 ; میزان الحکمه : 11/5138 ، الکذب ، حدیث 17479 .
272 ـ زنان قهرمان : 37 .
273 ـ چهره زن در آئینه تاریخ اسلام : 72 .
274 ـ مربى نمونه : 16 ; دیباچه اى بر رهبرى : 331 .
275 ـ مربى نمونه : 19 .
276 ـ حدید ( 57 ) : 20 .
277 ـ الکافى : 6/47 ، باب تادیب الولد ، حدیث 3 ; تهذیب الاحکام : 8/111 ، باب 5 ، حدیث 29 ; وسائل الشیعه : 17/331 ، باب 105 ، حدیث 22688 .
278 ـ مشکاه الانوار : 247 ، فصل اول ; مستدرک الوسائل : 11/137 ، باب 1 ، حدیث 12642 .
279 ـ غرر الحکم : 63 ، حدیث 777 .
280 ـ الکافى : 5/59 ، باب الامر بالمعروف والنهى عن المنکر ، حدیث 14 ; وسائل الشیعه : 16/122 ; بحار الانوار : 97/91 ، باب 1 ، حدیث 82 .
281 ـ مربى نمونه : 59 ـ 66 به اختصار .
282 ـ نهج البلاغه : 394 ، نامه 31 ; بحار الانوار : 74/203 ، باب 8 ، حدیث 1 .
283 ـ الکافى : 2/603 ، باب فضل حامل القرآن ، حدیث 4 ; وسائل الشیعه : 6/177 ، باب 6 ، حدیث 7670 ; بحار الانوار : 89/187 ، باب 20 ، حدیث 9 .
284 ـ الکافى : 6/47 ، باب تادیب الولد ، حدیث 3 ; وسائل الشیعه : 17/331 ، باب 105 ، حدیث 22688 .
285 ـ الکافى : 6/47 ، باب تادیب الولد ، حدیث 5 .
286 ـ غرر الحکم : 247 ، حدیث 5091 .
287 ـ الکافى : 8/150 ، حدیث من ولد فى الاسلام ، حدیث 132 .
288 ـ جامع الاخبار : 106 ، فصل 2 ; مستدرک الوسائل 15/164 ، باب 59 ، حدیث 17871 ( با کمى اختلاف ) .
289 ـ نهج البلاغه : 391 ، نامه 31 ; وسائل الشیعه : 21/478 ، باب 84 ، حدیث 27635 ; بحار الانوار : 74/220 ، باب 8 ، حدیث 2 .
290 ـ من لا یحضره الفقیه : 2/621 ، باب الحقوق ، حدیث 3214 ; مکارم الاخلاق : 421 ،
فصل 1 ; بحار الانوار : 71/6 ، باب 1 ، حدیث 1 .
291 ـ تاریخ یعقوبى : 152 .
292 ـ نهج البلاغه نامه پنجم : 578 .
293 ـ سُئِلَ (علیه السلام) عَنِ الْخَیْرِ مَا هُوَ ؟ فَقَالَ : « لَیْسَ الْخَیْرُ اَنْ یَکْثُرَ مَالُکَ وَوَلَدُکَ وَلَکِنَّ الْخَیْرَ اَنْ یَکْثُرَ عِلْمُکَ وَاَنْ یَعْظُمَ حِلْمُکَ وَاَنْ تُبَاهِىَ النَّاسَ بِعِبَادَهِ رَبِّکَ فَاِنْ اَحْسَنْتَ حَمِدْتَ اللهَ وَاِنْ اَسَاْتَ اسْتَغْفَرْتَ اللهَ وَلا خَیْرَ فِى الدُّنْیَا اِلاّ لِرَجُلَیْنِ رَجُل اَذْنَبَ ذَنْباً فَهُوَ یَتَدَارَکُهَا بِالتَّوْبَهِ وَرَجُل یُسَارِعُ فِى الْخَیْرَاتِ وَلا یَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوَى وَکَیْفَ یَقِلُّ مَا یُتَقَبَّل » . نهج البلاغه : 484 حکمت 94 ; بحار الانوار : 66/409 ، باب 38 ، حدیث 121 .
294 ـ حدید ( 57 ) : 20 .
