زیاده روى در خوراک و پوشاک ، زیاده روى در معاشرت و محبت ، زیاده روى در عشق به دنیا ، زیاده روى در بذل و بخشش ، همه و همه از مصادیق اسراف و از نظر قرآن مجید و روایات ، عملى مذموم و کارى ناپسند است .اسراف در حدى زشت است که خداوند متعال در قرآن مجید اعلام کرده که مسرفین را دوست ندارد . کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلاَ تُسْرِفُوا اِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ (2).بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید ، همانا خداوند اهل اسراف را دوست ندارد.اسرافکار ، و ریخت و پاش دار ، و مال تلف کن و ثروت بر باد ده در اصطلاح
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ علل الشرایع : 2 / 577 ، باب 383 ، حدیث 1 ; بحار الانوار : 57 / 9 ، باب 29 ، حدیث 8 .
2 ـ اعراف ( 7 ) : 31 .
قرآن مجید مبذر است ، و مبذران برادران شیاطین هستند : اِنَّ المُبَذِّرِینَ کَانُوا اِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ وَکَانَ الشَّیْطَانُ لِرَبِّهِ کَفُوراً (1).اسرافکاران و تلف کنندگان مال برادران شیاطینند ، و شیطان است که نسبت به پروردگارش ناسپاس است.و نیز آن حضرت فرمودند :اِنَّ مِنَ السَّرَفِ اَنْ تَاْکُلَ کُلَّ مَا اشْتَهَیْتَ(2) .از اسراف ، خوردن هر چیزى است که به آن میل دارى.امام حسن عسکرى (علیه السلام) فرمودند :اِنَّ لِلسَّخاءِ مِقْداراً فَاِنْ زادَ عَلَیْهِ فَهُوَ سَرَفٌ(3) .براى سخاوت اندازه اى است ، اگر از اندازه بگذرد اسراف است.امام على (علیه السلام) فرمودند :وَیْحَ الْمُسْرِفِ ، مَا اَبْعَدَهُ عَنْ صَلاَحِ نَفْسِهِ وَاسْتِدْراکِ اَمْرِهِ(4) !واى بر مسرف چه دور است از صلاح وجودش ، و درک زندگى و حیاتش !امام صادق (علیه السلام) فرمودند :لِلْمُسْرِفِ ثَلاَثُ عَلامات : یَشْتَرى مَا لَیْسَ لَهُ ، وَیَلْبِسُ مَا لَیْسَ لَهُ ، وَیَاْکُلُ مَا لَیْسَ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ اسراء ( 17 ) : 27 .
2 ـ مجموعه ى ورّام : 2 / 229 .
3 ـ اعلام الدین : 313 ; بحار الانوار : 75 / 377 ، باب 29 ، حدیث 3 .
4 ـ غرر الحکم : 359 ، الفصل الاول ذم الاسراف ، حدیث 8132 ; تفسیر معین : 146 .
لَهُ(1) .
براى مسرف سه نشانه است : مى خرد و مى پوشد و مى خورد آنچه را که در شان او نیست.امام صادق (علیه السلام) فرمودند :اِنَّ الْقَصْدَ اَمْرٌ یُحِبُّهُ اللهُ عَزَّ وَجَلَّ ، وَاِنَّ السَّرَفَ یُبْغِضُهُ اللهُ ، حَتّى طَرْحَکَ النَّواهَ ، فَاِنَّها تَصْلُحُ لِشَىْء وَحَتّى صَبَّکَ فَضْلَ شَرابِکَ(2) .همانا میانه روى واقعیتى است که خداوند عز و جل آن را دوست داد ، و مسرف را دشمن است ، اسراف تا جایى است که هسته ى خرماى خورده شده را که شایسته ى کاشتن است دور بیندازى ، و زیادى آبى که در اختیار دارى به زمین بریزى !حضرت على (علیه السلام) فرمودند :مَنْ کانَ لَهُ مالٌ فَاِیّاهُ وَالْفَسادَ ، فَاِنَّ اِعْطائِکَ الْمالَ فِى غَیْرِ وَجْهِهِ تَبْذِیرٌ وَاِسْرافٌ ، وَهُوَ یَرْفَعُ ذِکْرَ صاحِبِهِ فِى النّاسِ ، وَیَضَعُهُ عِنْدَ اللهِ(3) .کسى که داراى ثروت است بر او باد از فساد ، همانا تبذیر و اسراف این است که ثروت خود را در غیر جهت معینش خرج کنى ، اینگونه خرج بیهوده و بى رویه نام صاحب ثروت را بین مردم بلند مرتبه مى کند و نزد خداوند پست مى نماید.
