آنان به آزمایشى بسیار سخت و ابتلایى جانکاه مبتلا شدند ، ولى محض ایمان و بصیرتى که داشتند در آن طوفان آزمایش و ابتلا که چون آنان کسى در همه تاریخ به آن کیفیت امتحان نشده بود ، دشمن را با شکست سختى روبرو کردند ، و خود به فتح و پیروزى ابدى رسیدند .عارفى صمدانى و حکیمى فرزانه در زمینه ابتلا مى فرماید :اى عزیز ! قدم در نه که آدمى صنیع خداست و قوّتى در او هست که روى به هر چه آورد و سست نشود از پیش برداسیر لذّت تن گشته اى و گرنه ترا *** چه عیش هاست که در ملک تن مهیّا نیستو تا به بلا و آلام و مصایب او را امتحان ننمایند و خالص نگرداند به آن لذّات روحانیّه نمى رسد .طلا با آتش آزموده مى شود ، و بنده صالح با بلا . حکمت آزمایش خداى متعال بندگان صالح خود را اظهار صدق و کذب ادّعایى است که در باطن دارند .امام صادق (علیه السلام) بنا به نقل باب 94 مصباح الشریعه مى فرماید :و مدعى ناگزیر از وى دلیل خواهند ، و چون از داشتن دلیل تهیدست است رسوا خواهد شد ، ولى به راستگو نمى گویند دلیلت چیست ؟به این خاطر گفته اند : هر کس خدا را بر بساط رنج و گرفتارى عبادت کند برتر است از کسى که او را بر بساط نعمت عبادت نماید ; زیرا پیامبران از نظر مرتبه و منزلت برتر و بالاتر از دیگران بودند ، و خداوند همه آنان را با انواع گرفتارى ها و بلاها آزمایش فرموده است .و نیز به دلیل این فرمایش رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) که : شدیدترین بلاها براى انبیاست ، سپس براى هر که بهتر داراى منزلتى بالاتر است .وهب بن منبه گوید : ما در کتاب هاى آسمانى مى یابیم که : بندگان صالح خدا چنین بودند که چون خداوند آنان را به راه نعمت و آسایش مى برد اندوهگین شده و دلهره داشتند ، و از غافلگیرى خداوند مى هراسیدند ، و چون آنان را به راه بلا و سختى ببرد خوشحال و مسرور شده مى گفتند : اکنون پروردگارمان به سراغ ما آمده و از ما تفقّد مى کند ! ! روى این حساب اگر ناملایم به انسان نرسد خام است و خام بماند و شایسته بساط خداوندى نگردد ، و اگر گوشت خام بى حرارت آتش پخته شود شاید که آدمى نیز بى تعب مصایب پخته گردد .گاه هست که به شخصى مکروهى رسد و او دعا کند که : خدایا ! بر من رحم کن و این مکروه را از من بگردان و خداى عزّ و جل فرماید : « از رحم من است که این مکروه را بر تو گماشته ام » ; پس باید مکروه را با نشاط و خوشى و عشق و محبّت بپذیرد که عارف را ادّعا و محب را شکایتى نباشد .اینک به ابتلاى یاران امام بنگرید ، و عظمت روح و ثابت قدمى آنان را در راه حقّ تماشا کنید .منبع و ماخذ ما در شرح مختصر حیات نورانى و زندگى ملکوتى بعضى از اصحاب حضرت سیدالشهداء (علیه السلام)که در کتب مختلف کمتر از آنها نامى برده شده است عبارتند از : رجال کشى ، اعیان الشیعه ، ارشاد شیخ مفید ، ابصار العین ، بصائر الدرجات ، مقتل خوارزمى ، مقتل ابو مخنف ، تاریخ طبرى ، رجال مامقانى ، عنصر شجاعت علامه کمره اى و فرسان الهیجاء محدث خبیر شیخ ذبیح اللّه محلاتى و . . .
