مراحل عبادت عارفان

تنها حقيقتى كه محور برنامه‌ هاى درونى و برونى عارفان است خداست ، آنان كه او را به واقعيّت شناخته ‌اند حاضر نيستند لحظه‌اى از او غافل به مانند و جرأت كم‌ترين مخالفتى با حضرت او ندارند . شريعت و طريقت و حقيقت آنان فقط و فقط در بندگى خالصانه او خلاصه مى‌شود و بس.

آنان فقط دنبال اين هستند كه در تمام شؤون حيات خشنودى جناب او را به دست آورند و براى به دست آوردن رضايت راهى جز اطاعت از حضرتش و عبادت براى او نمى‌بينند.

آن‌ها با معرفتى كه نسبت به او دارند ، به اين نتيجه رسيده‌اند كه مؤثّرى در عالم جز او نيست و حقيقتى غير او در دار هستى وجود ندارد . از اين جهت عبادات آنان همراه با نتيجه و محصول است . مسئله نتيجه ومحصول عبادت خالصانه و عارفانه را شهيد مطهّرى رضوان اللّه عليه اين چنين توضيح مى‌دهد : اساساً هر موجودى كه قدمى در راه كمال مقدّر خويش پيش رود و مرحله‌اى از مراحل كمالات خود را طى كند ، راه قرب به حق را مى‌پيمايد.

انسان نيز يكى از موجودات عالم است و راه كمالش تنها اين نيست كه امروز تمدّن ناميده مى‌شود ، يعنى يك سلسله علوم و فنون كه براى بهبود اين زندگى مؤثّر و مفيد است و تنها اين نيست كه در يك سلسله آداب و مراسم كه لازمه بهتر زيستن اجتماعى است پيشرفت حاصل كند . اگر انسان را تنها در اين سطح در نظر بگيريم مطلب همين است، ولى انسان راهى و بُعدى ديگر دارد كه از طريق تهذيب نفس و با آشنايى آخرين هدف يعنى ذات اقدس احديت حاصل مى‌گردد .

يا رب بريز شهد عبادت به كام ما
 ما را ز ما مگير به وقت قيام ما
تكبير چون كنيم مجال سوى مده
 در ديده بصيرت والا مقام ما
ابليس را به بسمله بسمل كن و بريز
 ز امّ الكتاب جام طهورى به كام ما
وقت ركوع مستى ما را زياده كن
 در سجده ساز ذروه اعلا مقام ما
وقت قنوت ذرّه‌اى از ما به ما ممان
 خود گوى و خود شنو ز لب ما پيام ما

برگرفته از کتاب عرفان اسلامی استاد حسین انصاریان