در مقدمه رباب نامه سلطان ولد به هفت مسأله برمى خوريم كه به عنوان حركت عملى به سوى پاكى و صداقت از آيات قرآن و روايات گرفته شده كه با تلخيص و كمى تصرف در بعضى از لغات و عبارات آن لازم است ، بدانيم .
1 ـ انديشيدن در هر كارپيامبر اسلام صلى الله عليه و آله يك ساعت انديشيدن را از يك سال و به استناد نقل ديگر از هفتاد سال عبادت ، برتر دانسته است . انديشه در صنع الهى ، در عالم نفس ، در عالم آفاق ، در عالم شرع ، در ظاهر و باطن عالم ، در عمل و عاقبت آن ، در آخرت و حساب و كتاب و بهشت و عقاب ، راهبر به سوى پاكى و زندگى صحيح است .
2 ـ پاكى نيتبيداران راه حق از لحاظ آفرينش و با توجه به قرآن و احاديث ، انسان را داراى دو جنبه جدا از هم مى شناسند : يكى جسم تاريك و فانى و بى ارزش و ديگرى روشنايى ايزدى يا روح خدايى كه بخش ارزشمند وجود انسان است و چون جسم ها اصولاً يكسان است ، ضابطه تعيين ارزش ها همان باطن و نيروهاى غير مادى است . روى همين اصل ظاهر در نظر عارفان بهاى خود را از دست مى دهد ؛ زيرا كه با تظاهر مى توانيم ظاهر خود را نيكو جلوه دهيم ، يا كارى را براى جلب توجه ديگران انجام دهيم ، بى آن كه قلبا كوچك ترين اعتقادى به عمل خود داشته باشيم .
اتفاقا حديثى هم از پيغمبر باقى است ، مبنى بر اين كه خداوند به نيت ها توجه دارد نه به ظاهر و اعمال ظاهر انسان ها ؛ چه بسا ممكن است كه كسى ما را به زبان ستايش كند ، اما دلى لبريز از نفرت و كينه نسبت به ما داشته باشد . پس دل هاى پاك و نيات صادقانه معيار ارزشيابى در كارها است و خداوند به دل هاى پاك توجه مى كند .
•گفت حق من ننگرم اندر عمل
ليك دارم دائما در دل نظر
دل بود چون آينه شاهد منم
غير آيينه نخواهد خوب رو
كى بود چيزى چنان مطلوب او
•نى در اين جسم كثيف پر دغل
زان كه جز دل نيست از من باخبر
جز در آيينه نظر مى نفكنم
كى بود چيزى چنان مطلوب او
منبع : برگرفته از کتاب عرفان اسلامی استاد حسین انصاریان
