معناى اقامه‏

اقامه- كه معناى لغويش بپاخاستن، راست داشتن و تكميل نمودن است- كمال آن در انسان برپاداشتن ظاهر و باطن بدن و قواى نفسانى است.

تكميل اين قيام در صورت اجتماع آن گاه است كه افراد از هواهاى اختلاف انگيز و نظام طبقاتى «شيطانى» به سوى يگانگى برگردند و در يك صف قرار گيرند و به امام عادل عالم- كه تقدم طبيعى دارد- اقتدا نمايند.

چون تحقق و كمال صلاة به اقامه است، قرآن در هر جا كه نماز كامل را دستور داده، يا توصيف نموده است، آن را مقارن الفاظ «اقام، اقم، يقيمون و مقيم» آورده و براى نمازگزارانى كه از حقيقت نماز غافلند «ويل» را وعده داده و «مصلين» را تنها آورده: [فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ ].

در سوره معارج كه مصلين را از ديگر مردم بى ثبات مستثنى كرده، دوام صلاة را متمم آن آورده:

[إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً* إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً* وَ إِذا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً* إِلَّا الْمُصَلِّينَ* الَّذِينَ هُمْ عَلى صَلاتِهِمْ دائِمُونَ ]:

چون آسيبى به او رسد، بى تاب است،* و هنگامى كه خير و خوشى [و مال و رفاهى ] به او رسد، بسيار بخيل و بازدارنده است،* مگر نمازگزاران،* آنان كه همواره بر نمازشان مداوم و پايدارند.

در سوره بقره فعل مضارع «يقيمون» كوشش پيوسته را مى رساند تا هر چه بيش تر نماز را بپا دارند؛ چون اقامه نماز، اقامه و مستقيم شدن انسان است، بايد متدرجاً و پيوسته باشد تا در تمام عمر يك نماز كامل و مستقيم كه شايسته مقام انسان است انجام شود؛ چون اين وظيفه نهايى درست و كامل انجام يافت و حقيقت انسانيت مستقيم گرديد، مأموريتش در اين جهان تمام شده، رخت برمى بندد، «گويا براى همين به اين عالم آمده كه يك عمل كامل و شايسته انجام دهد».

آرى، نماز را با شرايطى كه دارد به جاى آريد تا مستقيم شويد؛ به نماز متوسل گرديد تا شما را به اوج شخصيت رسانده و فحشا و منكرات را از آيينه حيات شما پاك كند.

نماز بخوانيد تا از شيطان رها شده و از شيطنت نجات يابيد و در نور آن، حقيقت و حقايق را ببينيد.

نماز بخوانيد تا دل از تعلّقات مادى برهد و جان به برق عشق جانان منور گردد و پيوند شما از آنچه غير خداست، جدا شود.

نماز بخوانيد، تا از مادى گرى برهيد و به دنياى با عظمت معنى راه پيدا كنيد.

[لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ الْمَلائِكَةِ وَ الْكِتابِ وَ النَّبِيِّينَ وَ آتَى الْمالَ عَلى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبى وَ الْيَتامى وَ الْمَساكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ السَّائِلِينَ وَ فِي الرِّقابِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّكاةَ وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا وَ الصَّابِرِينَ فِي الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْسِ أُولئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ].

نيكى اين نيست كه روى خود را به سوى مشرق و مغرب كنيد، بلكه نيكى [واقعى و كامل، كه شايسته است در همه امور شما ملاك و ميزان قرار گيرد، منش و رفتار و حركات ] كسانى است كه به خدا و روز قيامت و فرشتگان و كتاب آسمانى و پيامبران ايمان آورده اند، و مال و ثروتشان را با آن كه دوست دارند به خويشان و يتيمان و درماندگان و در راه ماندگان و سائلان و [در راه آزادى ] بردگان مى دهند، و نماز را [با همه شرايطش ] برپاى مى دارند، و زكات مى پردازند، و چون پيمان بندند وفاداران به پيمان خويشند، و در تنگدستى و تهيدستى و رنج و بيمارى و هنگام جنگ شكيبايند؛ اينانند كه [در دين دارى و پيروى از حق ] راست گفتند، و اينانند كه پرهيزكارند.

آرى، با ادعاى تنهاى از ايمان و عمل، هيچ كس اهل خير و سعادت نمى شود، آنچه موجب فلاح و رستگارى است، باطن پاك و عمل خالص است.

مشكلات امروز انسان و فرداى او جز در پرتو اعتقاد صحيح و عمل شايسته قابل حل نيست.

تمام ارزش آدمى به ايمان و عمل اوست؛ انسان جداى از ايمان و عمل، قطعه اى از گوشت و استخوان متحرك است كه جز رحمت و مزاحمت براى ديگران حاصلى ندارد.