دورويى

 امام باقر (عليه السلا در رابطه با دورويى و نفاق مى فرمايد :« بِئْسَ العَبْدُ عَبْدٌ يَكُونُ ذَا وَجْهَيْنِ وَذَا لِسَانَيْنِ يُطْرِى أخَاهُ شَاهِداً وَيَأكُلُهُ غَائِباً إنْ أُعطِىَ حَسَدَهُ وَإنِ ابْتُلِىَ خَذَلَهُ ».بد انسانى است ، انسان دو رو و دو زبان ، برادر دينى اش را در حضور خود زياد مدح مى كند و در اين زمينه مبالغه مى نمايد و در غياب باغيبت كردن از او چنان است كه گوشت بدن مرده او را مى خورد ، اگر به برادرش عطا شود به او حسد ورزد و اگر گرفتار گردد از يارى اش دريغ كند .و از امام صادق (عليه السلا روايت شده است :« مَنْ لَقِىَ المُسْلِمِينَ بِوَجْهَيْنِ وِلِسَانَيْنِ جَاءَ يَوْمَ القِيَامَةِ وَلَهُ لِسَانَانِ مِنْ نَار ».هر كس با دو چهره و دو زبان با مسلمانان برخورد كند ، روز قيامت بيايد در حالى كه براى او دو زبان از آتش است .
 6 ـ تلافى بدى
اسلام از مردم مى خواهد اگر از طرف خانواده خود يا اقوام يا دوستان مورد آزار و ستم گرى و بدى قرار گرفتند ، اگر بناى تلافى دارند به بيش از آنچه بر آنان وارد شده برطرف مقابل وارد نكنند و گذشت و اصلاح در اين زمينه را بيش از تلافى بپسندد ، وَجَزاءُ سَيِّئَة سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللهَ إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الظَّالِمِينَ.پاداش بدى  چون قتل و زخم زدن و اتلاف مال  مانند همان بدى است ; ولى هر كه بگذرد و   ميان خود و طرف مقابلش را  اصلاح نمايد . پاداشش بر عهده خداست ; يقيناً خدا ستمكاران را دوست ندارد .اميرالمؤمنين على (عليه السلا مى فرمايد :« ثَلاَثَةٌ لاَ يَنْتَصِفُونَ مِنْ ثَلاَثَة : شَرِيفٌ مِنْ وَضِيْع وَحَلِيمٌ مِنْ سَفِيْه وَمُؤمِنٌ مِنْ فَاجِر ».سه كس نبايد از سه كس تلافى كند : شريف و بزرگوار از پست و فرومايه ، بردبار از سبك مغز و دريده ، مؤمن از بدكار .
 7 ـ كينه و مشاجره
وجود مبارك رسول خدا (صلى الله عليه وآل فرمود :« مَنْ كَثُرَ هَمُّهُ سَقِمَ بَدَنُهُ وَمَنْ سَاءَ خُلُقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ وَمَنْ لاَحَى الرِّجَالَ سَقَطَتْ مُرُوَّتُهُ وَذَهَبَتْ كَرَامَتُهُ . ثُمّ قَالَ رسول الله : لَمْ يَزَلْ جَبْرَئِيْلُ يَنْهَانِى عَن مُلاَحَاةِ الرِّجَالِ كَمَا يَنْهَانِى عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ وَعِبَادَةِ الاْوْثَانِ ».كسى كه فكرش به امور غصه ساز و غم آور بسيار مشغول است ، جسمش دچار بيمارى شود و كسى كه بد اخلاق است خود را به رنج و سختى و عذاب مى نشاند و كسى كه با مردم بگو مگوى دشمنانه داشته باشد ، جوانمردى اش نابود و كرامت و احترامش از ميان برود ، سپس فرمود : جبرئيل پيوسته مرا از بگو مگوى دشمنانه نهى مى كرد چنانكه از شراب خوارى و بت پرستى منع مى نمود .
 داروى دردها
حقيقتى كه به عنوان داروى بيمارى هاى قلب و مايه صفا و جلاى دل از جانب سالكان راه دين و عاشقان حقايق و فضائل و آراستگان به علم و عمل و معرفت و بصيرت پيشنهاد شده و بر همه دوستان است كه يكديگر را به آن سفارش كنند عبارتند از :
 1 ـ تهى بودن درون از حرام
حرام مالى ، عنصرى است كه از طريق ستم و تجاوز و كسب نامشروع مانند ربا ، كم فروشى ، دزدى ، غصب ، رشوه ، اختلاس ، تقلب ، حيله و . . . به دست مى آيد ، يقيناً پرهيز از خوردن حرام زمينه ساز درمان دردهاى باطنى و سبب صفا و جلاى باطن آدمى است .آيات قرآن و روايات به شدّت انسان را از نزديك شدن به مال حرام نهى مى كنند و خوردنش را مايه فساد باطن و تاريكى قلب و نيز ظلمت قبر مى دانند .پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآل مى فرمايد :« رُبَّ أشْعَثَ أغْبَرَ مُشَرّد فِى الأسفَارِ مَطْعَمُهُ حَرَامٌ وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ وغَذّى بِالحَرَامِ يَرفَعُ يَدَيهِ فَيَقُولُ : يَا رَبِّ يَا رَبِّ فَأنّى يُسْتَجَابُ لِذلِكَ ؟ ! ».چه بسا پريشانِ خاك آلود و در بدر در سفرها در حالى كه طعام و پوشاك و تغذيه اش حرام است ، دو دست به سوى خدا بر مى دارد و يارب يارب مى گويد ، نهايتاً با اين حرام ها كجا و چگونه دعايش مستجاب مى گردد ؟ ! .و نيز آن حضرت فرمود :« مَنِ اشتَرى ثَوباً بِعَشرَةِ دَراهِمَ وَفِى ثَمَنِهِ دِرهَمُ حَرَام لَمْ يَقبَلِ الله تَعالى صَلاتَهُ ماَدَامَ عَلَيْهِ مِنْهُ شَىء ».كسى كه جامه اى را به ده درهم بخرد و درپولش درهمى از حرام باشد تا چيزى از آن حرام بر اوست خدا نمازش را نمى پذيرد .و آن بزرگوار فرمود :« كُلُّ لَحم نَبَتَ مِن حَرام فَالنّارُ أولى بِهِ ».هر گوشتى كه از حرام روييده ، آتش به آن سزاوارتر است .و از آن حضرت روايت شده :« مَنْ لَمْ يُبَالِ مِن أينَ اكتَسَبَ المَال لَم يُبالِ اللهُ مِن أينَ أدخَلَهُ النّارَ ».كسى كه باك نداشته باشد از چه مسيرى كسب مال مى كند ، خدا هم باك نخواهد داشت از كجا او را وارد دوزخ مى نمايد .پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآل فرمود :« دِرهَمٌ مِن رِبا أشَدُّ مِن ثَلاثينَ زَنْيَةً فِى الإسلامِ ».يك درهم ربا بدتر از سى زنا در اسلام است .و نيز آن بزرگوار فرمود :« مَن أصابَ مَالاً مِن مَأْثَم فَوَصَلَ بِهِ رَحِماً أو تَصَدَّقَ بِهِ أو أنفَقَهُ فِى سَبيلِ اللهِ جَمَعَ اللهُ لَهُ ذلِكَ جَميعاً ثُمّ قَذَفَهُ فِى النّار ».كسى كه از راه حرام و معصيت به ثروتى دست يابد ، پس با آن صله رحم كند ، يا صدقه بدهد ، يا در راه خدا هزينه نمايد خدا همه آنها را براى او يك جا جمع كند سپس به آتش مى اندازد .
 
امام صادق (عليه السلا از پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآل روايت كرده كه آن حضرت فرمود : « إن أخوَفَ مَا أخَافُ عَلى أُمَّتى مِن بَعدى ، هذِهِ المَكَاسِبُ الحَرَامُ والشَّهوَةُ الخَفِيَّةِ وَالرِّبا ».ترسناك ترين چيزى كه پس از خود بر امتم مى ترسم اين كسب هاى حرام و شهوت پنهان و رباست .از امام صادق (عليه السلا روايت شده :« إذَا اكتَسَبَ الرَّجُل مَالاً مِنْ غَيْرِ حِلِّهِ ثُمَّ حَجَّ فَلبّى نُودِىَ لاَ لَبّيكَ وَلاَ سَعدَيْكَ ».هنگامى كه انسان ثروتى را از راه غير حلال به دست آورد سپس با آن به حج برود و تلبيه بگويد ، پاسخ مى آيد : نه اجابت مى شوى و نه خوشبخت ! !و نيز آن حضرت فرمود :« كَسْبُ الحَرام يَبِينُ فِى الذُّرّيَّةِ ».آثار كسب حرام در نسل انسان آشكار مى گردد !و از امام موسى كاظم (عليه السلا نقل شده :« إِنَّ الحَرَامَ لاَ يَنمى وَإِنْ نَمى لاَ يُبارَكُ لَهُ فِيه ، ومَا أنفَقَهُ لَم يُؤجَرْ عَلَيه وَمَا خَلَّفَهُ كَانَ زَادَهُ إلَى النَّارِ ».حرام زياد نمى شود واگر زياد شود بركتى در او نخواهد بود و آنچه از حرام انفاق مى گردد پاداشى ندارد و آنچه دارنده حرام بعد از خود به جا مى گذارد توشه اش به سوى آتش دوزخ است .در رابطه با حلال از حكيمان و عارفان روايت شده است :عبد به حقيقت ايمان نمى رسد مگر در او چهار خصلت باشد :الف ـ واجبات را هماهنگ با سنت پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآل و اهل بيت (عليهم السلا انجام دهد .
ب ـ با ورع و پاكدامنى لقمه حلال تناول كند .
ج ـ در ظاهر و باطن از آنچه نهى شده بپرهيزد .
د ـ تا هنگام مرگ بر اين امور پايدارى ورزد .
آن كه دوست دارد به نشانه هاى صديقين درآيد جز حلال نخورد و جز در مسير دين يا آنجا كه ضرورت دارد عمل نكند .كسى كه چهل روز لقمه شُبهه ناك بخورد ، دلش تاريك مى گردد  . واگذاشتن يك درهم از شُبهه نزد من از صد هزار درهم صدقه پرداختن محبوب تر است  .شدت پرهيز و تقواى اهل خدا از حرام تا جايى بود كه در روايتى آمده : امام صادق (عليه السلا چند روزى در حبس حاكم بنى عباس بود ، زنى شايسته و صالحه به دست زندانبان قرص نانى براى حضرت فرستاد ، زندانبان گرده نانى را بر طبقى نهاد و نزد حضرت قرار داد ، امام از خوردن نان خوددارى فرمود و عذرش از نخوردن نان اين بود كه نان بر طبق ستمكار حمل شده است  .
 2 ـ گرسنگى و ميانه روى در غذا
از وجود مبارك پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآل در فضيلت خالى بودن شكم از پرخورى و نهايتاً جوع و گرسنگى روايات مهمّ و نابى نقل شده است :« جَاهِدُوا أنْفُسَكُم بِالْجُوعِ وَالعَطَشِ فَإنَّ الأجرَ فى ذلِكَ كأجرِ المُجاهِدِ فِى سَبيلِ اللهِ ، وإنّهُ لَيْسَ مِنْ عَمَل أحَبَّ إلى اللهِ تَعالى مِن الجُوعِ وَالعَطَشِ ».به وسيله گرسنگى و تشنگى با نفوس خود جهاد كنيد زيرا پاداش در اين زمينه چون پاداش مجاهد در راه خداست و عملى نزد خدا محبوب تر از گرسنگى و تشنگى نيست .« لا يَدخُلُ مَلَكُوتُ السَّماواتِ وَالأرْضِ قَلْبُ مَنْ مَلأ بَطنَهُ ».قلب كسى كه شكمش از غذا پر است به ملكوت آسمان ها وارد نمى شود .« وَقيلَ يارَسولَ اللهِ أىُّ النَّاسِ أفضَلُ ؟ قالَ : مَن قَلَّ طَعْمُهُ وَضَحِكُهُ وَرَضِىَ بِما يَسْتُر بِهِ عَورَتُهُ ».به رسول خدا (صلى الله عليه وآل گفتند برترين مردم كيست ؟ فرمود : كسى كه خوراك و خنده اش اندك و به امورى كه عيبش را بپوشاند خوشنود و راضى است .« إنّ اللهَ يُباهِى المَلائِكَةَ بِمَن قَلَّ طَعمُهُ فِى الدُّنيا يَقُول : انْظُروا إلى عَبْدِى ابْتَلَيْتُهُ بِالطَّعامِ وَالشَّرابِ فِى الدُّنيا فَتَرَكَهُما لاِجْلِى اشْهَدُوا يا مَلائِكَتِى ما مِنْ أكْلَة تَرَكَها لاِجلِى إلاّ أبْدَلْتُهُ بِها دَرَجات فِى الجَنَّةِ ».بى ترديد خدا به فرشتگان نسبت به كسى كه خوراكش در دنيا اندك است ، مباهات مى كند ، مى فرمايد : به بنده ام بنگريد او را در دنيا به خوردنى و نوشيدنى مبتلا كردم ولى او به خاطر من هر دو را واگذاشته ، شاهد باشيد يك وعده از غذا را به خاطر من ترك نمى كند مگر اين كه آن را به سبب تركش تبديل به درجاتى در بهشت مى كنم .« لاتُمِيتُوا القُلُوبَ بِكَثْرَةِ الطَّعَامِ وَالشَّرَابِ فَإنَّ الْقَلْبَ يَمُوتُ كالزَّرْعِ إذَا كَثُرَ عَلَيْهِ الماءُ ».دل ها را به فراوان خوردن و نوشيدن نميرانيد زيرا دلها مانند زراعت است ، هنگامى كه بيش از حد لازم آبياررى شود نابود مى شود .« الفِكرُ نِصفُ العِبادَةِ ، وَقِلَّةُ الطَّعامِ هِىَ العِبادَةُ ».انديشيدن نيمى از عبادت است و كم خورى خود عبادت است .

بر گرفته از کتاب معاشرت استاد حسین انصاریان