حقیقت وحى چیست؟ آیا قابل درک است؟

وحى در معناى اصطلاحى و خاص، کلام پوشیده و سرّى از طرف خداوند به انسان است.
پى بردن به حقیقت وحى و دریافتن تمامى زوایاى آن، براى غیر پیامبران ممکن نیست زیرا، هر پدیده اى که انسان نتواند آن را تجربه نماید، قابل فهم دقیق نیست، به طور مثال شخصى که فاقد حس بینایى است، هر مقدار که در مورد خصوصیات این حس و خواص و آثار آن توضیح دهید، باز نابینا نمى تواند به حقیقت آن راه یابد مگر این که نابینایى او از بین برود. درمورد وحى نیز چنین است. حقیقت وحى براى پیامبران آشکار است و در قرآن و سنت به کیفیت آن اشارت رفته است. تنها راه بشر براى پى بردن به حقیقت آن، رجوع به کتاب و سنت است. البته در باب وحى، دانشمندان اسلامى (فلاسفه، متکلمین و...) نظریات گوناگونى داده اند .مولوى در مورد عدم امکان دست یافتن به حقیقت وحى مى گوید:
روح وحى از عقل پنهان تر بُود زآنکه او غیب است، او زان سر بود
عقل احمد از کسى پنهان نشد روح وحیش مُدرک هر جان نشد
طبق آیه شریفه، راه ارتباط پیامبران با خدا از سه طریق است:
1 - القاى به قلب: وحى الهى به قلب پیامبر الهام مى شود مثلاً: «ما به نوح وحى کردیم که کشتى را در حضور ما و مطابق فرمان ما بساز».
2 - از وراى حجاب: آن طور که خداوند در کوه طور باموسى(ع) سخن گفت.
3 - از طریق فرستادن فرشتگان (رُسُل): آن گونه که در مورد پیامبر وارد شده است: «بگو کسى که دشمن جبرئیل باشد و دشمن خدا است» چرا که او به فرمان خدا، قرآن را بر قلب تو نازل کرد».
نتیجه اینکه: نزول وحى بر پیامبر(ص) غالباً از طریق فرشته وحى صورت مى گرفت.
اولاً: وحى امرى، ماوراى عقل و فهم بشر است و هیچ گونه تجربه اى در مورد آن ندارد.
ثانیاً: تنها راه رجوع به قرآن و حدیث است.براى حُسن ختام چند حدیث در مورد وحى ذکر مى کنیم
1 - پیامبر در مورد طریقه هاى وحى که بر ایشان نازل شده، سه طریق ذکر کرده اند:
أ) گاه فرشته به صورت انسانى در مى آید و پیامبر را مخاطب مى ساخت و مطالب را به او مى گفت گاهى به صورت «دحیه کلبى» به حضور پیامبر شرفیاب مى شد. این شخص برادر رضاعى پیامبر بود و از زیباترین مردم بود.
ب) گاهى همچون زنگ در گوش صدا مى کرد و این سخت ترین نوع وحى بر پیامبر بود، به گونه اى که حتى در روزهاى سرد صورت پیامبر غرق عرق مى شد. اگر بر مرکب سوار بود، مرکب چنان سنگین مى شد که به زمین مى نشست.
ج) گاهى جبرئیل به صورت اصلیش بر یامبر ظاهر مى شد که تنها دو بار چنین بود.
2 - هنگامى که وحى از طریق فرشته بر پیامبر نازل مى شد، حال پیامبر عادى بود، اما هنگامى که ارتباط مستقیم و بدون واسطه برقرار مى گشت، پیامبر سنگینى فوق العاده اى احساس مى کرد، تا آن جا که گاه مدهوش مى شد.