فرق بين «لعن» و «نفرين» چيست؟ و از كداميك نهي شده است؟

 آنچه در قرآن و روايات و زبان عرب استعمال مى‏ شود واژه‏ى لعن است كه به معناى دورى از رحمت خدا است و اين درست نقطه مقابل رحمت و صلوات است. و نفرين در واقع معناى فارسى لعنت است يعنى وقتى كسى را در زبان فارسى نفرين مى‏كنند گاه مى‏ گويند «نفرين بر او «از رحمت خدا دور باد» و گاه مى‏ گويند مُرده باد ـ مرگ بر او ـ خدا او را ذليل كند يا فقير كند و امثال آن... البته در زبان عرب هم همين طور است مثل «تبّت يدا ابى لهب و تب؛ بريده باد دو دست ابو لهب».
پس لعن و نفرين با يكديگر فرقى ندارند و از نظر حكم گاهى لعن و نفرين حرام و گاهى جائز و گاهى حتى مستحب مى‏ باشد و موارد آن نيز در روايات و آيات مشخص گرديده است.

پس مسأله نفرين علاوه بر روايات در آيات قرآنى نيز مطرح شده است:
«الا لعنة اللّه‏ على الظالمين؛ همانا لعنت خدا بر ستمگران باد»، (هود، آيه 18).
«فبما نقضهم ميثاقهم لعنّاهم وجعلنا قلوبهم قاسية؛ پس به [سزاى] پيمان‏شكستنشان لعنتشان كرديم و دلهايشان را سخت گردانيديم»، (مائده، آيه 13).
«ان اللّه‏ لعن الكافرين و اعدلهم سعيرا؛ خدا كافران را لعنت كرده و براى آنهاآتش فروزانى آماده كرده است»، (احزاب، آيه 64).

«ان الذين يؤذون الله و رسوله لعنهم الله فى‏الدنيا والاخره؛ بى‏گمان، كسانى كه خدا و پيامبر او را آزار مى‏رسانند خدا آنان را در دنيا و آخرت لعنت كرده و برايشان عذابى خفت‏آور آماده ساخته است»، (احزاب، آيه 57).
هم‏چنين در آيات ديگر قرآن خداوند كسانى را كه تهمت ناروا به زنان پاكدامن مى‏زنند [نور، آيه 23]، قوم عاد را كه حتى خداوند مرگ براى آنان خواسته است[هود، آيه 60]، فرعونيان را [هود، آيه 99 - قصص، آيه 42 ] برخى از قوم يهود را [نساء، آيه 46]، منافقان را [توبه، آيه 68] و مشركان را [فتح، آيه 6] و... لعن كرده و آنها را نفرين نموده است.

      روايات گوناگونى نيز از حضرت رسول(ص) وارد شده است كه با لحن‏هاى گوناگون، افرادى را لعن فرموده و آنها را با اين واژه نفرين كرده است. از جمله خورنده ربا، موكل و شاهدين و كاتبين ربا [ميزان‏الحكمه، مركز النشر مكتب الاعلام الاسلامى، قم، چاپ اول، 1363 ش، ج 8، ص 508، ح 17962]، كسى كه ميان مادر و فرزندش جدايى بيندازد [همان، ح 17963 ]مردى را كه لباس زن بپوشد [همان، ص 509، ح 17965] و... اتفاقا اين سه روايت كه در اينجا مطرح شد از طريق اهل سنت نقل شده و در كتب روايى اهل سنت آمده است. بنابراين ما مسلمانان اعم از شيعه و سنى معتقديم كه بر طبق آيات قرآن و سيره رسول خدا(ص)، نفرين در فرهنگ اسلامى وجود دارد. اما آنچه كه مهم است اين نكته مى‏ باشد كه ملاحظه كنيم مدار و محك اين نفرين كجاست؟

      با توجه به آيات قرآن و روايت نقل شده از رسول خدا(ص) برخى از افراد كه مرتكب گناه بسيار بزرگ شده و با كردار ناپسند خود جامعه و نظام و كيان اسلامى را چه از لحاظ اخلاقى چه از حيث اجتماعى، سياسى و اقتصادى به خطر انداخته و نسبت به پيامبر خدا(ص) و رسالت او بى‏ادبى و دشمنى مى‏كنند، مستحق نفرين مى‏ باشند. بنابراين در امور مهم و خطير و كلان هيچ ايرادى ندارد كه مرتكب آن نفرين و لعن شود.

      اما در امور غير مهم و جزئى كه لطمه‏اى به مسائل اخلاقى، اجتماعى و سياسى جامعه اسلامى نمى‏زند و هم‏چنين نسبت به برخى افراد همچون مؤمنان و دوستان، نفرين نهى و منع شده است، از اين رو در برخى روايات كه نفرين مذمت شده است با توجه به سياق آنها و روايات ديگرى كه نفرين را امرى حسن و جايز تلقى كرده است، مقصود نفرين به افراد خاص و مرتكبان خطاهاى بزرگ و اجتماعى مى‏ باشد.