مال حلال‏

منابع مقاله:

کتاب : توبه آغوش رحمت  

نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان

خداوند مهربان رساندن روزى را به مخلوقات روزى خور بر خود واجب نموده، و نيازمندى در اين زمينه از قلم نمى افتد.

كانالها و طرقى كه براى رسيدن انسان به روزى مخصوص خودش قرار داده زياد است از جمله ى آنها: ارث، هبه، پيدا شدن گنج و از همه ى راهها مهمتر كسب حلال است.

كسب حلال مانند دامدارى، كشاورزى، صنعت، هنرهاى دستى، تجارت و كارهاى سنگين مثبت بدنى است.

مالى كه از طرق نامشروع به دست مى آيد حرام، و استفاده كردن از آن موجب عذاب در روز قيامت است.

دزدى، غصب، رشوه، كم فروشى، غارتگرى و به زور ستم ستاندن، ممنوع و آلوده به آنها از رحمت حق محروم است.

قرآن مجيد و روايات بر به دست آوردن حلال اصرار عجيبى دارند، تا جايى كه قرآن مجيد دستور مى دهد اول از حلال بخوريد، سپس به عبادت خدا برخيزيد.

«يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً» «1».

ام عبداللَّه وقت افطار قدحى از شير براى رسول خدا فرستاد، حضرت به آورنده فرمودند: شير را برگردان و بگو اين شير از كجا براى تو آماده شده؟ رفت و برگشت، عرضه داشت: از گوسپند، باز پس فرستاد و فرمودند: گوسپند از كجا آمده؟ پيام داد: از مال مربوط به خودم خريده ام، حضرت شير را ميل كرد.

فرداى آن روز ام عبداللَّه به حضور رسول الهى آمد و عرضه داشت: من براى شما شير فرستادم و شما پس فرستادى، تا با دو بار رفت و آمد پذيرفتى، چه حسابى در كار بود؟ حضرت فرمودند: به تمام پيامبران پيش از من فرمان داده شده كه جز حلال و پاك نخورند، و جز عمل صالح انجام ندهند «2».

قرآن به تمام مردم روى زمين امر مى كند كه از حلال و پاكيزه تناول كنند، و در زمينه ى به دست آوردن مال و روزى و تأمين معيشت قدم جاى قدم شيطان نگذارند، چرا كه شيطان آنان را به زشتى و گناه و تهمت زدن به خدا فرمان مى دهد.

«يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالًا طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ* إِنَّما يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشاءِ وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ» «3».

اهل ايمان بايد در به دست آوردن مال اندازه نگهدارند، و به حلال خدا قناعت ورزند، و چشم به مال ديگران نداشته باشند، و به اين واقعيت بسيار مهم با تمام وجود توجه داشته باشند كه پيامبر بزرگ اسلام اعلام فرموده اند:

حُرْمَةُ مالِ الْمُسْلِمِ كَدَمِهِ «4».

احترام مال مسلمان همچون احترام خون اوست.

يعنى چنانكه در حفظ جان مسلمان و حيات مؤمن مى كوشيد در حفظ مال او هم بكوشيد، كه غارت مال مسلمان و سلب مالكيت او به ناحق، به مانند ريختن خون او و ضربه زدن به جان اوست.

دنبال حلال رفتن، و قناعت به روزى حق، از زيباييهاى معنوى بلكه از اصول زيبايى و آراستگى و درستى است.

از جمله امورى كه انجامش بر شخص تائب واجب عينى و لازم فورى است اصلاح مال است، به اين معنى كه اگر در مال او حقى از ديگران وجود دارد با كمال ميل و شوق، آن حق را از مالش جدا كرده به صاحبش برگرداند، و تا پايان عمر مواظب باشد كه جز حلال به دست نياورد، و غير حلال مصرف ننمايد.

رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرموده اند:

مَنْ اكَلَ لُقْمَةً مِنْ حَرامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلاةٌ ارْبَعِينَ لَيْلَةً «5».

كسى كه يك لقمه از حرام بخورد، چهل شب نماز او پذيرفته نمى شود.

و نيز فرموده اند:

انَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ حَرَّمَ الْجَنَّةَ جَسَداً غُذِىَ بِحَرامٍ «6».

خداوند عز و جل بهشت را بر بدنى كه به حرام تغذيه كرده حرام نموده است.

پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در حديثى عجيب فرموده اند:

تَرْكُ لُقْمَةٍ حَرامٍ احَبُّ الَى اللَّهِ مِنْ صَلاةِ الْفَىْ رَكْعَةٍ تَطَوُّعاً «7».

وا گذاشتن يك لقمه ى حرام و نخوردن آن نزد خداوند از دو هزار ركعت نماز مستحبى محبوبتر است.

تقوا

خود نگهدارى و حفظ خويش از گناهان و معاصى، و آفات و بلاهاى هلاك كننده، واقعيتى است كه قرآن و معارف الهيه از آن به عنوان تقوا ياد كرده اند.

تقوا روحيه و حالى است كه از تداوم ترك گناه و ادامه ى عبادت به دست مى آيد، و در ميان ارزش هاى دينى و زيباييهاى معنوى از جايگاه خاصى برخوردار است.

آثار هدايت الهى جز در اهل تقوا ظهور نمى كند، و بهشت قيامت جز براى اهل تقوا آماده نشده:

«ذلِكَ الْكِتابُ لا رَيْبَ فِيهِ هُدىً لِلْمُتَّقِينَ» «8».

اين كتاب هيچ گونه شكى در آن نيست، هدايت گر اهل تقواست.

«وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ» «9».

و بهشت به اهل تقوا نزديك مى گردد.

تقوا آثار و منافع زيادى دارد كه آن آثار و منافع در آيات قرآن و روايات مطرح است:

«... وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» «10».

و تقواى الهى پيشه كنيد باشد كه رستگار شويد.

«... وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ» «11».

و تقواى الهى را رعايت كنيد و بدانيد كه خداوند با اهل تقواست.

«... فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ» «12».

همانا خداوند عاشق اهل تقواست.

«... فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» «13».

تقواى الهى داشته باشيد باشد كه شكرگزار خداوند باشيد.

«... وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسابِ» «14».

و تقواى الهى را به كار بگيريد، همانا خداوند در حسابرسى سريع است.

«... لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَ اتَّقَوْا أَجْرٌ عَظِيمٌ» «15».

براى آنان كه نيكى كردند و تقوا به خرج دادند اجر بزرگ است.

«... إِنَّما يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ» «16».

خداوند فقط از اهل تقوا عمل را مى پذيرد.

«وَ ما عَلَى الَّذِينَ يَتَّقُونَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَيْ ءٍ...» «17».

حساب غير اهل تقوا بر اهل تقوا نخواهد بود، اهل تقوا را حسابى بسيار سهل و آسان است، و در عرصه گاه محشر وقوف چندانى نخواهند داشت.

«... وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» «18».

و تقواى الهى داشته باشيد، باشد كه مورد رحمت قرار گيريد.

«... وَ اللَّهُ وَلِيُّ الْمُتَّقِينَ» «19».

و خداوند سرپرست اهل تقواست.

«... إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ...» «20».

همانا گرامى ترين شما نزد خداوند پرهيزگارترين شماست.

اميرالمؤمنين عليه السلام براى اهل تقوا نشانه هايى ذكر مى كنند از جمله:

راستى در گفتار، اداى امانت، وفاى به عهد، كمى عجز و بخل، صله ى رحم، ترحم به ناتوانان، كمى موافقت با زنان، بذل خوبى، اخلاق حسنه، وسعت بردبارى، عمل به علم در آنچه كه انسان را به خدا نزديك مى نمايد، سپس مى فرمايند: خوشا به حال آنان، و بازگشتگاه نيك براى ايشان است «21»!

رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمودند:

لَوْ انَّ السَّماواتِ وَالْارْضَ كانَتا رَتْقاً عَلى عَبْدٍ ثُمَّ اتَّقَى اللَّهَ لَجَعَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْهُما فَرَجاً وَمَخْرَجاً «22».

اگر آسمانها و زمين بر بنده اى بسته باشد، سپس آن بنده خدا را بپرهيزد، خداوند براى او از آسمانها و زمين راه گشايش و خروج قرار مى دهد.

و نيز فرمودند:

خَصْلَةٌ مَنْ لَزِمَها اطاعَتْهُ الدُّنْيا وَالْآخِرَةُ وَرَبِحَ الْفَوْزَ بِالْجَنَّةِ. قيلَ: وَما هِىَ يا رَسولَ اللَّهِ؟ قالَ: التَّقْوى ، مَنْ ارادَ انْ يَكونَ اعَزَّ النّاسِ فَلْيَتَّقِ اللَّهِ «23».

يك خصلت است هركس ملازم آن شود دنيا و آخرت از او اطاعت مى كند، و رستگارى را با بهشت به سود مى برد، عرضه داشتند: يا رسول اللَّه! آن خصلت چيست؟ فرمودند: تقوا، كسى كه مى خواهد محترم ترين مردم باشد خدا را پروا كند.

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- مؤمنون (23): 51.

(2)- الدرّ المنثور: 5/ 10.

(3)- بقره (2): 168- 169.

(4)- تفسير معين: 25.

(5)- كنز العمال: 9266.

(6)- كنز العمال: 9261؛ تفسير معين: 26.

(7)- تفسير معين: 26.

(8)- بقره (2): 2.

(9)- شعراء (26): 90.

(10)- بقره (2): 189.

(11)- بقره (2): 194.

(12)- آل عمران (3): 76.

(13)- آل عمران (3): 123.

(14)- مائده (5): 4.

(15)- آل عمران (3): 172.

(16)- مائده (5): 27.

(17)- انعام (6): 69.

(18)- حجرات (49): 10.

(19)- جاثيه (45): 19.

(20)- حجرات (49): 13.

(21)- تفسير عياشى: 2/ 213، حديث 50؛ بحار الأنوار: 67/ 282، باب 56، حديث 2.

(22)- عدة الداعى: 305، فصل فى خواص متفرقة؛ بحار الأنوار: 67/ 285، باب 56، حديث 8.

(23)- كنز الفوائد: 2/ 10، فصل من كلام رسول اللّه (ص)؛ بحار الأنوار: 67/ 285، باب 56، حديث 7.