مناظر زيباى بهشت‏

منابع مقاله:

کتاب  : تفسير و شرح صحيفه سجاديه، جلد دهم

نوشته: حضرت استاد حسین انصاریان

 «5» وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ نَصْبَ أَعْيُنِهِمْ وَ لَوِّحْ مِنْهَا لِأَبْصَارِهِمْ مَا أَعْدَدْتَ فِيهَا مِنْ مَسَاكِنِ الْخُلْدِ وَ مَنَازِلِ الْكَرَامَةِ وَ الْحُورِ الْحِسَانِ وَ الْأَنْهَارِ الْمُطَّرِدَةِ بِأَنْوَاعِ الْأَشْرِبَةِ وَ الْأَشْجَارِ الْمُتَدَلِّيَةِ بِصُنُوفِ الثَّمَرِ حَتَّى لَا يَهُمَّ أَحَدٌ مِنْهُمْ بِالْإِدْبَارِ وَ لَا يُحَدِّثَ نَفْسَهُ عَنْ قِرْنِهِ بِفِرَارٍ]

و بهشت را برابر چشمشان قرار ده، و آنچه را در بهشت فراهم كرده‏اى؛ از مساكن ابدى و سراهاى ارجمند و حوريان زيباروى و نهرهاى روان شده، با آشاميدنى‏هاى رنگارنگ، و درختانى با شاخ و برگ آويخته، همراه با ميوه‏هاى گوناگون، در برابر ديدگانشان بنمايان، تا هيچ كدام از آنان آهنگ پشت كردن به دشمن نكند، و فكر گريز از هماورد را به خاطرش نگذراند.

قرآن مجيد، سند تمام حقايق مُلكى و ملكوتى است، قرآن مجيد، كتابى است كه با دعوت جنّ و انس به معارضه با خود، حقّانيت وحى بودنش را اثبات مى‏كند.

قرآن، كتابى است كه در نقطه‏اى و حرفى و كلمه‏اى و آيه‏اى و سوره‏اى از آن شك و ترديد راه ندارد.

قرآن، ملاك حقّانيّت انبيا، و سند نبوت محمّد صلى الله عليه و آله و خزانه تمام واقعيّت‏هاى غيبى و شهودى است.

قرآن مجيد، در بسيارى از آياتش به عنوان اجر و پاداش مردم مؤمن و دارندگان عمل صالح و اخلاق حسنه، از بهشت و نعمت‏هاى بى پايانش سخن به ميان مى‏آورد، و با تجسّم آن جايگاه رفيع در چشم عقل و قلب، انسان مؤمن را از افتادن در چاه گناه و معصيت، و ضلالت و پستى و سستى از عبادات و طاعات، حفظ مى‏كند.

آن كه بر اثر صافى و پاكى درون، و اعتماد به قرآن مجيد، بهشت و نعمت‏هاى جاويدش را به باور دل داده، و دلداده آن واقعيّت‏هاى الهيّه و كرامات ربانيّه و فيوضات ملكوتيه شده، در راه خدا تن به هر سختى و بلا مى‏دهد، و براى حفظ دين و فرهنگ الهى از هيچ كوششى دريغ نمى‏ورزد، و هيچ گونه سستى و كسالت در انجام فرائض حضرت حق به خود راه نمى‏دهد.

حضرت سجّاد عليه السلام تجسّم آن جايگاه عظيم و آن پايگاه كرامت و مناظر زيبا و نعمت‏هاى ارزنده‏اش را در ديد سنگرنشينان و مرزداران از حضرت حق درخواست مى‏كند، تا با تماشاى بهشت عنبر سرشت، دنيا و مال و منال آن، و جاذبه‏ها و كشش‏هايش و نيروى دشمن و سختى‏ها و رنج‏هاى جهاد در عرش قلبشان، كوچك و صغير و حقير گردد و بتوانند به پايدارى و پايمردى ادامه دهند و جز به حضرت ربّ العزّه چشم ندوزند.

نعمت‏هاى بهشت در قرآن‏

امام سجّاد عليه السلام آنچه را از نعمت‏هاى بهشت در فرازهاى ملكوتى دعايش اسم برده، از قرآن مجيد گرفته است:

وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنينَ وَ المُؤمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهارُ خالِدينَ فِيها وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فِى جَنّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَ نٌ مّنَ اللَّهِ أَكْبَرُ ذَ لِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» «1»

خدا به مردان و زنان با ايمان بهشت‏هايى را وعده داده كه از زيرِ [درختانِ‏] آن نهرها جارى است؟ در آن جاودانه‏اند، و نيز سراهاى پاكيزه‏اى را در بهشت‏هاى ابدى [وعده فرموده‏] و هم‏چنين خشنودى و رضايتى از سوى خدا [كه از همه آن نعمت ها] بزرگ‏تر است؛ اين همان كاميابى بزرگ است.

يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ يُدْخِلْكُمْ جَنّاتٍ تَجْرى مِنْ تَحْتِهَا الاْنْهارُ وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فَى جَنّاتِ عَدْنٍ ذَ لِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ» «2»

تا گناهتان را بيامرزد، و شما را در بهشت‏هايى كه از زيرِ [درختانِ‏] آن نهرها جارى است و خانه‏هاى پاكيزه در بهشت‏هاى جاويدان، درآورد؛ اين است كاميابى بزرگ.

كَذلِكَ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عينٍ» «3»

[آرى، سرانجام كار پرهيزكاران‏] چنين است، و حور العين را به همسرى آنان درآوريم.

مُتَّكِئينَ عَلى سُرُرٍ مَصْفُوفَةٍ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عينٍ» «4»

[اين‏] در حالى [است‏] كه بر تخت هايى رديف و به هم پيوسته تكيه مى‏زنند و حورالعين را به همسرى آنان در مى‏آوريم.

حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِى الْخِيامِ» «5»

حوريانى كه در سراپرده‏ها مستورند.

وَ حُورٌ عينٌ* كَامْثالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ» «6»

و حوريانى چشم درشت،* هم چون مرواريد پنهان شده در صدف.

مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتى وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيها انْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَ انْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ انْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشّارِبينَ وَ انْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفّى‏» «7»

صفت بهشتى كه به پرهيزكاران وعده داده شده [چنين است:] در آن نهرهايى است از آبى كه مزه و رنگش برنگشته و نهرهايى از شير كه طعمش دگرگون نشده و نهرهايى از شراب كه براى نوشندگان مايه لذّت است و نهرهايى از عسل خالص است.

آرى، وقتى خداوند مهربان توفيق تجسّم اين نعمت‏ها را در برابر ديدگان قلب سنگرنشينان و مرزداران عنايت فرمايد، هرگز به فكر عقب‏نشينى از جبهه و به خيال فرار از مقابل دشمن نخواهند افتاد.

نعمت‏هاى بهشت در سوره دهر

در سوره مباركه دهر يا انسان، در نزديك به ده آيه به بيان نعمت‏هاى بهشت بدين صورت مى‏پردازد:

«و آنان را براى اين كه [در برابر تكاليف دينى و حوادث روزگار] شكيبايى ورزيدند، بهشتى [عنبرسرشت‏] و لباسى ابريشمين پاداش مى‏دهد. در آن‏جا بر تخت‏ها تكيه مى‏زنند، در حالى كه آفتابى [كه از گرمايش ناراحت شوند] و سرمايى [كه از سختى‏اش به زحمت افتند] نمى‏بينند، و سايه‏هاى درختان به آنان نزديك و ميوه‏هايش به آسانى در دسترس است، و ظرف‏هايى از نقره فام، و قدح‏هايى بلورين [كه پر از غذا و نوشيدنى است‏] پيرامون آنان مى‏گردانند؛ جام‏هايى از نقره كه آنها را به اندازه مناسب اندازه‏گيرى كرده‏اند، و در آن‏جا جامى كه نوشيدنى‏اش آميخته به زنجبيل است، به آنان مى‏نوشانند، از چشمه‏اى در آن‏جا كه «سلسبيل» ناميده شود، و پيرامونشان نوجوانانى جاودانى [براى پذيرايى از آنان‏] مى‏گردند، كه چون آنان را ببينى پندارى مرواريدى پراكنده‏اند، و چون آن‏جا را ببينى، نعمتى فراوان و كشورى بزرگ بينى، بر اندامشان جامه‏هايى از حرير نازك و سبز رنگ و ديباى ستبر است و با دستبندهايى از نقره آراسته شده‏اند، و پروردگارشان باده طهور به آنان مى‏نوشاند. [به آنان گويد:] يقيناً اين [نعمت ها] پاداش شماست و تلاشتان مقبول افتاده است.» «8» اين است آن نعمت‏هايى كه باور آن، انسان را در راه جهاد و مجاهدت ثابت قدم و پايدار مى‏دارد، و آدمى را در معامله جانش با حضرت حق به شوق مى‏اندازد.

(فخرالدين عراقى)

عظمت بهشت در روايات‏

از امير المؤمنين عليه السلام روايت شده:

در بهشت درختى است كه از بالاى آن زيورها بيرون مى‏آيد، و از پايين آن اسب‏هاى ابلق زين شده دهنه‏دار، اين اسب‏ها داراى بالند، فضولات ندارند، اولياى الهى بر آن سوار مى‏شوند و در هر كجاى بهشت كه بخواهند مى‏روند.

آنان كه مقامى كمتر و پايين‏تر از آنان دارند عرضه مى‏دارند: الهى! چه چيز باعث اين كرامت براى اولياى تو شد؟ خداوند مى‏فرمايد: اينان خواب شب را بر خود حرام كردند و به قيام به عبادت بيدار ماندند، روز را روزه گرفتند و از خوردنى‏ها خوددارى كردند، با دشمنان من بدون ترس و وحشت جنگيدند، در راه من از مال خود صدقه دادند و بخل نكردند. «9»

رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

در بهشت غرفه‏هائى است كه ظاهرش از باطنش و باطنش از ظاهرش پيداست، ساكنان آن از امّت من كسانى هستند كه كلامشان پاكيزه بود، و به مردم خوراندند، و سلام را آشكار كردند، و در حالى كه مردم در نيمه شب در خواب بودند به نماز برخاستند. «10» حضرت سجّاد عليه السلام فرمود:

بر تو باد به قرآن، به حقيقت كه خداوند بهشت را با دست كرامت خود آفريد، خشتى از طلا و خشتى از نقره، ملاط بين دو خشت را مشك قرار داد و خاكش را زعفران، و سنگريزه‏اش را لؤلؤ، درجات بهشت را به اندازه آيات قرآن مقرّر فرمود، پس هر كس به قرآن بپردازد، به او مى‏گويد: بخوان و بالا برو. جز انبيا و صدّيقان طايفه‏اى در بهشت مقام اهل قرآن را ندارند. «11»

پی نوشت ها:

______________________________

(1)- توبه (9): 72.

(2)- صفّ (61): 12.

(3)- دخان (44): 54.

(4)- طور (52): 20.

(5)- الرحمن (55): 72.

(6)- واقعه (56): 22- 23.

(7)- محمّد (47): 15. (8)- انسان (76): 12- 22.

(9)- بحار الأنوار: 8/ 118، باب 23، حديث 4؛ الأمالى، شيخ صدوق: 291، حديث 14.

(10)- بحار الأنوار: 8/ 119، باب 23، حديث 5، الأمالى، شيخ صدوق: 328، حديث 5.

(11)- بحار الأنوار: 89/ 198، باب 23، حديث 8؛ مستدرك الوسائل: 4/ 256، باب 10، حديث 4635.