جهاد در راه خدا

بدون شك اگر تمام انسان‏ها در طول تاريخ تسليم بى قيد و شرط فرهنگ حق بودند، و مسأله ظلم و ستم و استعمار و استثمار و زورگوئى و قلدرى در كار نبود، مسأله‏اى تحت عنوان جهاد با دشمن مطرح نمى‏شد.

ولى با كمال تأسّف در تمام ادوار، مردمى بودند كه حاضر به تواضع در برابر مقرّرات الهى نبودند، و از طرفى به ديگران زور مى‏گفتند و تجاوز به حقوق آنان مى‏كردند، به اين خاطر مسأله با عظمت جهاد، براى شكستن كبر متكبّر و جلوگيرى از قلدرى و تجاوز، امرى عقلى و فطرى و مشروع است، و اگر سايه با بركت جهاد بر سر انسان نبود كرامت انسانى نابود مى‏شد. و هرج و مرج در حيات بشرى پديد مى‏آمد.

اسلام كه خود آيين فطرت و عقل، و مدرسه كرامت و شرافت، و فضاى عدل و عدالت، و دين صلح و سلامت، و مهر و رأفت و عشق به انسان است، تنها و تنها براى درهم شكستن ظلم و ستم، و به خاك ماليدن دماغ ظالم و ستمكار، و گرفتن حق مظلومان از دست ستمگران و برپا شدن عدل و قسط در تمام پهنه زمين، جهاد را همراه با تمام لوازم و توابعش تجويز نموده است.

در رساله «جهاد از ديدگاه امام على عليه السلام» مى‏خوانيم: «1» «اسلام مسأله جهاد را به عنوان يك ضرورت و وظيفه در حالى مطرح مى‏كند كه براى خون و حيات انسان ارزش فراوان قائل است، تا آن‏جا كه قتل يك انسان را برابر با كشتار دسته جمعى همه انسان‏ها مى‏شمارد:

أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَيْرِ نَفْسٍ اوْ فَسادٍ فِى الاْرْضِ فَكَانَّما قَتَلَ النّاسَ جَميعاً وَ مَنْ احْياها فَكَانَّما احْيَا النّاسَ جَميعاً»

هر كس انسانى را جز براى حق، [قصاص‏] يا بدون آن كه فسادى در زمين كرده باشد، بكشد، چنان است كه همه انسان‏ها را كشته، و هر كس انسانى را از مرگ برهاند و زنده بدارد، گويى همه انسان‏ها را زنده داشته است.

وَ لا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتى حَرَّمَ اللَّهُ الَّا بِالْحَقِّ»

و انسانى را كه خدا محترم شمرده جز به حق نكشيد.

اسلام پيكار مسلّحانه را در شرايطى به كار مى‏گيرد كه با تأييد فراوان توصيه مى‏كند كه مبادا روش‏هاى نابخردانه دشمنان در نحوه استفاده از قانون جهاد، شما را به تندروى و خشونت بيشتر و تجاوز و بى عدالتى منحرف سازد.

وَ لا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَئانُ قَوْمٍ عَلى الَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ اقْرَبُ لِلتَّقْوى»

و نبايد دشمنى با گروهى شما را بر آن دارد كه عدالت نورزيد؛ عدالت كنيد كه آن به پرهيزكارى نزديك‏تر است.

اسلام، جنگ را تنها در مواردى تجويز مى‏كند كه راههاى صلح شرافتمندانه و مسالمت به كلّى بسته شده باشد.

وَ انْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ»

و اگر دشمنان به صلح گرايند، تو هم به صلح گراى، و بر خدا توكّل كن.

اسلام سوء استفاده از قانون جهاد را براى مقاصد ماجراجوئى و سلطه جوئى و رسيدن به منافع مادّى و استثمار ملّت‏ها به شدت محكوم مى‏كند.

وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ الْقى الَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثيرَةٌ»

و به كسى كه نزد شما اظهار اسلام مى‏كند، نگوييد: مؤمن نيستى. [تا] براى به دست‏آوردن كالاى بى‏ارزش و ناپايدار زندگى دنيا [او را بكشيد، اگر خواهان غنيمت هستيد] پس [براى شما] نزد خدا غنايم فراوانى است.