در قسمت ديگر، عرضه مى دارد: پروردگارا، هر آنگاه كه عيبى در من ديدى و نقصى در فكر و عمل من مشاهده نمودى، مرا به حال خود مگذار، آن را اصلاح كن و اگر نقصى در فكر و عمل من هست كه بر اساس آن در آينده ى زمان محكوميت يا محروميت پيدا مى كنم، آن صفت بد مرا نيكو گردان، و اگر صفت نيك و فضيلتى در من مشاهده مى كنى كه گرچه فضيلت و كرامت است، وليكن ناقص مى باشد، از تو خواهش مى كنم كه آن را تكميل نمايى. امام چهارم در اين جملات، همان برنامه ى تكاملى اسلام را مطرح مى كند، اسلام يك خط تكاملى است كه حركات تكاملى انسان را از نقطه ى آغاز، تا بينهايت ترسيم مى نمايد. هر صفتى از صفات نيك انسان، ممكن است در جهت افراط و يا تفريط قرار گيرد كه اين هر دو جهت، مايه ى نقصان آن صفت نيك مى گردد. مى توانيم بگوئيم كه هر صفتى از صفات نيك انسان، با سه نقص روبرو مى شود و كمال آن توقف دارد بر اينكه از مرز اين نقائص، به سوى كمال بگذرد. ممكن است در اينجا صفت احسان و يا صفت شجاعت و تقوا را مقياس قرار دهيم و به عنوان نمونه ى جهات نقص و كمال آن را بررسى نمائيم. مثلا تقوا، آن حالتى را مى گويند كه انسان در اقدامات بدون اجازه و تنظيم از طرف مولا، به خود فرمان ايست بدهد و حركت بدون اجازه را ممنوع كند. جهان آفرينش، مانند يك موسسه ى بسيار منظم و مرتبى است كه همين نظام و تربيت عجيب، به انسانى كه از در ورودى وارد اين موسسه مى شود فرمان ايست و توقف مى دهد. يك تازه وارد، كه داخل يك موسسه ى منظم با تشكيلات و تاسيسات وسيع و عجيب مى شود، دچار حيرت مى گردد كه كجا برود و چه كارى انجام دهد. بهترين عملى كه موجبات امنيت و حفاظت تازه وارد را تامين مى كند، همين است كه خود را متوقف نموده، و حركات خود را ضمن كسب اجازه از مدير و رئيس آن موسسه آغاز كند. آن موسسه عجيب و عظيم، با دستگاههاى عظيم و پيچيده و غير قابل درك، همين جهان آفرينش
است. وجود انسان و عالم آفرينش آنچنان لطيف و عظيم است كه در داخل كوچكترين حجمى از ظروف آن هزاران دستگاههاى عظيم و پيچيده بر اساس قواعد غير قابل درك، نهفته شده است كه كوچكترين حركتى با هزاران اشتباه و سقوط روبرو مى شود. تازه وارد به اين دستگاه عظيم و پيچيده انسان است كه در ابتداى ورود، آنجا كه به حد بلوغ مى رسد، نمى تواند درك كند كه چگونه حركات خود را با يك چنين نظام عجيب و عظيم هماهنگ كند. قهرا بهترين راه براى تازه وارد به اين سازمان اين است كه به خود فرمان ايست بدهد و حركات خود را در شعاع هدايت، مدير و مسئول موسسه آغاز كند. اين فرمان ايست را تقوا، مى نامند. در عين حال كه انسان خود را متوقف مى كند، بهترين رمز پيروزى و سعادت را به دست مى آورد. زيرا با همين توقف و فرمان ايست، خود را به صاحب موسسه، چنان معرفى مى كند كه شخصى منظم و مودب مى باشد. ادب او باعث مى گردد كه در نزد صاحب آن موسسه، محبوبيت پيدا كند، كه همان محبوبيت رمز موفقيت است. خداوند متعال همه جا انسانها را به تقوى سفارش مى كند و مى شود گفت كه تقوا پيش از اقدام به هر نوع عبادتى و حركتى بر انسان واجب مى شود و در حركات دينى و تكاملى اصالت دارد. هر كس پيش از تقوا و پيش از كسب اجازه حركات دينى خود را آغاز كند، گرچه آن حركات از نوع عبادت و يا اعمال و افعال نيك باشد باز هم محكوم است. زيرا در انجام اين اعمال نيك، به كسى مى ماند كه بدون اجازه ى شما وارد خانه و زندگى شما مى شود و كارهاى نيكى، مانند جاروب زدن خانه و يا تعميرات و نقاشى منزل شما را شروع مى كند. گرچه او كارهاى نيكى انجام داده است، وليكن چون بدون اجازه و از بيراهه وارد شده و مانند صاحب خانه كار كرده است محكوم است. ما همين صفت تقوا را كه بهترين صفت از صفات متقين بوده و نقش كليدى در تمام حركات دينى و تكاملى دارد، مى توانيم آن را با سه عامل نقص و عيب مشاهده كنيم و بدانيم كه كمال آن، توقف بر اين دارد كه از مرز اين سه عيب بگذرد. اول جهت تفريط و يا تقصير در ورود به دانشگاه (كه ما آفرينش را مانند يك دانشگاه براى
تكميل انسان مى شناسيم). طرف تقصير و تفريط تقوا اين است كه انسان، از ورود به مكتب خوددارى كند و خود را با حركات ناروا و ناهنجارى در بيرون از اين موسسه مشغول نمايد. بديهى است كه اين جهت، ضد تكامل بوده، انسان را در محكوميت و محروميت قرار مى دهد. و اما جهت افراط، به معناى زياده روى و حركات خارج از حساب و هندسه، هر چند حركات نيك، از نوع احسان و عبادت باشد، كه انسان بعد از ورود به دانشگاه، خودراى و خودمختار، بدون رهبر و پيشوا كارهاى نيكى، از نوع خواندن و ورق زدن كتابها و كارهاى ديگر شروع كند، كه اين افراط كاران در تقوا، عباد، و زهادى هستند كه به راى و فكر خود، بدون رهبر و استاد، حركات دينى و تكاملى خود را شروع كرده اند مانند راهبها و راهبه هاى تارك دنيا و انسانهائى كه تمام عمر خود را به عبادتها و رياضات روحى مى گذرانند. و اگر از آنها بپرسى چه كسى براى شما يك چنين برنامه هاى، عبادت و رياضت تنظيم كرده است جواب درستى ندارند. نوع سوم اينكه تازه وارد، حركات تكاملى خود را در شعاع هدايت استاد و رهبر آغاز كند وليكن به محض رسيدن به يك مقام و منصب كوچك و جزئى علمى و ايمانى متوقف گردد، مانند مسافرى كه از بيابان عدم و خلاء مطلق به آبادى كوچكى، خوش آب و هوا برسد و در همان آبادى خود را متوقف گرداند و به حركت خود ادامه ندهد تا به مقاصد عاليه برسد. بعضى انسانها كه در خط تكامل دينى و در مكتب انبياء قرار مى گيرند، مختصرى خود را به عبادت و تقوا مجهز مى كنند و به مقام كوچكى از مقامات روحى و ايمانى مى رسند كه همان مقام كوچك را بهترين مقام و كاملترين آن مى دانند و متوقف مى شوند، و از مقاصد عاليه بازمى مانند. پيدايش صفت تقوا در اين سه جهت، مايه ى محروميت و محكوميت مى گردد. انسان سالك الى الله، بايستى تقوا و حركات دينى خود را از دايره ى اين سه جهت بگذراند و جهت چهارم را در نظر بگيرد. جهت چهارم، به اين كيفيت است كه وارد نظام طبيعت بشود، از تنبلى و كسالت بپرهيزد و بعد از ورود به نظام طبيعت كه از آن تعبير به بلوغ دينى و عقلى مى كنند، خود را در اختيار مدير و موسس نظام طبيعت قرار دهد و بر پايه خواست و خواهش
مدير مسئول و يا رهبر خود حركات خود را بدون توقف ادامه دهد، تا روزى كه از استاد و رهبر واقعى، يعنى خداوند متعال دانشنامه ى كمال خود را بگيرد. در اين جملات امام چهارم از خداوند متعال خواهش مى كند كه نظام حركات تكاملى بنده ى خود را خود به دست گيرد تا در اين حركات، از آن جهات سه گانه ى نقص، محفوظ مانده و در آخرين حد تكامل قرار گيرد. عرضه مى دارد: پروردگارا، خصائل و فضائل من، بايستى چنان باشد كه هيچگونه عيبى نداشته باشد و اگر دارد تو آن را اصلاح كنى و صفات من بايستى چنان باشد كه در هيچ علمى و در نظر كاملترين علماء مورد ايراد و سرزنش قرار نگيرد و هيچ فضيلت و صفت كريمانه اى را در من به طور ناقص رها ننمائى مگر اينكه آن را تكميل نمائى.
فارسی
اللهم لا تدع خصله تعاب منى الا اصلحتها، و لا عائبه اونب بها الا حسنتها، و لا اكرومه فى ناقصه الا اتممتها
0
100%
(نفر
1)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
