ملاکهای بشری و انسانهای معمولی، کسی که دارای حالات فوق‌العاده در نماز، وضو، دعا، مناجات و حج و... باشد و در سجده‌هایش صدها و هزارها مرتبه، ذکر خدا را تکرار کند، انسانی است منزوی که تمام وقت و عمر خود را صرف عبادت فردی کرده و به هیچ نیازهای زندگی مادی و حیات اجتماعی توجه ندارد! در حالی که زندگی امام سجاد علیه‌السلام خلاف این برداشت را به اثبات می‌رساند. وی با وجود آن همه دعا‌ها و مناجات‌های طولانی و کم‌نظیر، از جامعه خود و نیازها و واقعیت‌های زمانش غافل نیست؛ بلکه در میدان وظایف اجتماعی و اخلاقی نیز پیشوایی الگو و نمونه است.
محمد اسحاق می گوید: بسیاری از خانواده‌های محروم و نیازمند مدینه، شبانگاه از لطف و بخشش مردی ناشناس بهره‌مند می‌شدند و هرگز او را نشناختند، مگر زمانی که علی بن الحسین علیه‌السلام درگذشت و آن مرد ناشناس دیگر به سراغ آنان نیامد. آنگاه بود که دانستند آن امدادگر ناشناس، زین العابدین علیه‌السلام بوده است.(1)
امام زین العابدین علیه‌السلام در تاریکی شب، نان مستمندان را بر دوش می‌کشید و به طور ناشناس آن را انفاق می‌کرد و می‌فرمود:
« ان صدقة السر تطفی غضب الرب ؛ صدقه پنهانی، خشم الهی را فرو می‌نشاند» (2)
چه بسا نیازمندانی که به حضور امام سجاد می‌رسیدند و قبل از اظهار نیاز، خواسته خود را از امام دریافت می‌کردند و امام می‌فرمود: «صدقه قبل از این که به دست نیازمند برسد، نخست به دست خداوند می‌رسد. (3)
چنین بود که پس از شهادت آن گرامی وقتی بدنش را غسل می‌دادند، آثاری بر پشت و شانه‌های وی مشاهده گردید و چون علتش را پرسیدند، دانستند که آنها آثاری است از نانها و کوله بارهایی که امام علیه‌السلام برای تهیدستان بر دوش می‌کشیده است.
پاورقی‌ها:
1- کشف الغمه، جلد 2، صفحه 266.
2- اعیان الشیعه، جلد 1، صفحه633
3- طبقات ابن سعد، جلد 5، صفحه 160.
ترابی، احمد، كتاب امام سجاد علیه‌السلام جمال نیایشگران، با اندكی تصرف
