پرسشها و پاسخها، ص: 436

آيت اللَّه سيد احمد خوانساری و... به تعليم الهی از زمان مرگ خود آگاه می گردند و عدم آگاهی از زمان مرگ برای عموم مردم يكی از الطاف الهی است و از اسباب زنده ماندن انسان تا اجل محدود و مقرّر است و اگر انسان از مكان و زمان مرگ خود آگاه بود نور اميد در زندگی او خاموش می شد و دست از هرگونه تلاش و فعّاليت می كشيد و چه بسا قبل از رسيدن اجل مقرّر از غم و نااميدی جان می داد.

يكی از اثرات مهم تربيتی جهل به مرگ اين است كه انسان عاقل هميشه آماده سفر قيامت است و هر لحظه احتمال فرا رسيدن مرگ را می دهد از اين رو كمتر گناه می كند و اگر احياناً مرتكب گناه و خطايی شد در صدد جبران آن برآمده و به درگاه الهی توبه می كند اما اگر از زمان مرگ آگاه باشد ممكن است دست به هر كاری بزند به اين بهانه كه فعلًا فرصت دارم و در آينده توبه خواهم كرد.