پرسشها و پاسخها، ص: 438

كدام كارها؟ پيرمرد گفت: مرگ اختياری و انكار آن، اين حرف ها به شما چه مربوط است؟ هيدجی گفت: اين وظيفه ما است، بحث و نقد و تحليل كار ما است بيهوده كه سخن نمی گوييم، پيرمرد گفت: مرگ اختياری را قبول نداری؟ هيدجی گفت: نه پيرمرد در مقابل ديدگان او پای خود را به قبله كشيده و به پشت خوابيد و گفت: انا للَّه وانا اليه راجعون و از دنيا رحلت كرد و گويی هزار سال است كه مرده است.

حكيم هيدجی مضطرب شد كه جواب طلّاب و مردم را چه بدهم؟

بالاخره طلاب را خبر می كند آنها به حجره آمدند و همه متحيّر و از اين حادثه نگران شدند سرانجام بنا شد خادم مدرسه تابوتی بياورد و شبانه او را به فضای شبستان مدرسه (مدرسه منيريه تهران) ببرند تا فردا برای ساير كارها آماده شوند كه ناگاه پيرمرد از جا برخاست و نشست و گفت:

بسم اللَّه الرحمن الرحيم و سپس رو به حكيم هيدجی كرده لبخندی زد و گفت: حالا باور كردی؟ هيدجی گفت: آری، باور كردم، به خدا باور كردم. بعد پيرمرد گفت: آقا جان به درس خواندن نيست؛ عبادت نيمه شب هم لازم دارد، تعبّد می خواهد. از همان شب حكيم هيدجی رويّه خود را تغيير می دهد نيمی از ساعات خود را برای مطالعه و نوشتن و تدريس كردن قرار می دهد و نيمی را برای تفكر و ذكر و عبادت و به جايی می رسد كه بايد می رسيد «1».

مرگ از نظر قرآن «2» و روايات به دو گونه است: اجلّ مسمّی يا مرگ

______________________________
(1) معادشناسی: 1/ 99- 101.

(2) انعام (6): 2؛ طه (20): 129 و تفسير آيات مربوط به آن ها؛ الميزان: 7/ 8؛ تفسير نمونه: 5/ 148.