فراز 23 از دعای 20 ( درخواست برکت در مال )

بارخدايا بر محمد و آل او درود فرست و مرا از اسراف بازدار، و روزيم از تلف مصون دار، و دارائيم به سبب بركت زياد كن و به نيكى آنچه از دارايى انفاق مى‌كنم مرا به راه هدايت رهنمون باش.

بركت و انفاق در اموال‌

اصل سلامت، در نزد خداوند براى مؤمن و كافر در دنيا و آخرت يكسان است يعنى بدون سلامت و رضايت الهى، سعادت محال است.

اين مسأله از مهم‌ترين اصول اعتقادى است كه سعادت آخرت در سلامت دنياست و هر گاه انسان سلامتى روانى و اخلاقى و شغلى نداشته باشد، نمى‌تواند مؤمن باشد؛ زيرا با سلامت، عشق و معرفت حاصل مى‌شود و در ظرف شناخت نيز شناخت حقيقت توحيد به دست مى‌آيد كه زمينه‌ساز سعادت اخروى مى‌شود.

پس شناخت حق با سلامت نفس و روح گره خورده است تا ايمان و تسليم به درجات كمال برسد.

مشكل اساسى يك جامعه بيمار نيز كمبود سلامت است و بروز بيمارى‌هاى اخلاقى و شخصيتى و آسيب‌هاى اجتماعى برگرفته از پايين بودن سطح سلامت و ايمان و بنيان‌هاى اعتقادى مردم است؛ زيرا هر چه مردم از سرچشمه‌هاى وحى و كمال دور شوند، امنيّت و سلامتى در همه زمينه‌ها دچار تزلزل و ترديد مى‌شود، در نتيجه جوامع بشرى گرفتار سقوط و انحراف عميق مى‌شوند؛ بنابراين بايد با تفكر و دورانديشى، خود و جامعه پيرامون خود را از آسيب‌ها نگه داشت و ارزش‌هاى و بركت‌ها را ترويج نمود.

امام باقر (عليه السلام) در اين زمينه در وصيت خويش به جابر بن يزيد جعفى مى‌فرمايد:

وَ اعْلَمْ أَنَّهُ لا عِلْمَ كَطَلَبِ السَّلامَةِ وَ لا سَلامَةَ كَسَلامَةِ الْقَلْبِ.«1»

بدان كه هيچ دانشى چون طلب سلامتى نيست و هيچ سلامتى مانند سلامت دل نمى‌باشد.

بايد در بهره اموال و دارايى‌ها نيز سلامتى ايجاد كرد تا در متن زندگى بركت‌ها و رحمت‌ها روان گردد و همگان به رضايت نسبى برسند. پس در اين جا به ريشه‌هاى بركت و رحمت الهى در روايات معصومان (عليهم السلام) مى‌پردازيم.

امام رضا (عليه السلام) مى‌فرمايد:

أَوْحَى‌ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلى‌ نَبىٍّ مِنْ الْأَنْبياءِ، إِذا أُطِعْتُ رَضِيتُ، وَ إِذا رَضِيتُ بارَكْتُ وَ لَيْسَ لِبَرَكَتى‌ نَهايَةٌ.«2»

خداوند متعال به يكى از پيامبران خود وحى فرمود: هر گاه من اطاعت شوم، خشنود گردم و چون خشنود شوم، بركت دهم و بركت من بى‌پايان است.

اباالحسن امام جواد (عليه السلام) يا امام هادى (عليه السلام) به داود صرمى مى‌فرمايد:

يا داوُدُ، إِنَّ الحَرامَ لايَنْمِى وَ إِنْ نَمى‌ لايُبارَكُ لَهُ فيهِ، وَ ما أَنْفَقَهُ لَمْ يُوْجَرْ عَلَيْهِ وَ ما خَلَّفَهُ كانَ زادَهُ إِلَى النَّارِ.«3»

اى داود! مال حرام رشد نمى‌كند و اگر هم رشد كند براى صاحبش بركتى ندارد و اگر از آن چيزى انفاق كند پاداشى نخواهد ديد و آنچه پس از خود بر جاى گذارده، توشه او به سوى دوزخ است.

خداوند بزرگ در آياتى به اين نكته اشاره فرموده كه: گشايش بركات در دو عنوان كليدى است كه با توجه به آنها، نعمت‌ها و بركت‌ها فرو مى‌ريزد.

﴿وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُونَ﴾«4»

و اگر اهل شهرها و آبادى‌ها ايمان مى‌آوردند و پرهيزكارى پيشه مى‌كردند، يقيناً [درهاىِ‌] بركاتى از آسمان و زمين را بر آنان مى‌گشوديم، ولى [آيات‌ الهى و پيامبران را] تكذيب كردند، ما هم آنان را به كيفر اعمالى كه همواره مرتكب مى‌شدند [به عذابى سخت‌] گرفتيم.

امام حسين (عليه السلام) در تفسير آيه فوق پيرامون رجعت به يارانش مى‌فرمايد:

هر آينه بركت از آسمان و زمين مى‌بارد تا آن جا كه درختان از سنگينى ميوه‌هايى كه خداوند بر آنان خواسته، مى‌شكنند. در تابستان ميوه زمستانى و در زمستان ميوه تابستانى خورده مى‌شود و اين معناى گفته خداوند است كه فرمود: اگر مردم باديه نشين ايمان آورده و پرهيزگارى پيشه كرده بودند، بركت‌هاى آسمان و زمين را به رويشان مى‌گشوديم.«5»

از جمله زمينه‌هايى كه در روايات براى افزايش بركات نعمت آمده، عبارت است از:

1- وزن كردن خوراك و اجناس‌

2- فروش مدت دار (نسيه)

3- وام دادن و قرض پرداختن

‌ 4- تجارت و خريد و فروش مال‌

5- عدالت و دادگرى در جامعه

‌ 6- پرداختن حقوق واجب الهى مانند خمس، زكات، كفارات و ...

حضرت على (عليه السلام) مى‌فرمايد:

إِذا ظَهَرَتِ الجِناياتِ، إِرْتَفَعَتِ الْبَرَكاتُ.«6»

هر گاه جنايت‌ها آشكار شود، بركت‌ها از ميان برود.

برخى از صفات و گناهان انسان، سبب محروميت از بركت‌هاى رزق و مال است‌ كه آثار آن در زندگى روزمره نمايان مى‌شود.

1- گناه و نافرمانى آشكار

2- پايمال كردن حقوق مسلمانان‌

3- حرام خوارى‌ 4- خيانت كارى‌

5- دزدى‌

6- شراب خوارى‌ 7- زنا و ...

______________________________

(1)- بحار الأنوار: 75/ 164، باب 22، حديث 1؛ تحف العقول: 286.

(2)- الكافى: 2/ 275، حديث 26؛ بحار الأنوار: 14/ 459، باب 31، حديث 15.

(3)- الكافى: 5/ 125، حديث 5؛ جامع أحاديث الشيعة: 17/ 144، باب 1، حديث 8.

(4)- أعراف (7): 96.

(5)- بحار الأنوار: 53/ 63، باب 29، حديث 52؛ الخرائج و الجرائح: 1/ 28.

(6)- غرر الحكم: 458، حديث 10465.