فراز 3 از دعای 23 ( منّت تندرستی و امنیّت )

به من منت گذار اى حى غفار ز نعمت تندرستى اندر اين دار دريغ از من مفرمايى كزين را من از تو عافيت خواهم چنين را كه بر دنيا و دينم سود بخشد و در قلبم فروغ جود بخشد بصيرت را بر افروزد به جانم ز تقوا جامه پوشد در نهانم ز تو آن عافيت خواهم در اين دار توانا تندرستيم ز هر كار كه تا يابم نشاطى بر عبادت نگهدارم به خود از بهر طاعت و دورى ورزم از كل مناهى گزو بر اجتنابى در ملاهى‌

امنيّت و سلامتى در دين و بدن‌

امنيّت روانى و جسمى انسان در گرو سلامتى در دين است؛ زيرا باورها و اعتقادات سالم و عميق برگرفته از دريافت معارف حقيقى، سبب آرامش و ايمنى روحى و بدنى مى‌شود. چنانچه بشر گرايش‌هاى دينى را در درجه نخست همه امور خويش قرار دهد خود و خانواده و جامعه را بيمه كرده است و به نفس و بدن خود اجازه هر گونه بدانديشى و دست درازى به حقوق ديگران را نمى‌دهد، پس همه آفرينش از وجود او در امان هستند.

اميرمؤمنان و امام متقيان على (عليه السلام) در ارتباط دين با امنيّت مى‌فرمايد:

إِنِّى إِذا اسْتَحْكَمْتُ فِى الرَّجُلِ خَصْلَةً مِنْ خِصالِ الْخَيْرِ احْتَمَلْتُهُ لَها وَ اغْتَفَرْتُ لَهُ فَقْدَ ما سِواها وَ لااغْتَفِرُ لَهُ فَقْدَ عَقْلٍ وَ لا عَدَمَ دِينٍ، لِأَنَّ مُفارَقَةَ الدِّينِ مُفارَقَةُ الْأَمْنِ وَ لاتَهْنَأُ حَياةٌ مَعَ مَخافَةٍ، وَ عَدَمُ الْعَقْلِ عَدَمُ الْحَياةِ وَ لاتُعاشِرِ الْأَمْواتَ.«1»

هر گاه در كسى خصلتى از خصلت‌هاى خوب را استوار ديدم او را به سبب داشتن آن تحمل مى‌كنم و بى‌بهره‌گيش از ديگر ويژگى‌هاى نيك را ناديده مى‌گيرم. اما نادانى و بى‌دينى او را نمى‌توانم ببخشم؛ زيرا جدايى از دين، جدا شدن از امنيّت است و زندگى همراه با ترس گوارا نيست، نابخردى نيز مردن است و با مردگان كسى معاشرت نمى‌كند.

بنابراين فرمايش حضرت، پايدارى امنيّت با ديندارى گره خورده است و هر جا اصل دين يا آموزه‌هاى دينى در ملّتى نباشد يا كمرنگ شده باشد، امنيّت روانى و اجتماعى از بين رفته است و سلامت جامعه به خطر افتاده است. به اين خاطر مى‌بينيد كه شيطان و مستكبران براى سلطه‌پذير كردن ملت‌ها به اصل دين و كانون اعتقادات مردم حمله مى‌برند و در فرهنگ اصيل و سنتى آنان نفوذ مى‌كنند كه در صورت سكوت عالمان دينى نتيجه اين مى‌شود كه پس از تضعيف اعتقادات ملى و دينى، در زير امواج آسمانى و زمينى به ذلّت كشيده شده و در وضعيت ناگوار امنيتى، به تلخ‌ترين حال، روزگار سپرى مى‌كنند؛ زيرا امنيّت و غيرت كه لازمه ديندارى است از جامعه رخت بربسته و ترس و وحشتِ پوچى، سراسر وجودشان را فرا گرفته و حق را فراموش كرده‌اند.

از اين رو امام صادق (عليه السلام) از فايده‌هاى دين دارى مى‌فرمايد:

آدم ديندار مى‌انديشد و در نتيجه آرامش بر جان او چيره مى‌شود. كرنش و فروتنى مى‌كند و قناعت مى‌ورزد و به سبب آن از مردم بى‌نياز مى‌شود و به‌ آنچه به او داده مى‌شود خشنود است، گوشه تنهايى را مى‌گزيند و از دوستان بى‌نياز مى‌گردد. قيد شهوت‌ها و خواهش‌هاى نفس را مى‌زند پس آزاد مى‌شود، دنيا را كنار مى‌گذارد و در نتيجه از بدى‌ها و گزندهاى آن خود را حفظ مى‌كند، حسادت را دور مى‌افكند پس دوستى و محبت آشكار مى‌شود، مردم را نمى‌ترساند و از آنان هم نمى‌ترسد. به آنان تجاوز نمى‌كند، بنابراين از گزندشان در امان است. به هيچ چيز دل نمى‌بندد و در نتيجه، به رستگارى و كمال فضيلت دست مى‌يابد. عافيت را به ديده بصيرت مى‌بيند و از اين رو از پشيمانى در امان است.«2»

كسانى كه دين و دستورهاى قرآن را به بازيچه مى‌گيرند در حقيقت اهداف خلقت بشر و كمال جويى را ناديده مى‌گيرند، اينان از سلامت عقلى و روانى بى بهره‌اند و سخت‌ترين مجازات پروردگار، فراموشى آنان است. يعنى توجه به حال و مقام آنها نمى‌شود.

خداوند متعال در وصف آنان مى‌فرمايد:

﴿الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا ۚ فَالْيَوْمَ نَنْسَاهُمْ كَمَا نَسُوا لِقَاءَ يَوْمِهِمْ هَٰذَا وَمَا كَانُوا بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ﴾«3»

آنان كه دينشان را سرگرمى و بازى گرفتند و زندگى دنيا آنان را فريفت، پس ما امروز از ياد مى‌بريمشان، همان گونه كه آنان ديدار امروزشان را از ياد بردند وهمواره آيات ما را انكار مى‌كردند.

دين را لقله زبان قرار دادن همان مى‌شود كه در دفاع از دين و فرهنگ اسلامى سنگرهاى مبارزه خالى مى‌ماند، بيشتر مردم در آسايش و راحتى‌ها، بسيار به‌ دين دارى و آداب و رسوم مذهبى علاقه نشان مى‌دهند امّا همين كه دشمنى با ابزار فتنه و فساد در بين آنان رسوخ مى‌كند از سلامت دين و جسم غافل شده و در زمره پيروان او قرار مى‌گيرند، از آن جا كه باطل داراى رنگ و زيور جذاب و شيرين است به دام شيطانى آنها مى‌افتند و همه ارزش‌ها و اصالت‌هاى قومى و مذهبى خود را به باد فنا مى‌دهند.

پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله) در بيان سلامت قلب كه ارزش حقيقى در دين مدارى است مى‌فرمايد:

إِنَّ اللَّهَ تَعالى‌ لايَنْظُرْ إِلى‌ احْسابِكُمْ وَ لا إِلى‌ انْسابِكُمْ وَ لا إِلى‌ اجْسامِكُمْ وَ لا إِلى‌ امْوالِكُمْ وَلكِنْ يَنْظُرُ إِلى‌ قُلُوبِكُمْ، فَمَنْ كانَ لَهُ قَلْبٌ صالِحٌ تَحَنَّنَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ إِنَّما أَنْتُمْ بَنُو آدَمَ وَ احَبَّكُم الَيهِ أَتْقاكُمْ.«4»

خداوند به موقعيت خانوادگى و قبيله‌اى و بدنى و مالى نظر نمى‌افكند، بلكه به دل‌هايتان نگاه مى‌كند. هر كسى كه قلبى شايسته دارد خداوند به او لطف و مهربانى مى‌كند؛ شما همگى فرزندان آدميد؛ محبوب‌ترين شما نزد خدا با تقواترين شماست.

دل‌هاى پاك نهاد و پرهيزگار جايگاه و پايگاه آيين حق و حقيقت ايمان و اسلام است و آنان كه از حقايق فطرى و دينى فاصله مى‌گيرند، در دنيا و آخرت در ذلّت‌ها و كيفرها جاودانه مى‌مانند.

______________________________

(1)- غرر الحكم: 86، حديث 1426.

(2)- بحار الأنوار: 2/ 53، باب 11، حديث 23؛ الأمالى، شيخ مفيد: 52، حديث 14.

(3)- أعراف (7): 51.

(4)- كنز العمال: 3/ 421، حديث 7258؛ تفسير القرطبى: 16/ 342، ذيل آيه 13 سوره حجرات.