شيخ طوسى كه از چهره هاى برجسته علم و عمل و از استوانه هاى عظيم فرهنگ تشيع است در كتاب پرقيمت « الأمالى » خود درباره عكس العمل اعمال و حالات مثبت از حضرت امام باقر عليه السلام روايت مى كند : « أَرْبعٌ مَن كُنَّ فِيهِ كَمُلَ إسلامُهُ وَأُعِينَ عَلَى إيمَانِهِ وَمُحِّصَتْ ذُنُوبُهُ وَلَقِىَ رَبَّهُ وَهُو عَنهُ رَاضٍ وَلَو كَانَ فِيمَا بَينَ قَرنِهِ إلَى قَدَمِهِ ذُنُوبٌ حَطَّها اللّه ُ تَعَالىَ عنه وَهِىَ الوَفَاءُ بِمَا يَجْعَلُ لِلَّهِ عَلَى نَفسِهِ وَصِدْقُ اللِّسانِ مَعَ النَّاسِ والحَيَاءُ مِمَّا يَقْبَحُ عِنْدَ اللّه ِ وعندَ الناسِ وَحَسْنُ الْخُلْقِ مَعَ الاْءهْلِ وَالنّاسِ .
وَأرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فيهِ مِنَ المؤمِنينَ أَسْكَنَهُ اللّه ُ فِى أَعْلى عِلِّيينَ فِى غُرَفٍ فِى مَحَلِّ الشَّرَف كُلِّ الشَّرفِ ، مَنْ آوى الْيَتِيمَ وَنَظَرَ لَهُ فَكانَ لَهُ أَباً وَمَنْ رَحِمَ الضّعِيْفَ وَأعَانَهُ وَكَفاهُ وَمَنْ أَنْفَقَ عَلى والَدِيْهِ وَرَفَقَ بِهِما وَبَرَّهُما وَلَمْ يُحْزِنْهُمُا وَلَمْ يُخْرِقْ لِمَمْلُوكِهِ وَأَعانَهُ عَلى ما يُكّلِّفُهُ وَلَمْ يَسْتَسْعِهِ فِيما لا يُطِيْقُ .
چهار چيز است در هركس باشد اسلامش كامل است و بر ايمانش يارى مى شود و گناهانش پاك مى گردد و خدا را ديدار مى كند در حاليكه از او خشنود باشد و اگر از فرق تا قدمش گناه باشد خدا آن را از وجودش مى ريزد و آن چهار چيز عبارت است از ، وفا به پيمان هايى كه خدا بر او مقرر نموده است و راستى گفتار با همه مردم و شرم و حيا از آنچه نزد خدا و مردم زشت است و خوش اخلاقى با زن و فرزند و مردم . و چهار چيز است در هركس از مردم مؤمن باشد خدا او را در اعلاعليّين جاى دهد ، در غرفه هايى در مكان شرف ، همه شرف ، كسى كه يتيمى را پناه دهد و به او نظر رحمت اندازد و نسبت به او پدر باشد و آن كه به ناتوان مهر ورزد و او را يارى دهد و زندگى اش را كفايت نمايد و كسى كه براى زندگى پدر و مادرش از مال خود هزينه كند و به آنان مهربانى نمايد و نيكى ورزد و اندوهگينشان نكند و آن كه به خدمتكار و زيردستش خشونت روا ندارد و وى را بر آنچه به او تكليف كرده كمك دهد و بيش از توان و طاقت خدمتكار كار نخواهد .
البته چنين قلوب مهربانى بايد صاحبانشان از فيوضات و عنايات و الطاف دنيايى و آخرتى حضرت حق بهره مند باشند ، قلبى كه همچون سنگ نسبت به خانواده ، مردم ، يتيم ، پدر و مادر ، ضعيف و خدمتكار نامهربان و بى تفاوت است ، بايد صاحبش از همه فيوضات الهيه و بركات ربانيه محروم و بى بهره باشد . حضرت عسكرى عليه السلام درباره قلبى كه همچون سنگ است مى فرمايد :
« لا تَرْشَحُ بِرُطُوبَةٍ وَلا يَنْتَفِضُ مِنْها ما يُنْتَفَعُ بِهِ أَىْ إِنَّكُمْ لا حَقَّ اللّه ِ تُؤَدُّونَ وَلا « مِنْ » أَمْوالِكُمْ وَلا مِنْ مَواشِيَها تَتَصَدَّقُونَ وَلا بِالْمَعْروفِ تَتَكَرَّمُونَ وَتَجُودُونَ وَلا الضَّيْفَ تُقْرؤُوْنَ وَلا مَكَرُوَباً تُغِيْثُونَ وَلا بِشَى ءٍ مِنَ الإِنْسانِيَّةِ تُعاشِرُونَ وَتُعامِلُونَ أَوْ أَشَّدَ قَسْوَةً .
شما سنگدلان نمى از محبّت و مهر و عشق از قلبتان ترشح نمى كند و از آن چيزى كه بتوان از آن بهره مند شد نمى جوشد و به بيان روشن ، نه حقى را از خدا ادا مى كنيد و نه از اموالتان و چهارپايان در راه خدا صدقه مى دهيد و نه از خوبى هايتان مى بخشيد و هزينه مى نماييد و نه از مهمانى پذيرايى مى كنيد و نه به فرياد غم ديده مى رسيد و نه به چيزى از انسانيّت با مردم معاشرت و معامله مى نماييد يا اين كه از آنچه گفتيم سخت تر است .
منبع : برگرفته از کتاب با کاروان نور استاد حسین انصاریان
