مراحل مختلف شكل‏گيرى انسان در رحم مادر دوران ماه دوّم

 در ماه دوّم آبستنى ، اندام موجود تازه از شكل و هيئت وزغ به انسان تغيير مى يابد ؛ ولى آن هيئت ، گِرد و مدور با سر خميده و دم دراز ، با داشتن طرح دست و پاهاى بى قواره هنوز به صورت انسان در نيامده است ، با وجود اين در پايان ماه دوّم ، شكل آن اندام به طور روشن ترى تغيير مى يابد ؛ ولى دم درازش هنوز باقى مانده است .
در اين ماه ، جنين شش برابر بزرگ تر مى شود ، قدش به چهار سانتى متر مى رسد ، و وزنش پانصد مرتبه افزون تر مى گردد ، بين پوست و اعضاى داخلى آن ، استخوان مى رويد ، صورت و گردنش نمو كرده ، دهنش تدريجا تنگ تر و گونه ها بهتر نمو مى كند ، چروك هاى بينى به هم اتصال مى يابند و دماغ درشت تر مى شود ، چشم ها از روى سر به سمت جلو مى آيند و در آخرين هفته اين ماه پلك هاى چشم ساخته مى شوند و طولى نمى كشد كه به هم نزديك مى شوند .
پيشانى اغلب برآمدگى پيدا مى كند ، در نتيجه ، مغز درشت تر شده وسعت زيادترى از كلّه سر را فرا مى گيرد ، ممكن است بعدها تا موقعى كه طفل به حدّ بلوغ برسد برآمدگى پيشانى ، تدريجا رفع شود و تناسب و تعادلى در چهره ظاهر گردد .
تدريجا در دست و پا تحوّلات عجيبى رخ مى دهد ، نخست ، جوانه هايى ظاهر و كم كم برآمده و بلند مى شوند و انتهاى آنها صاف و مسطح گرديده به شكل تخته شستى رنگ آميزى نقاشان در مى آيد . بر روى سطح آن ، پنج برآمدگى متوازى درست مى شود كه به واسطه فرورفتگى هاى كم عمق از يكديگر جدا و بعداً بر اثر شكافى از هم سوا و به اين ترتيب پنج انگشت روييده مى شوند و شيارهايى از پهناورى دست و پا ظاهر و موضع آرنج ، مچ دست ، زانو و قوزك پا معلوم مى گردد .
در هفته پنجم حاملگى ، دُم به حدّ اعلاى درازا مى رسد ، مانند دم حيوانات داراى عضله هاى محركه مى باشد ، تكان مى خورد ، به تدريج طول آن كوتاه تر مى شود و تا موقع به دنيا آمدن نوزاد از ميان مى رود ، كاهش درازى دُم ، موقعى است كه استخوان ها شروع به رويش مى نمايند .
استخوان ها ابتدا به حالت غضروف ، ماده نرم نيم شفاف ساخته مى شوند و بعد از آن كه اطراف آنها را گوشت احاطه نمود ، كم كم حالت استخوان پيدا مى كند .
جريان تغيير و تحوّل و محكم شدن استخوان از موقعى كه طفل در شكم مادر است تا وقتى كه متولّد مى شود و بزرگ و به حدّ بلوغ برسد ادامه دارد و با رسيدن به سن بلوغ ، استخوان بندى كامل مى شود .
از جمله واقعيت هاى جالب ماه دوّم ، پيدايش مسئله جنسيّت است ، در آغاز اين ماه ، تشخيص جنسيّت جنين معلوم نيست ، ولى در اواخر ماه دوّم ، دستگاه جنسيّت مشخص و قسمت خارجى آن تدريجا ظاهر مى شود و از عجايب آفرينش آن است كه دستگاه جنسيّت پسر و دختر در اوان ظهور با هم شبيه اند ، حتى غدّه هاى پستان آنها نيز همانندند .
آفريدگار عزيز و توانا براى تكثير انواع به هر فرد انسان ، هر دو نوع اعضا جنسى را مى بخشد كه يكى رشد و نمو مى كند و ديگرى به حال ركود مى ماند ، در نتيجه جنين بدون آن كه خود مؤثر در عمل باشد به جنس نر يا مادّه تبديل مى گردد .
به هر حال ، دوره دوّم ماه حاملگى سپرى مى شود و نطفه جنينى به صورت انسان مبدل مى گردد و از اين پس در هفت ماه آينده آن موجود تازه ، طفل ناميده مى شود و رشد و تكامل آن شروع مى گردد .
راستى چه خبر است و اين نعمت خلقت داراى چه شگفتى هايى است ! امام صادق عليه السلام مى فرمايد : كم ترين مرحله شكر اين است كه نعمت را فقط از خدا بينى ، اينك در اين مسائل دقّت كنيد و ببينيد اين امور جز به اراده حكيمانه حضرت او صورت نمى گيرد و آيا شكر اين همه نعمت بر انسان واجب است يا نه ؟ و اگر شكر نكند و از نعمت قدردانى ننمايد جزاى او چيست ؟!