آدمي چگونه مي تواند وجداني بيدار داشته باشد تا از اعمال زشت جلوگيري كند؟

دو چيز قدرت دعوت وجدان و پاية مقاومت و توان بازدارندگي آن را محدود مي سازد: تمايلات دروني و منافع شخصي. وجدان بسان مزاج سالم انسان است و تكرار عمل و شيطنت هاي نفساني، ديد وجدان را كور و تشخيص او را دگرگون مي سازد، مثلاً شخص جاني در ابتدا كه دست به جنايت مي زند، از عمل خود ناخرسند و پشيمان است، اما با تكرار، نه تنها از عمل خود احساس ندامت ندارد، بلكه از انجام آن لذّت مي برد؛ يعني به تدريج قبح و زشتي عمل از بين مي رود. از طرفي نَفْس آدمي كارهاي خلاف را موجّه جلوه مي دهد. قرآن مجيد مي فرمايد: آيا كسي كه عمل زشت وي براي او زيبا جلوه نموده و آن را كرداري زيبا تلقي كرده، با آن كه چنين نيست، يكسان است؟!.بنابراين براي حفظ وجدان بايد نداي آن را از موانع دور نگه داشت.