مساله ى بسیار باعظمت اخلاص و خلوص نیت واقعیتى است که در قرآن مجید و روایات به شدت مورد توجه قرار گرفته .تنها فکر و نیت و عمل و اخلاقى از ارزش برخوردار است ، و صاحب آن مستحق اجر عظیم و رضوان الهى است که غرق در خلوص باشد .حرکت و کار و کوشش ، و امور اخلاقى اگر براى غیر خدا انجام بگیرد فاقد ارزش است ، و نزد خداوند اجر و مزدى ندارد .کسى که از گناهان توبه مى کند به فرموده ى قرآن مجید باید پس از توبه به اصلاح حال و قال خود برخیزد ، و در تمام امور پناهنده به حضرت حق شود ، و تمام دین و شئون دینش را براى خدا خالص کند ، و از ریا و خودنمایى بپرهیزد ، و در انجام فرایض و تکالیف جز با خدا معامله ننماید تا معیت با اهل ایمان پیدا کند ، در این زمینه آیه ى زیر بسیار بسیار قابل توجه و دقت است : اِلاَّ الَّذِینَ تَابُوا وَاَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللّهِ وَاَخْلَصُوا دِینَهُمْ لِلّهِ فَاُولئِکَ مَعَ المُوْمِنِینَ وَسَوْفَ یُوْتِ اللّهُ المُوْمِنِینَ اَجْراً عَظِیماً مگر آنان که توبه کردند ، و خود را اصلاح نمودند ، و پناهنده به خدا شدند ، و دین خود را براى خدا خالص نمودند ، پس اینان با مومنانند و به زودى خداوند به مردم مومن اجر عظیم عنایت مى کند .اَلاَ لِلَّهِ الدِّینُ الْخَالِصُ . . . (2) .آگاه باشید دین خالص براى خداست .آنچه آلوده به ریا و خودنمایى و شرک است از عرصه گاه حریم حق جداست و ربطى به حضرت او ندارد .. . . فَاعْبُدِ اللَّهَ مُخْلِصاً لَهُ الدِّینَ (3) .پیامبر من ! خدا را عبادت کن در حالى که دین را براى او خالص قرار دهى .اعمال غیر مخلصان پوچ و هیچ است ، و خریدار اعمال مخلصان خداوند مهربان است . . . . لَنا اَعْمَالُنَا وَلَکُمْ اَعْمَالُکُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُخْلِصُونَ (4) .پیامبرم ! به بدکاران و مشرکان بگو : اعمال ما براى ماست ، و اعمال شما براى شما و ما نسبت به خداوند بندگان با اخلاصیم .ریا عمل را باطل مى کند و ارزش آن را بر باد مى دهد ، و اخلاص ، عمل را قیمت مى دهد و آن را مایه ى جزا و مزد آخرت مى نماید .بر توبه کننده لازم است نیت خود را اصلاح کند ، و محور اراده و قصد باطنى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ نساء ( 4 ) : 146 .
2 ـ زمر ( 39 ) : 3 .
3 ـ زمر ( 39 ) : 2 .
4 ـ بقره ( 2 ) : 139 .
خود را خدا قرار دهد تا درخت توبه ى او به میوه بنشیند .راه کسب اخلاص ، توجه به خدا و قیامت و دقت در روش و منش اولیاى الهى است ، و اینکه انسان باور کند کلید بهشت و جهنم در اختیار کسى جز خدا نیست ، و سعادت و شقاوت انسان ربطى به دیگران ندارد .رسول خدا در رابطه با سود اخلاص فرموده اند :مَا اَخْلَصَ عَبْدٌ لِلّهِ عَزَّ وَجَلَّ اَرْبَعِینَ صَباحاً اِلاّ جَرَتْ یَنابِیعُ الْحِکْمَهِ مِنْ قَلْبِهِ عَلى لِسانِهِ(1) .بنده اى چهل روز خود را براى خداوند خالص ننمود ، مگر اینکه چشمه هاى حکمت از قلبش بر زبانش جارى شد .
امام صادق (علیه السلام) فرموده اند :اِنَّ الْمُومِنَ لَیَخْشَعُ لَهُ کُلُّ شَىْء وَیَهابُهُ کُلُّ شَىْء ثُمَّ قالَ : اِذا کانَ مُخْلِصاً لِلّهِ اَخافَ اللهُ مِنْهُ کُلَّ شَىْء حَتّى هَوامَّ الاَْرْضِ وَسِباعَها وَطَیْرَ السَّماءِ(2) .همانا براى مومن همه چیز خشوع مى کند ، و همه چیز از او خوف دارد ، سپس فرمودند : زمانى که مومن براى خدا خالص شود ، خداوند همه چیز را از عظمت و جلال او مى ترساند ، حتى گزندگان و درندگان زمین و پرندگان آسمان .امام على (علیه السلام) فرمودند :سَبَبُ الاِْخْلاصِ الْیَقینُ(3) .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ عیون اخبار الرضا : 2 / 69 ، باب 31 ، حدیث 321 ; بحار الانوار : 67 / 242 ، باب 54 ، حدیث 10 .
2 ـ جامع الاخبار : 100 ، الفصل السادس و الخمسون فى الاخلاص ; بحار الانوار : 67 / 248 ، باب 54 ، حدیث 21 .
3 ـ غرر الحکم : 62 ، فوائد الیقین ، حدیث 746 .
عامل پدید آمدن اخلاص ، یقین به حقایق است .اَصْلُ الاِْخْلاصِ الْیَاْسُ مِمّا فِى اَیْدِى النّاسِ(1) .ریشه ى اخلاص ، نا امیدى از همه ى آنچه که در دست مردم است مى باشد .مَنْ رَغِبَ فِیما عِنْدَ اللهِ اَخْلَصَ عَمَلَهُ(2) .کسى که رغبت به رحمت و رضوان و بهشت الهى دارد عملش را خالص مى کند .
