مشهور در ميان اهل دل اين است كه از شروع مقدمات نماز تا پايان آن حاوى چهار هزار مسئله است، كثرت مسائل در حول و حوش يك حكم نمايان گر ارزش و اهميت و منفعت مادى و معنوى آن حكم است.
انسان وقتى به مسائل ظاهرى و باطنى نماز مى نگرد، گويى خود را در كنار درياى با عظمتى مى بيند كه كران تا كرانش عالم هستى را در تصرف گرفته است.
براى اين حقيقت پرمايه الهيه دو نوع آداب و شرايط ذكر شده كه تفصيل و توضيح آن شرايط و آداب از حوصله اين كتاب خارج است، شما مى توانيد براى به دست آوردن تفصيل اين شرايط و آداب چه ظاهرش و چه باطنش به كتاب هاى زير مراجعه كنيد: «وسائل الشيعة»، «الكافى»، «مستدرك الوسائل»، «الوافى»، «محجة البيضاء»، «اسرار الصلاة» امام خمينى، «اسرار الصلاة» حاج ميرزا جواد آقا ملكى، «اسرار الصلاة» شيخ عبدالحسين تهرانى و كتب ديگرى كه در اين زمينه از عالمان و عارفان و كاملان و واصلان به يادگار مانده است.
شخص كم مايه اى مانند من كه هنوز از درك كلمات ظاهرى اين عبادت عاجزم و در مدتى كه از حضرت حق عمر گرفته ام، براى يكبار به فيض حضور حضرت جانان نرسيده ام و نتوانسته ام نمازى با حداقل شرايط ظاهرى و باطنى ادا كنم، قدرت بازگو كردن حقايق ظاهريه و به خصوص اسرار باطنيه نماز را ندارم؛ آنچه در اين جزوه مى بينيد قسمتى از آن محصول فكر كوتاه و جملاتى از آن با استفاده از نورانيت اهل اللّه است.
من چاره اى جز اين كه به نحو اختصار به شرايط ظاهرى و باطنى نماز اشاره كنم، ندارم؛ اميدوارم خود شما با همت عالى و قلب پاك و روحى الهى به اسرار باطنى اين عبادت بى نظير برسيد و ذائقه وجود شما از شيرينى اين فعل ملكوتى بچشد.
آداب ظاهرى نماز
وضو، غسل، تيمم، پاكى بدن، طهارت لباس، مباح بودن محل، احتراز از لباس ابريشم و طلا و لباسى كه آلوده به پوست و موى حيوانات حرام گوشت است، مراعات وقت، توجه به قبله، اداى كلمات نماز با قرائت صحيح، از آداب ظاهريه نماز است، گرچه هر يك از اين ها داراى اسرار و حقايقى است كه به قسمتى از آن در جلد چهارم اشاره رفته است.
خواندن بعضى از آيات مانند: [وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي ] «1» و بعضى اوراد و اذكار در مقدمه نماز، برداشتن دو دست تا محاذى گوش در حالى كه دو كف به طرف قبله باشد، مؤدب ايستادن و چشم به محل سجده داشتن و با كمال ادب و وقار و طمأنينه نماز را شروع كردن نيز از آداب ظاهريه نماز است.
آداب باطنى نماز
اما آداب باطنى: نماز، مناجات با قاضى الحاجات و وسيله تقرّب به حضرت اوست و بسيارى از معارف الهيّه در اين عبادت با عظمت گنجانده شده است؛ اگر نمازگزار در خور استعداد و وسعش به مراتب ظاهريه و باطنيه آن توجه ننمايد، در حقيقت مناجات با او نكرده و به حريم قدسش راه نيافته و متوسل به وسيله تقرّب نشده است.
در صورت توجه به آداب ظاهريه و باطنيه، مى توان از منافع اين عبادت بزرگ بهره مند شد.
متكلّم به وسيله نماز به هيچ عنوان نبايد از حضرت مستمع غافل باشد كه غفلتش مايه تاريكى و راحتش علّت رنج خواهد شد.
نماز، نزديك كننده عبد به آثار ظاهرى و باطنى حضرت دوست و بازدارنده انسان از همه فحشا و منكرات است و اين ميسر نيست مگر اين كه مكلّف به اندازه وسع و قدرتش علماً و عملًا در رابطه با آداب ظاهريه و باطنيه نماز باشد.
منبع : پایگاه عرفان
