تفهم‏ در نماز باطنی

مراد از تفهم، چشيدن معنا و مفهوم نماز با ذائقه قلب و جان و مغز است؛ مسئله مفهوم و معناى واقعيت هاى نماز تا اندازه اى كه توان اين فقير اجازه بدهد، به خواست حضرت مولا در بخش ترجمه و تفسير جملات نماز خواهد آمد. در آن باب روشن خواهد شد كه نماز چيست و همراه با چه واقعيت هاى اصيل و بلندى است و نمازگزار اگر به آن واقعيت ها متصل شود چه بهره ها نصيب قلب و جان او مى گردد، آن چنان كه با تمام هستى خود با زبان حال به پيشگاه مقدس آن جناب عرضه مى دارد:

خواهم كه به زير قدمت زار بميرم        هر چند كنى زنده دگر بار بميرم

دانم كه چرا خون مرا زود نريزى        خواهى كه به جان كندن بسيار بميرم

من طاقت ناديدن روى تو ندارم           مپسند كه در حسرت ديدار بميرم

خورشيد حياتم به لب بام رسيدست        آن بِهْ كه در آن سايه ديوار بميرم

گفتى كه ز رشك تو هلاكند رقيبان        من نيز برآنم كه از اين عار بميرم

چون يار به سر وقت من افتاد هلالى      وقت است اگر در قدم يار بميرم