آیا عقیده به خاتمیت را می توان شروع عصر عقلانیت خالص معنا کرد؟

اولاً، بایست منظور از عقلانیت خالص را معنی کرد و سپس به این پرسش پاسخ داد. اگر منظور این است که عقل انسان ها به مراتبی از تکامل رسیده است شایستگی دین خاتم را داشته باشد، پاسخ مثبت است. اما اگر منظور این است که عقل انسان به مرحله ای رسیده است که بدون نیاز به وحی و راهنمایی اولیا و راهنمایان الهی زندگی کند، پاسخ منفی است. عقل انسان در جهات مختلفی دارای محدودیت است.
اولا، به هیچ وجه نمی تواند وارد جزئیات شود. این که مثلا ناصرالدین شاه شخصیتی تاریخی بوده است، عقل درباره آن ساکت است و تنها تاریخ و اطلاعات موثق تاریخی است که می تواند در این باره داوری کند. درباره بسیاری از احکام دینی اعم از احکام فقهی و اخلاقی نیز عقل نمی تواند داوری کند و تنها می تواند بگوید که در این موضوعات که سعادت و خیر دنیا و آخرت به آن بستگی دارد به دین و راهنمایان الهی مراجعه کنید. پس خاتمیت دین نشان دهنده تکامل عقل بشری به حدی است که شایستگی فرا گرفتن دین کامل و غایی الهی بر وی نازل شود و از آن بهره مند شود و با نردبان دین، به تکامل غایی عقل برسد.