عالم حيوانات‏

در قسمت حشره، تنها تاكنون حشره شناسان نزديك به هفتصد هزار قسم حشره احصا كرده اند.

شماره حشرات به اندازه اى است كه ارقام براى بيان آن قاصر است، يك روز تابستانى كه هوا صاف باشد، شماره حشراتى كه در بريدگى هاى تپه اى براى نظام حيات در تكاپو هستند، از عده نفوس يك قاره بيشتر است، اگر ناگهان نژاد بشر به كلى از روى زمين معدوم شود، مخلوقات ديگرى كه به روى زمين مى لولند به زحمت متوجه غيبت او خواهند شد.

ژان هانرى فابر دانشمند نامى فرانسه هميشه مى گفت: تدبر در ساختمان پيكر يك حيوان كوچك چون مور و تشكيلات منظم حياتى آن ميلياردها انسان را به سوى خدا رهبرى مى كند.

همان تحير و اعجابى كه در جهان فضا و كواكب و عالم نباتات بر آدمى چيره مى شود، چندين برابر آن در جهان حيوانات به آدمى دست مى دهد اين كه مى گوييم چندين برابر آن، به خاطر آن است كه خورشيد با آن همه عظمت فاقد عنصر حيات و حس و اراده است.

اما در جهان حيوان عنصر ناشناخته حيات با همه پيچيدگى و ابهامش و با تشكيلات وسيع و عظيمش بر ساير عجايب عالم ماده، افزون گرديده و در جهان حيوان تشكيلات وسيع موجوداتى ذره بينى چون:

ويروس ها و باكترى ها و ساير موجودات ديگر ذره بينى و گروه هاى گوناگون آن ها- آثار مختلف حياتى آن ها- نقش يكايك اصناف آن ها در سازمان اين عالم خاصه در وضع حالات بشرى- ميكرب هاى امراض- ميكربهاى زحمت كش و خدمت گزار- حشرات ريز- سازمان حياتى آن ها- قدرت احساس آن ها- كيفيت توالد و تناسل گوناگون تمام جانداران- تخم گذارى- تلقيح يا تركيب تخم نر و ماده- حمل با تقسيم- اسرار اسپرماتوزوييد- اسرار پستانداران- حيوانات آبى- چهارپايان- سازمان و ساختمان يكايك آن ها- نظام زندگى آن ها- عواطف و احساسات آن ها- و ميلياردها ميليارد موضوع ديگر كه هر يك از اين ها رشته اى است طولانى و بس پر پيچ و خم كه علوم گوناگونى به بيان اسرار و نظام اين موجودات و سازمان هاى آن ها پرداخته اند كه اداى حق صاحب و خالق و مالك آنان حداقل اين است كه با تمام خلوص و فروتنى به پيشگاهش ايستاد و با همه هستى و وجود فرياد زد:

[الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ ] .

همه ستايش ها، ويژه خدا، مالك و مربّى جهانيان است.

و چه نيكوست كه در برابر اين همه عنايت و نعمت، تسليم او شده و اوامر او را اطاعت كرده و از محرمات او كناره گيرى نماييم و قلب را از آلودگى پاك كرده و نفس را از بدخلقى ها پيراسته نموده و به صفات حضرت او آراسته شويم و با زبان حال در كوى آن جناب عرضه بداريم:

اى خداى بزرگ! بر اثر عدم درك حقايق و به خاطر دور افتادن از وادى معرفت و به علت اسارت در دام شيطان، از شناخت حقيقى تو عاجز مانديم و نعمت هايى كه به ما لطف فرمودى در غير خواسته تو مصرف كرديم و اكنون براى توبه و انابه و عذرخواهى به درگاه لطفت ملتجى شده و از تو درخواست عفو و گذشت داريم.