تكرار «الرحمن الرحيم» در سوره حمد

با اين‏كه دو كلمه مباركه «الرحمن الرحيم» در «بسم اللّه» بود، ولى تكرارش بعد از «رب العالمين» لطف مخصوصى دارد كه ربوبيت حق از جهت قهر و غلبه و فشار بر موجودات نيست، بلكه از جهت رحمت عام و خاص است، به اين معنى كه تمام موجودات در پرتو اين دو حقيقت پرورش مى‏يابند و اين مسئله معلوم است كه هر مربى و معلم و حاكمى آن گاه تربيتش به ثمر مى‏رسد كه با مهر و محبت توأم باشد. ربوبيت حق نسبت به موجودات و به خصوص انسان كه اتصالى است دائم و هميشگى و شامل دنيا و آخرت نه بر سبيل قهر و غلبه بلكه از راه عنايت و لطف و مرحمت و محبت است، پس مدح و شكر آن وجود مقدس در حقيقت پاسخ گويى به نداى فطرت است در برابر رحمانيت و رحيميت او.