أصبغ بن نباته نقل مى كند، أصبغ از تربيت شدگان ناب وجود مبارك اميرالمؤمنين عليه السلام بود. أصبغ مى گويد: اميرالمؤمنين عليه السلام در ايام رياست و حكومت خود هر وقت از بازار كوفه مى گذشتند و يا كاسب ها را مى ديدند، مى فرمودند:
«يا معشر التجار»
اى گروه كاسب، اى داد و ستد كنندگان:
«الفقه ثمّ المتجر»
اول دين شناس شويد، بعد كاسبى كنيد. چرا؟ حضرت فرمودند: اين يكى از مواردى است كه اميرالمؤمنين عليه السلام به اسم جلاله پروردگار عالم سوگند خورده است:
«والله للرّبا فى هذه الامّة أخفى من دبيب النمل على الصفا» «1» چرا به قوم يهود، نصرانى و زرتشتى ها اشاره نمى كند. مى فرمايد: والله ربا در اين امت از لغزيدن مورچه روى سنگ صاف پنهان تر است، ممكن است عمرى كاسب ها در چاه ربا قرار داشته باشند و نفهمند. بعد از مرگ يك مرتبه پرونده آنها را باز كنند و بگويند شما در دنيا حرام خورديد. شما با حرام سر و كار داشتيد، چرا مى فرمايد: در اين امت.
چون آيين ها و مكتب هاى ديگر بخصوص در زمان ما، اساس اقتصادشان بر رباى بانكى است. اقتصاد جهان براساس ربا محاسبه مى شود، اما در اين امت يك عده اى بهانه شرعى براى خودشان درست مى كنند و راه فرار از ربا را پيدا مى كنند كه اميرالمؤمنين عليه السلام مى فرمايد: ربا خود را پنهان مى كند و به نظر نمى آيد كه شخص رباخورى مى كند، مى گويد: من از راه شرعى وارد شدم. ربا با طرح ها و تدبيرها، چهره ظاهرش را پشت آن تدبيرها و نقشه ها پنهان مى كند و ربا در اقتصاد، از لغزيدن مورچه روى سنگ صاف مخفى تر است. براى اينكه دچار ربا نشوند، واجب است دين شناس شوند، حالا اگر نرفتند دين شناس شوند، واجب است معاملات اقتصادى خود را با متخصصان قرآن شناس و روايت شناس در ميان بگذارند، تا آنها كه رباى مخفى را درك مى كنند، آنها را راهنمايى كنند و بعد اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند:
«التاجر فاجر»
چرا معامله گران جزء بدكاران هستند؟ زيرا دچار رباى مخفى هستند،
«والفاجر فى النار»
تاجر بدكار وارد آتش مى شود، كه بدكارى او همين ربا است، ممكن است عرق خور و قمارباز نباشد، اهل فسق و فجور نباشد. اينكه مى گويد: تاجر فاجر است؛ يعنى تاجر رباخور، تاجر بدكار است.
اويس هم انسان دين شناس و ديندارى بود. ديندار كه دين شناس نيست، گاهى باطل را در زندگى خود حق مى بيند و حق را باطل مى بيند، ممكن است اين اشتباه تا آخر عمر با او همراه باشد، اگر زندگى را به اهل دانش، بصيرت و فقه گره نزند.
گرفتار خواهد شد.
به اويس گفت: از دين پيغمبر عليه السلام چه فهميدى، با اينكه پيغمبر عليه السلام را نديدى.
گفت: من هشت برنامه را فهميدم و بعد راجع به خودش صحبت كرد كه من به يكى يكى اين برنامه ها عمل كردم، هم محدوده زندگى دنيا را روشن و نورانى مى كند و هم زندگى نامحدود قيامت و حيات بى نهايت محشر را تضمين مى كند.
امكان توضيح هشت برنامه در يك جلسه امكان پذير نيست، با تكيه بر لطف خدا با همديگر قسمت به قسمت آن را سير مى كنيم و به اميد اينكه از اين گفتگوى ملكوتى و نورانى كه با يك شترچران فقيه، دين شناس و دين دار شده بود، خداوند متعال نصيبى به ما عنايت كرده است. البته از اين هشت قسمت، از هر كدام، اندكى به ما عنايت شده است، اگر عنايت نشده بود ما در اين حال نبوديم؛ يعنى اهل خدا و خدمت به خلق نبوديم. معلوم مى شود خداوند متعال به همه ما نظر دارد و اين حقايق را به ما نشان داده است.
منبع : پایگاه عرفان
