برنامه‏هاى انسان ساز قرآن‏

قرآن مجيد براى هدايت انسان ها به سوى صراط مستقيم نازل شده است و دربردارنده تمام برنامه هايى است كه با فطرت و طبيعت انسان هماهنگ است و عمل به آن برنامه ها سعادت دنيا و آخرت انسان را تضمين و تأمين مى كند.

قرآن مجيد با رعايت سه مقدمه: 1- انسان در زندگى خود هدفى دارد (سعادت زندگى) كه بايد در راه به دست آوردن آن در طول زندگى تلاش و كوشش نمايد 2- اين فعاليت بدون برنامه نتيجه بخش نخواهد بود. 3- اين برنامه را نيز بايد از كتاب فطرت و آفرينش خواند و به عبارت ديگر از تعليم الهى فرا گرفت، شالوده برنامه زندگى انسان را به اين صورت ريخت:

اساس برنامه خود را خداشناسى قرار داد و اعتقاد به يگانگى خدا را اولين اساس دين شناخت و پس از شناسانيدن خدا، معادشناسى- اعتقاد به روز رستاخيز كه در آن پاداش و كيفر كردار نيك و بد انسان داده خواهد شد- را از آن نتيجه گرفت و اصل ديگر قرار داد و پس از آن پيامبرشناسى را از معادشناسى نتيجه گرفت زيرا پاداش اعمال نيك و بد بدون ابلاغ قبلى- كه از طريق وحى و نبوت انجام مى پذيرد-، صورت نمى بندد و آن را نيز اصل ديگر قرار داد. بر اين اساس اعتقاد به يگانگى خدا و اعتقاد به نبوت و اعتقاد به معاد را اصول دين اسلام شمرد.

پس از آن در مرتبه تالى، اصول اخلاق پسنديده و صفات حسنه مناسب اصول سه گانه را كه يك انسان واقع بين با ايمان بايد واجد آنها و متصف به آنها باشد؛ بيان نمود.

پس از آن قوانين عملى كه در حقيقت حافظ سعادت حقيقى و زاينده و پرورش دهنده اخلاق پسنديده و بالاتر از آن عامل رشد و ترقى اعتقادات حقّه و اصول اوليه مى باشند، را تأسيس و بيان داشت.

زيرا هرگز قابل قبول نيست كسى كه در مسائل جنسى يا در دزدى و خيانت و اختلاس مال و برداشتن كلاه مردم هيچ گونه بند و بارى ندارد، صفت عفت نفس داشته باشد يا كسى كه شيفته جمع آورى مال است و مطالبات مردم و حقوق واجبه مالى را نمى دهد، با صفت سخاوت متصف شود يا كسى كه به عبادت خدا نمى پردازد و هفته و ماهى به ياد خدا نمى افتد واجد ايمان به خدا و روز رستاخيز و داراى سمت بندگى باشد.

خلاصه قرآن مجيد به ريشه هاى اصلى اسلام- كه سه بخش كلى را تشكيل مى دهد- مشتمل است، به اين ترتيب:

1- اصول عقايد اسلامى كه نوعى از آن اصول سه گانه دين است يعنى توحيد و نبوت و معاد و نوعى عقايد متفرع بر آنها است مانند لوح و قلم و قضا و قدر و ملائكه و عرش و كرسى و خلقت آسمان و زمين و نظائر آنها.

2- اخلاق پسنديده.

3- احكام شرعيه و قوانين عملى كه قرآن كريم كليات آنها را بيان فرموده و تفاصيل و جزئيات آنها را به بيان پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله واگذار نموده است و پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نيز- به موجب حديث ثقلين كه همه فرق اسلامى به نحو تواتر نقل نموده اند- بيان اهل بيت عليهم السلام خود راقائم مقام و جايگزين بيان خود قرار داده است «1».

با پيمودن راه قرآن كه راه فطرت و طبيعت است سعادت آدمى تأمين مى شود و انحراف از قرآن و به عبارت ديگر انحراف از صراط مستقيم حق نه اين كه تمدنى را به معناى حقيقى به وجود نمى آورد بلكه فضايى مى سازد كه در آن فضا وحشى گرى و ظلم و ستم و پايمال شدن حقوق انسان ها به اوج نهايى مى رسد و فرياد ستم ديدگان به جايى و به كسى نمى رسد.