عقل معيار سنجش آدمى‏

سخن در مسئله فكر و انديشه بود؛ حقيقت باعظمتى كه سبب رشد و كمال و تربيت و قدرت و ارزش انسان مى‏شود. جالب اين است كه هيچ مكتبى از مكاتب عالم به اندازه مكتب ثمربخش اسلام بر اين مسئله تأكيد نكرده است، زيرا با دقت در كتاب‏هاى بسيار مهم حديثى، مانند كتاب باعظمت كافى- كه نزديك به شانزده هزار روايت دارد- و درياى پرگوهر بحارالأنوار علامه مجلسى- كه نزديك به 45 هزار صفحه است- و شاهكار عظيم شيعه، كتاب مرآه العقول نوشته علامه مجلسى- كه نزديك به پانزده هزار صفحه است- مشاهده مى‏كنيم اولين بحثى كه از طريق روايات و اخبار طرح شده بحث عقل و جهل است.

مسئله مهمى كه اسلام بر آن تأكيد دارد اين است كه ارزش هر انسانى را بايد به تناسب عقل او تعيين كرد؛ اين‏كه چه مقدار مى‏فهمد، چه اندازه حركت فكرى دارد، چه اندازه انديشه دارد، چه اندازه آگاه است، و چه مقدار وقتش را صرف اين حركت باعظمت الهى مى‏كند؟
درست است كه عقل ما عقل جزئى است و عقل مطلق و بى‏نهايت وجود مقدّس حضرت حق است، اما ميان همين عقل جزئى و عقل مطلق عالم ميل شديدى وجود دارد كه به واسطه آن با هم ارتباط برقرار مى‏كنند.