اللهم صل على محمد و اله، و اكفنى مونه الاكتساب، و ارزقنى من غير احتساب، فلا اشتغل عن عبادتك بالطلب، و لا احتمل اصرتبعات المكسب،
تقاضاى رهائى از مسئوليتها و آسايش كامل
و باز در اين فراز، از خدا مى خواهد كه بار مصيبت و مسئوليت مذكور را از دوش او بردارد و او را در آسايش كامل قرار دهد و بعد از بيان صلوات مى گويد: خدايا زحمت اكتساب و رنج و كسب مال و ثروت را از دوش من بردار و روزى مرا بدون حساب مرحمت كن، مبادا در طلب مال و ثروت و مشغول شدن به كسب و كار از عبادت تو بازمانم و بار سنگين كسب و كار به دوش من باشد. پروردگارا، آنچه من در طلب آن هستم و آن را مى خواهم، تو براى من بخواه و از آنچه مى ترسم مرا به خودت پناه بده.
جملات اين فراز از دعاى آن حضرت، شامل مطالبى عميق و عجيب در ارتباط انسان به خداوند متعال است كه انسان از خدا چه چيزهائى بخواهد و چگونه بخواهد. در جمله ى اول از خدا خواهش مى كند كه رنج و زحمت كسب و كار را از دوش او بردارد و بدون حساب روزى بنده ى خود را برساند مبادا به خاطر اشتغال به كسب و كار از عبادت خداى خود بازماند. و در جمله ى بعد مى گويد: آنچه من مى خواهم بطلبم و در طلب آن خود را به مشقت اندازم تو براى من طلب كن.
خلاصه ى خواهش آن حضرت از خداوند متعال اين است كه خداوند بار زندگى و زحمت كسب و كار را از دوش بنده ى خود بردارد و خود به دوش بگيرد. خدا براى بنده ى
خود كار كند نه اينكه بنده ى خدا براى خود كار كند، و خدا براى بنده ى خود به طلب روزى برود نه اينكه بنده ى خدا طلب روزى كند. درست آن حضرت خود را مانند كودك صغير و ناتوانى در اختيار پدر خود قرار مى دهد و از پدر خواهش مى كند كه بارهاى زندگى فرزند را به دوش خود بكشد. شايد در اين جا مطالبى به خاطره آدم خطور مى كند، كه بگويد يك چنين خواهشها بين بنده ى خدا و خداوند متعال مناسب نباشد. چرا بنده ى خدا از خدا تقاضا مى كند كه بار زندگى را از دوش بنده بردارد و خود به دوش بكشد؟ كدام يك از اين دو روش بين بنده و مولى سزاوارتر و مناسبتر است؟ آيا بنده، بار سنگينى را از مولى بگيرد و به دوش بكشد و مولاى خود را از رنج و زحمت باركشى برهاند و خود زحمات مولى را متحمل شود؟ و يا اينكه بار زندگى خود را به دوش مولى بگذارد، خود را از رنج و زحمت برهاند و مولاى خود را به رنج و زحمت بياندازد؟ شايد همه مى گويند كه مناسبتر بين عبد و مولى، فرضيه ى اول است. يكى از مراسم احترام عبد به مولايش اين است كه مولى را در استراحت بگذارد و خود بار زندگى مولى را به دوش بكشد و شايد فرضيه ى دوم بى ادبى و بى احترامى باشد كه از مولى تقاضا مى كند كه بار سنگين زندگى عبد را به دوش خود بكشد و بنده اش را در استراحت قرار دهد. به عكس اين فرضيه، امام چهارم عليه السلام از خداوند متعال خواهش مى كند كه بيا زحمت كسب و كار و رنج طلب مال و ثروت را از دوش من بردار، خودت براى من به طلب مال و ثروت اشتغال پيدا كن و خودت براى من مال و ثروت كسب كن تا من در فكر زندگى خود نباشم و صرفا به عبادت تو مشغول باشم.
بديهى است كه اگر عبد و مولا، از قبيل اين بندگان معمولى و موالى انسانى باشند، يك چنين خواهشها از مولا، غلط است بلكه توهين به حق مولا است كه بنده ى ما خود را راحت بگذارد و بار زندگى را به دوش مولا بيندازد بلكه حق بنده است كه بار مولا را به دوش بكشد. اما بين انسان و خداوند متعال چنين نيست زيرا انسان هرگز نمى تواند آنچه را مى خواهد و مطلوب اوست تهيه كند و يا اينكه كسب اين مطلوب براى او بسيار رنج و زحمت دارد. در واقع اگر بار زندگى را تشبيه به كاه و كوه بنمائيم اين بار
زندگى، به اندازه ى كوه سنگينى مى كند كه هرگز نمى تواند بردارد و كسانى هم كه خيال كرده اند خودشان بار زندگى را برداشته اند به اشتباه رفته اند. اما اين بار زندگى كه براى انسان به اندازه ى كوه سنگين است براى خداوند متعال برابر پر كاهى هم سنگينى ندارد. در اينجا باز فرضيه ى بالا را بين عبد و مولا، به اين كيفيت مطرح مى كنيم كه اگر قرار باشد دو نفر وزنه اى را بردارند كه اين وزنه هزارها تنى براى يكى از آنها يك گرم سنگينى ندارد زيرا قدرتش خيلى زياد و بالاست ولى براى ديگرى برابر هزارها تن سنگينى دارد كه خيلى ضعيف و پايين است، كداميك از اين دو، وظيفه دارند؟ آن مولاى نيرومند و ثروتمند كه بدون زحمت برمى دارد يا اين بنده ضعيف و ناتوان كه زير بار سنگين له مى شود؟ البته همه مى گويند وظيفه ى آن مولاى نيرومند و قدرتمند است. بار زندگى به دوش انسانها آن چنان سنگين است كه شايد نتواند يك گرم از بار زندگى را بردارند كسانى كه خيال مى كنند برداشته اند، ظلوم و جهول شناخته شده اند. بگو ببينم آيا شما مى توانيد براى خود يك دانه ى گندم و يا يك قطره ى آب خلق كنيد و يا مى توانيد اين كارخانه هاى بدن و دستگاههاى جذب و گوارش را به كار اندازيد؟ پس چرا ادعا مى كنيد خودتان بار زندگى را به دوش گرفته ايد؟ من كه از خانه ى خود خارج مى شوم براى تهيه ى ارقام زندگى، بايستى به هزاران مغازه سر بزنم و از هزاران نفر منت بكشم تا هر كدام از آنها رقم كوچكى از وسائل زندگى در اختيار من بگذارند، اما مولاى من مى تواند از همان درختى كه در خانه دارم آنچه مى خواهم از ارزاق و نعمتها، فورى در اختيار من بگذارد و با اراده ى كن فيكونى خود، مى تواند آنچه را لازم دارم براى من تهيه كند. وظيفه ى من نسبت به اين مولا چيست؟ آيا بهتر اين است كه مولاى خود را كنار بگذارم و خود را به رنج و زحمت بياندازم با اينكه عاقبت هم يك واحد، از هزارها نمى توانم بار زندگى را بردارم، يا اينكه تسليم مولاى خود شوم و از او خواهش و تمنا كنم كه آنچه مى خواهم براى من تهيه نمايد؟ خداوند در آيه ى حمل بار امانت، انسان را ملامت مى كند كه چرا مدعى حمل بارى شده است كه زمين و آسمان و كوهها از حمل آن ترسيده اند و خود را كنار كشيده اند، اما انسان مدعى
شده است كه مى تواند بار زندگى خود را به دوش بكشد و شايد فكر مى كند به خداى خود نياز و احتياج ندارد؟ كسانى كه عارف به قدرت و عظمت پروردگار هستند، مى دانند كه هرگز كار خدا از دست آنها ساخته نيست. بهترين راه و روش همين است كه كار خود را به خدا واگذار كنند و او را كفيل و وكيل زندگى خود قرار دهند. خداوند اين همه در قرآن سفارش مى كند كه امر خود را به خدا واگذار كنيد و خدا را كفيل و وكيل زندگى خود قرار دهيد. كلمه ى توكل كه اين همه در قرآن به آن سفارش شده است به معناى وكيل گرفتن خداوند متعال است. وقتى كه شما كارى را به وكيل خود واگذار مى كنيد، با خيال راحت مى خوابيد كه آن وكيل كار شما را بهتر انجام مى دهد.
مطلب جالب ديگرى كه در اين جملات به چشم مى خورد، اين جمله است كه از خداوند تقاضا مى كند كه: اى خدا، مرا بدون حساب روزى ده. حساب و عدد را از روزى من بردار. اين جمله از آيه ى شريفه ى قرآن اتخاذ شده كه خداوند وعده مى دهد و مى گويد: انما يوفى الصابرون اجرهم بغير حساب. خداوند اجر صبركنندگان را بدون حساب مى دهد. در اينجا سئوال اين است كه با اينكه كلمه ى حساب و محاسبه در دين خدا اين همه مطلوب است و چه قدر زياد در قرآن تكرار شده است كه خداوند به حسابها مى رسد و حساب هر كسى و هر چيزى و هر كارى را دارد، چگونه امام در اينجا تقاضا مى كند كه حساب را از روزيها و اجر و ثوابى كه به بندگان خود مى دهد بردارد و آنها را بدون حساب روزى بدهد. اگر خدا با حساب روزى بدهد چه مى شود و اگر بدون حساب روزى بدهد، چه خواهد شد؟ روزى با حساب چه نقصى دارد كه امام خواهش روزى بدون حساب مى كند؟ حساب، كلمه ى معروفى است كه همه كس با آن آشنا هستند. حساب عبارتست از، مقابله ى اجر و ثواب با عملى كه آن اجر و ثواب را به وجود آورد و با آن اجر و ثواب رابطه ى مستقيم دارد. مثلا صاحب كار، كارگرى را براى كارى استخدام مى كند و در برابر مزدى قرار مى دهد. مزدى كه در برابر خدمت قرار مى دهند بايستى با نوع خدمت متناسب باشد. مثلا اگر نتيجه ى خدمت صد تومان باشد و مزد آن خدمت، بيشتر از صد تومان يا كمتر باشد، اين مزد بيشتر يا كمتر متناسب با
آن خدمت نيست. بهتر اين است كه صد تومان مزد قرار بدهند براى كارى كه بازده آن و نتيجه ى آن فقط صد تومان است و يا اگر جنسى را خريد و فروش مى كنند، قيمت هر جنسى بايستى متناسب با نتائج همان جنس باشد نه كمتر و نه بيشتر. در اينجا خداوند متعال، بين خود و بندگان خود عمل و مزد عمل قرار داده است. در آيه اى كه با حضرت موسى (ع) سخن مى گويد مى فرمايد: به اين منظور روز قيامت را مخفى داشته ام تا پاداش هر انسانى را برابر با عمل او قرار بدهم و هر كسى به اعمال خود مجازات شود و فقط ارزش اعمال خود را به دست آورد. خداوند در دين پاك خود، دستورات و مقرراتى داده و در برابر هر دستورى هم اجر و ثوابى مقرر كرده است و ما وقتى اين اجر و ثوابها را با دستورات مقابله مى كنيم، در اين مقابله، سه حالت براى ما پيدا مى شود. حالت اول، كار و مزد كار، مانند كارگر و صاحب كار. صاحب كار مالك كار مى شود و كارگر هم مالك مزد. مثلا باغبانى، كارگرى را براى درختكارى استخدام مى كند باغبان مالك درختها مى شود و كارگر مالك مزدى كه از باغبان گرفته است. نوع دوم كار و نتائج كار. زيرا هر كار مفيدى خواهى نخواهى نتائج خوبى دارد و هر كار بدى هم نتائج بدى دارد كه كارگر كارهاى خوب مالك نتائج كار خوب مى شود و عامل كارهاى بد مالك نتائج بد آن مى شود. خداوند در قرآن مى فرمايد: من يعمل مثقال ذره خيرا يره و من يعمل مثقال ذره شرا يره، من يشفع شفاعه حسنه يكن له نصيب منها و من يشفع شفاعه سيئه يكن له كفل منها هر كس سنت نيكى بگذارد از نتائج آن و نتائج كسانى كه به آن سنت عمل مى كنند بهره مند مى شود و هر كس سنت بدى بگذارد مسئول سنت بد خود و مسئول كسانى خواهد بود كه به آن سنت بد عمل كرده اند. براى مثال مى گوئيم كارگرى كه باغبان استخدام كرده، مالك مزد مى شود وليكن صاحب باغ، مالك درختى مى شود كه كاشته شده كه اگر درخت پربركت باشد مزد صاحب درخت، بيشتر و الا كمتر است. نوع سوم: احسان صاحب كار به كارگر و يا مالك كارها كه كار خود را خيلى خوب و عالى انجام داده است. گاهى كارگر آن چنان به صداقت و امانت كار مى كند كه گوئى
صاحب كار را از مزد كار و نتائج كارى كه مى برد خيلى بيشتر دوست دارد و مى خواهد در نظر صاحب كار، محبوبيت پيدا كند. در اينجا كارگر با صاحب كار، اهليت پيدا مى كند و صاحب كار او را جزو اهل بيت خود قرار مى دهد. در اينجا مزد كارگر اين است كه از اهل بيت صاحب كار به شمار آيد و مالك همان چيزى شود كه صاحب كار مالك شده است. در اينجا اگر اجر و مزد را با كار مقابله كنيم، اجر و مزد از نوع دو قسمت اول، يعنى مزد كار و نتيجه ى كار، مقابله ى كميت به كميت است و در اين مقابله حساب عددى پيدا مى شود. يعنى كارگر صد تومان كار كرده، صد تومان خود را بگيرد و يا صاحب كار صد تومان مزد داده، از كارى كه انجام گرفته صد تومان بهره مند شود. وليكن مقابله ى مزد نوع سوم با كار كارگر، مقابله ى كيفيت به كميت است، يعنى كارگر، مانند اهل خانه و مانند صاحب كار و به انتظار محبوبيت در نظر صاحب كار، كار خود را انجام داده از كار خود كيفيت را خواسته است نه كميت را. به صاحب كار گفته است كه من كار مى كنم تا محبوب نظر شما باشم نه اينكه مزدى از شما دريافت كنم، در اينجا مزد او همان محبوبيت مى شود و آنچه در اختيار كارگر مى گذارد، بركاتى است كه از شجره ى عشق و محبت پيدا مى شود. در اينجا حساب كميتها لغو مى شود و حساب به كيفيت جارى مى گردد كه آن حساب، فوق حساب به كميت است و قابل انقطاع نيست.
در اينجا انسانها كه در خدمت دين خدا بوده اند، اگر بخواهند مزد كار و يا نتائج كار خود را بگيرند، آن مزد كار و نتائج كار قابل دوام نيست. مثلا خداوند، باغى از باغهاى بهشت، در اختيار آنها مى گذارد تا مزد كار آنها باشد و نتائج خدمات دينى آنها باشد. نظر به اينكه آن باغ و درختها و ميوه هاى آن به كميت و مقدار سنجيده مى شود و در سنجش آن عدد به كار مى رود، آن اعداد با عمر بينهايت بهشتى ها مقابله نمى كند زيرا عمر اهل بهشت بينهايت است و ارقام روزى آنها متناهى. متناهى، جوابگوى نامتناهى نيست و باز روزگارى انسان را به فقر و نادارى مبتلاء مى كند. لذا امام (ع) از خداوند تقاضا مى كند كه از روزيهائى كه به او مى دهد حساب عددى را
بردارد و بدون حساب روزى بدهد تا خيال او، تا ابد راحت باشد و در آرامش كامل زندگى خود را ادامه دهد.
دليل ديگر اينكه اعمال انسان، خواهى نخواهى از نوع كميت است. يعنى تعداد اعمال و اذكار مشخص و معلوم است. چند ركعت نماز و چند ساعت روزه و چند مرتبه حج و جهاد و امثال آن. اگر روزيهاى خدا هم به حساب اعمال ما باشد خواهى نخواهى ارقام به آخر مى رسد هر چند خداوند هر عملى را به ده برابر يا صد برابر يا ميليونها برابر اجر بدهد. چون همه ى اينها از نوع عدد است و عدد با بينهايت نمى تواند مقابله كند، باز هم در آخر كار بندگان خدا به فقر و نادارى مبتلا مى شوند. بهتر اين است كه انسان از مسير دين و اطاعت، كسب اهليت كند تا جزء اهل بيت خدا باشد و از خانواده ى خدا به حساب آيد تا بالاخره مالك همان چيزى شود كه خدا مالك آن است و اين مالكيت نامتناهى است.
و باز مطلب ديگرى كه در اين جملات به چشم مى خورد كه آن را به عنوان نتيجه ذكر مى كند، عرضه مى دارد: پروردگارا، روزى مرا بدون حساب بده مبادا از عبادت تو منصرف شوم و به طلب روزى مشغول گردم و مبادا بار سنگين مسئوليت كسب و كار به عهده ى من باشد. مطلب جالب توجه و قابل سئوال و جواب اين است كه آيا عبادت خدا مباينت با طلب روزى و اشتغال به كسب و كار دارد؟ تا بگوئيم كسى كه به كسب كار مشغول مى شود، از عبادت خدا بازمى ماند و كسى كه نياز به كسب و كار نداشته باشد، خالص به عبادت خدا مشغول مى شود؟ در اينجا مى گوئيم رابطه ى كسب و كار با عبادت خداوند متعال، به چند قسم قابل تصور است. يكى اينكه بين كسب و كار و عبادت مباينت باشد مانند كار كشاورزى با نماز خواندن و روزه گرفتن. و قسم ديگر اينكه، همان كسب و كار و طلب روزى عين عبادت باشد، مانند جهاد در راه خدا و غلبه بر دشمن كه هم عبادت است و هم كسب استقلال و آزادى در زندگى و حفظ مال و ثروت از تسلط دشمن. در ابتدا مى گوئيم عبادت چيست؟ كه ممكن است كسب و كار مباين با عبادت و يا عين عبادت و يا در حاشيه ى عبادت باشد. بديهى است كه اگر كسب و
كار مباين با عبادت باشد ما با اشتغال به كار، از عبادت بازمى مانيم و كسى كه از عبادت بازماند، از تكامل بازمى ماند. و اگر كسب و كار عين عبادت باشد با كسب و كار، عبادت هم انجام گرفته، و انسان از دو سرمايه ى بهره مند مى شود. هم فوائد كسب و كار و هم فوائد عبادت. و اگر كسب و كار در حاشيه ى عبادت باشد، نه عين عبادت و نه هم مباين با عبادت، در اين صورت باز هم اشتغال به كسب و كار انسان را از عبادت بازمى دارد. در اينجا لازم است ماهيت عبادت و فوائد عبادت را در نظر بگيريم تا بدانيم كسب كار مباين آن است و يا عين عبادت است. عبادت، به معناى بندگى خدا به صورت شاگردى استاد است. كسى كه شاگرد استادى مى شود از او اطاعت مى كند تا هنر او را بياموزد و استاد هم آماده مى شود تا هنر خود را به او ياد بدهد. كه در اينجا هدف استاد از تعليم و هدف شاگرد از تعلم، يادگيرى مسائل است. يك چنين اطاعتى را عبادت مى نامند كه استاد مى خواهد شاگرد خود را به علم و حكمت برساند و شاگرد هم مى خواهد به علم استاد برسد. در اينجا لازم است است هنرهاى خدا را به نظر بياوريم و هدف خدا را از اينكه بندگان خود را جاى شاگرد خود قرار داده بدانيم و بعد از آن اعمالى را كه ما را به مقام استادى و فراگيرى هنرهاى او سوق مى دهد. بفهميم تا در اينجا بگوئيم هر عملى كه با اين فراگيرى ضديت داشته باشد و يا در حاشيه آن باشد، محكوم است و هر عملى كه در خط فراگيرى باشد مطلوب است.
در اطراف بحث اول، يعنى هنر استاد و دانش او، مى دانيم كه خداوند متعال علم و قدرت است. علم خدا، بينهايت و قدرت خدا هم بينهايت است. و هدف خدا از تعليمات اين است كه انسان را به آن علم بينهايت و قدرت بينهايت برساند تا در واقع انسان خليفه ى خدا باشد. اين علم و قدرت و هنر استاد بزرگ، يعنى خداوند متعال است كه انسانها را به عبادت و شاگردى خود دعوت كرده است و مى خواهد آنها را به علم و قدرت برساند. در اينجا بحث دوم مطرح مى شود كه چه كارهائى در مسير وصول به اين هدف قرار مى گيرد و چه كارهائى تضاد با اين هدف دارد؟ و چه كارهائى در حاشيه ى آن مى باشد كه نه كمك انسان است به سوى هدف و نه اينكه انسان را از هدف
بازمى دارد. بديهى است آن اعمالى كه صرفا انسان را در خط عبادت قرار مى دهد و در اين عبادت، علم و حكمت به وجود مى آيد، آن اعمال مطلوب خداوند متعال است. تمام كارهائى كه از عبادات به حساب مى آيد مانند نماز و روزه و حج و جهاد، چنين است. اعمالى است كه سود دنيائى ندارد، جهاد با نفس است كه معارف انسان را بالا مى برد و در ضمن اين اعمال به عظمت خدا پى مى برد. مخصوصا عبادتها به ضميمه دعاها يك خط حركت به سوى تكامل است. دعاها علوم و معارف را در اختيار انسان مى گذارد و عبادتها انسان را به سوى آن معارف بالا مى برد. در واقع، ضمن كمك خواهى از خداوند متعال استعداد انسان را زياد مى كند تا به مضامين دعاها پى ببرد و محتواى آن دعاها را از خداوند متعال مطالبه كند. تكامل انسان به سوى معارف، خاصيت مستقيم دعاها و عبادتها مى باشد مخصوصا دعاها كه لب عبادتها به حساب آمده. انسان اگر با حفظ شرائط در اين خط قرار گيرد، تكامل پيدا مى كند وليكن كار و كاسبى براى استفاده از ثروتها و نعمتهاى طبيعى گرچه در زندگى لازم است، وليكن انسان را در حركات زندگى فقط به سوى ماديات و ثروتها توجيه مى كند و نعمتهاى مادى خدا را در اختيار انسان مى گذارد كه در اين صورت اگر صد در صد هدف انسان ماديات باشد با عبادتها مباينت پيدا مى كند و اگر هر دو را هدف خود قرار دهد خواهى نخواهى به ميزان اشتغال به كسب و كار، از تكامل بازمى ماند و اگر هم صرفا به كسب و كار مشغول باشد به طور كلى از علم و حكمت و تربيت الهى محروم مى شود. پس بهتر اين است كه خداوند، خود روزى بندگانش را برساند تا انسانها به جز اشتغال به كارهايى كه آنها را تكامل مى دهد به كار ديگرى مشغول نشوند و از عبادت بازنمانند. علاوه بر همه ى اينها، آنجا كه ما با كار و كسب براى خود روزى تهيه مى كنيم، تحمل كار و كسب براى ما سنگين است و ما را به رنج و مشقت مى اندازد وليكن اگر خداوند آنچه ما مى خواهيم براى ما فراهم كند بار زحمت و مشقت از دوش ما برداشته مى شود و براى خداوند متعال هم رنج و زحمتى متصور نيست. پس بهتر اين است كه تمام عمر ما، در راه كسب علم و معرفت مصرف شود و روزى ما را خداوند متعال خلق كند و به ما برساند همانطورى كه در ابتداى
زندگى، خداوند زندگى را به اين كيفيت براى آدم و حوا ترسيم كرد. آنها را در ثروت و نعمت فراوان قرار داد. فقط يك چيز را بر آنها واجب كرد و آن اينكه از شجره ى علم و حكمت ميوه بچينند و به درخت هوى و هوس نزديك نشوند.
و شايد منظور خداوند از آيات آخر سوره ى دخان كه مى فرمايد: جن و انس را خلق نكردم مگر براى عبادت، از آنها طعام و روزى نخواستم بلكه خود روزى دهنده ى تمام موجودات هستم، همين باشد كه خداوند مى خواهد بفرمايد من بندگان را براى كار و كاسبى و كسب روزى و مسائلى از اين قبيل نيافريدم. فقط آنها را براى كسب معرفت خلق كردم. نبايد به كارهائى كه غير از كسب معرفت و يا ضد كسب معرفت است اشتغال پيدا كنند. اين كار و كاسبى كه خداوند سر راه انسانها در زندگى به وجود آورده به اين دليل است كه انسان، از خط عبادت و كسب معرفت فاصله مى گيرد، متوقف مى شود يا به خود مى پردازد كه اين هر دو براى او خطرناك است. براى ضديت با توقف و خودپردازى و خودمحورى كه هر دو منشاء جهل و نادانى مى باشد، خداوند كار و كاسبى ها را براى انسان داير كرده تا ضمن اشتغال و برخورد با عوامل طبيعت، به علت و معلولها و اسباب و مسببات و دليل و مدلولها آگاهى پيدا كنند كه همين آگاهيها هم، باز راهى به سوى تكامل به روى آنها مى گشايد و عاقبت، پس از احساس عجز و ناتوانى براى اداره ى زندگى، به خدا پناهنده مى شوند و خداوند متعال بعد از قبول اين پناهندگى باز آنها را در خط عبادت و معرفت به فعاليت وادار مى كند و وسائل زندگى براى آنها فراهم مى نمايد و اين همه سفارشات در قرآن كه خدا مى فرمايد: كار خود را به خدا واگذار كنيد، خدا را به وكالت خود انتخاب كنيد، به خدا توكل كنيد همه ى اينها به اين منظور است كه انسان، براى كسب موفقيت مادى و معنوى، خود را اسباب و ابزار دست خدا قرار دهد و مسائل تربيتى را همه جا به خدا واگذار نمايد. در اين صورت خداوند، انسان را با سرعت هر چه تمامتر به علوم و حقايق مى رساند و به آنها آگاهى مى دهد و بعد از وصول به حد تكامل و پيدايش معرفت كامل، ديگر كارى براى انسان باقى نمى ماند جز بهره بردارى و خوشگذرانى. زيرا حقيقتا خداوند، براى آفرينش و
سازندگى و تهيه ى وسائل لذت و بهره بردارى به كار انسانها و كمك آنها نياز ندارد. از بندگان خود همين را انتظار دارد كه كار خدا و خلقت او را بشناسند و شكرگزار خدا باشند و در هر حادثه اى كه به وجود مى آيد يا خدا به وجود مى آورد به اسرار خلقت و حكمت خدا آگاهى پيدا كنند. با اين حساب، تقاضاى امام يك تقاضائى است در حد كمال. يعنى او بهترين رقم را از خدا خواهش و تمنا كرده است و آن بهترين رقم اين است كه انسان، دائم در خط اكتساب علم و معرفت باشد نه در كسب و كار زندگى.
فارسی
اللهم صل على محمد و اله، و اكفنى مونه الاكتساب، و ارزقنى من غیر احتساب، فلا اشتغل عن عبادتك بالطلب، و لا احتمل اصرتبعات المكسب
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
