و كان من دعائه عليه الصلوه و السلام بعد التحميد الصلوه على رسول الله (ص)
اللغه: المنه خدمت و اعطاء به ديگرى كردن كه در مقابل، عوض نداشته باشد و آن موجب انفعال او شود به عباره اخرى ممنون هر وقت كه متذكر شود انفعال از براى او حاصل شود.
امم: جمع امت و امت از براى او معانى است معنى شايع و متعارف امت به معنى مخلوق و امت هر نبى تابعين او را گويند.
قرون: جمع قرن به معنى اهل زمان به معنى هفتاد سال آمده و هشتاد
سال نيز گفتند و سى سال نيز گفتند بعضى گفته اند كه قرن اهل زمان يك پيغمبر را گويند شى ء عبارت است از چيزيكه قابل باشد كه موجود شود، ذر اخلق.
دون: به معنى غير و سوى از روى مجاز زيرا كه گفته شد كه او در اصل به معنى نزديكى است ثم استعمل فى كل ما جاوز عن حده.
لطيف: آن است كه ديده به بصر نشود مقابل محسوس.
ختم: مهر زدن، جحد: انكار كردن.
التركيب: و آله مجرور معطوف على ضمير عليه و اين عبارت متفق عليه و او اقوى است شاهد بر اينكه عطف ظاهر بر ضمير بدون اعاده ى جار متفق عليه است و اين مذهب كوفيين است و اما بصريين مانع شدند و گفتند اين عطف عطف بر جزء كلمه است و او غير جائز لكن بعد ورود مثل اين كلام مسموع نيست بلى آل را بعضى منصوب خواندند بر اين نسخه كه عطف شود بر محل ضمير عليه يا اينكه و او به معنى مع باشد لكن جمعى از افاضل دعوى تو را در نقل خبرى كردند از ازمنه ى سابقه تا زمان ما بعضى را عقيده چنان است كه قاعده چنان بود كه اعاده ى جار شود لكن ترك او به واسطه ى روايتى است كه منسوب به حضرت ختمى مرتبت صلى الله عليه و آله و سلم است كه آن حضرت (ص) فرمود: من فصل بينى و بين آلى بعلى فقد جفانى يا اينكه لم ينل شفاعتى و اين خبر كذب است زيرا كه در كتب ادعيه ماثوره در دعاء ختم قرآن اين كتاب اين فصل واقع شده است اين خبر نقل شد از كتب اسمعيليه، بعضى برآنند كه على نيست بلكه على (ع) است چنانكه بعضى از اشعريه را اعتقاد اين است به اينكه در مقام تصليه گفته شود اللهم صل على محمد و على آل محمد و اين حديث رد بر اين مقاله است.
بقدرته: متعلق بمنه باء فى قوله بنا ظاهر فى السببيه.
شرح: يعنى ثناء معبودى را سزاست كه منت نهاد بر ما بوجود شريف حضرت ختمى مآب (ص) بر امم سابقه و اهل ازمنه ى سالفه اين منت گذاشته شد، اين منت او ما را بر اين نعمت از قدرت او است كه اين صفت دارد كه عاجز نيست از هيچ چيز اگر چه آن شى ء عظيم و بزرگ باشد و هيچ از او فوت نشود اگر چه كمال لطافت را داشته باشد پس ختم و عقب قرار داد ما را بر جميع مخلوق خود، و گردانيد ما را شاهد بر كسى كه ملك راست و زياد كرد ما را به منت خود بر كسانى كه ما را كم و قليل مى شمردند.
تنبيهان: اول آن است كه در اول اين دعاى شريف امام عاليمقام عليه الصلوه و السلام فرمود: و الحمد لله با و او به حسب سوق كلام آن است كه عطف بر فقرات سابقه باشد به حسب سوق و اين فقره صلوات بر پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم نيست، بلكه تعداد مرتبه اى از مراتب ثناء است و شاهد بر مقال بعضى از شراح نقل كردند از نسخ قديمه كه خالى از عنوان مذكور است بر فرض تمام نسخ با اين عنوان معنون باشند دليل بر اعتبار آن است كه غايه ما فى الباب اصل دعاء سند او معلوم شد نه عناوين او به اين معنى كه عنوان هم از او (ع) رسيده باشد. دويم، اين است كه اين فقرات ثلاثه اخيره اعنى قوله فاختم بنا... احتمال دارد كه اشاره به امت مرحومه باشد يعنى در امت نبوى اين سه صفت است اما صفت اول و سيم واضحست و اما دويم اشاره به آيه ى شريفه و جعلناكم امه وسطا لتكونوا شهداء على الناس و روايت شد از حضرت صادق عليه السلام، كه فرمودند بعد از اينكه روز قيامت مى شود و جمع مى كند خداوند خلايق را از براى حساب پس اول كسى كه خوانده مى شود از براى حساب حضرت نوح على نبينا و آله و عليه السلام است پس گفته مى شود به او كه آيا رسانيدى عرض مى كند بلى يا رب به او گفته مى شود شاهد بر اين دعوى كيست عرض مى كند محمد بن عبدالله صلى الله عليه و آله پس نوح بيرون مى آيد و گام مى زند بر گردنهاى مردم، تا اينكه مى آيد به سوى محمد صلى الله عليه و آله و آن جناب مستطاب كامياب (ص) بالاى تلى از مشك است و با او است على عليه و على آله الصلوه و السلام اين است قوله تعالى فلما راوه زلفه سيئت وجوه الذين كفروا پس عرض مى كند نوح عليه السلام كه يا محمد (ص) خلاق عالم فرموده به من و سئوال كرده از من كه آيا رساندى عرض كردم بلى فرمود شهود كيست عرض كردم محمد (ص) از من شهود مى خواهد پس پيغمبر مى فرمايد: يا جعفر و يا حمزه برويد شهادت بدهيد كه نوح تبليغ كرده است پس حضرت صادق عليه السلام فرمود كه جعفر و حمزه شاهد هستند بر انبياء به اينكه رساندند را وى عرض مى كند كه جعلت فداك پس على عليه السلام كجا است فرمودند كه على عليه السلام اعظم قدر است از شهادت و در روايات عامه هم نظير اين مضمون است كه امم در روز قيامت منكر مى شوند تبليغ انبياء را پس مطالبه مى كنند از انبياء شهود را پس اين امت را شاهد آورند و احتمال ديگر كه مراد از اين فقرات ثلثه ائمه اثنى عشر عليهم السلام جميعا صلوات الله الملك الاكبر باشند چنانچه روايات كثيره بر اين مقاله شاهد است حتى روايت از حضرت باقر عليه الصلوه والسلام كه فرمود آن حضرت (ع) كه مائيم امت وسط، مائيم شهداء بر خلق و حجت روى زمين رسول الله صلى الله عليه و آله شاهد بر ما است و ما شاهد بر خلقيم هر كه تصديق كرد ما را در روز قيامت تصديق مى كنيم او را و هر كه تكذيب كرد تكذيبش مى كنيم فتامل.
ختم: مهر زدن، جحد: انكار كردن.
التركيب: و آله مجرور معطوف على ضمير عليه و اين عبارت متفق عليه و او اقوى است شاهد بر اينكه عطف ظاهر بر ضمير بدون اعاده ى جار متفق عليه است و اين مذهب كوفيين است و اما بصريين مانع شدند و گفتند اين عطف عطف بر جزء كلمه است و او غير جائز لكن بعد ورود مثل اين كلام مسموع نيست بلى آل را بعضى منصوب خواندند بر اين نسخه كه عطف شود بر محل ضمير عليه يا اينكه و او به معنى مع باشد لكن جمعى از افاضل دعوى تو را در نقل خبرى كردند از ازمنه ى سابقه تا زمان ما بعضى را عقيده چنان است كه قاعده چنان بود كه اعاده ى جار شود لكن ترك او به واسطه ى روايتى است كه منسوب به حضرت ختمى مرتبت صلى الله عليه و آله و سلم است كه آن حضرت (ص) فرمود: من فصل بينى و بين آلى بعلى فقد جفانى يا اينكه لم ينل شفاعتى و اين خبر كذب است زيرا كه در كتب ادعيه ماثوره در دعاء ختم قرآن اين كتاب اين فصل واقع شده است اين خبر نقل شد از كتب اسمعيليه، بعضى برآنند كه على نيست بلكه على (ع) است چنانكه بعضى از اشعريه را اعتقاد اين است به اينكه در مقام تصليه گفته شود اللهم صل على محمد و على آل محمد و اين حديث رد بر اين مقاله است.
بقدرته: متعلق بمنه باء فى قوله بنا ظاهر فى السببيه.
شرح: يعنى ثناء معبودى را سزاست كه منت نهاد بر ما بوجود شريف
حضرت ختمى مآب (ص) بر امم سابقه و اهل ازمنه ى سالفه اين منت گذاشته شد، اين منت او ما را بر اين نعمت از قدرت او است كه اين صفت دارد كه عاجز نيست از هيچ چيز اگر چه آن شى ء عظيم و بزرگ باشد و هيچ از او فوت نشود اگر چه كمال لطافت را داشته باشد پس ختم و عقب قرار داد ما را بر جميع مخلوق خود، و گردانيد ما را شاهد بر كسى كه ملك راست و زياد كرد ما را به منت خود بر كسانى كه ما را كم و قليل مى شمردند.
تنبيهان: اول آن است كه در اول اين دعاى شريف امام عاليمقام عليه الصلوه و السلام فرمود: و الحمد لله با و او به حسب سوق كلام آن است كه عطف بر فقرات سابقه باشد به حسب سوق و اين فقره صلوات بر پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم نيست، بلكه تعداد مرتبه اى از مراتب ثناء است و شاهد بر مقال بعضى از شراح نقل كردند از نسخ قديمه كه خالى از عنوان مذكور است بر فرض تمام نسخ با اين عنوان معنون باشند دليل بر اعتبار آن است كه غايه ما فى الباب اصل دعاء سند او معلوم شد نه عناوين او به اين معنى كه عنوان هم از او (ع) رسيده باشد. دويم، اين است كه اين فقرات ثلاثه اخيره اعنى قوله فاختم بنا... احتمال دارد كه اشاره به امت مرحومه باشد يعنى در امت نبوى اين سه صفت است اما صفت اول و سيم واضحست و اما دويم اشاره به آيه ى شريفه و جعلناكم امه وسطا لتكونوا شهداء على الناس و روايت شد از حضرت صادق عليه السلام، كه فرمودند بعد از اينكه روز قيامت مى شود و جمع مى كند خداوند خلايق را از براى حساب پس اول كسى كه خوانده مى شود از براى حساب حضرت نوح على نبينا و آله و عليه السلام است پس گفته مى شود به او كه آيا رسانيدى عرض مى كند بلى يا رب به او گفته مى شود شاهد بر اين دعوى كيست عرض مى كند محمد بن عبدالله
صلى الله عليه و آله پس نوح بيرون مى آيد و گام مى زند بر گردنهاى مردم، تا اينكه مى آيد به سوى محمد صلى الله عليه و آله و آن جناب مستطاب كامياب (ص) بالاى تلى از مشك است و با او است على عليه و على آله الصلوه و السلام اين است قوله تعالى فلما راوه زلفه سيئت وجوه الذين كفروا پس عرض مى كند نوح عليه السلام كه يا محمد (ص) خلاق عالم فرموده به من و سئوال كرده از من كه آيا رساندى عرض كردم بلى فرمود شهود كيست عرض كردم محمد (ص) از من شهود مى خواهد پس پيغمبر مى فرمايد: يا جعفر و يا حمزه برويد شهادت بدهيد كه نوح تبليغ كرده است پس حضرت صادق عليه السلام فرمود كه جعفر و حمزه شاهد هستند بر انبياء به اينكه رساندند را وى عرض مى كند كه جعلت فداك پس على عليه السلام كجا است فرمودند كه على عليه السلام اعظم قدر است از شهادت و در روايات عامه هم نظير اين مضمون است كه امم در روز قيامت منكر مى شوند تبليغ انبياء را پس مطالبه مى كنند از انبياء شهود را پس اين امت را شاهد آورند و احتمال ديگر كه مراد از اين فقرات ثلثه ائمه اثنى عشر عليهم السلام جميعا صلوات الله الملك الاكبر باشند چنانچه روايات كثيره بر اين مقاله شاهد است حتى روايت از حضرت باقر عليه الصلوه والسلام كه فرمود آن حضرت (ع) كه مائيم امت وسط، مائيم شهداء بر خلق و حجت روى زمين رسول الله صلى الله عليه و آله شاهد بر ما است و ما شاهد بر خلقيم هر كه تصديق كرد ما را در روز قيامت تصديق مى كنيم او را و هر كه تكذيب كرد تكذيبش مى كنيم فتامل.
اللهم اصله يا الله بود حذف حرف نداء كردند و عوض او ميم مشدده آوردند و لذا جمع هرگز نشوند و اين از خصايص لفظ الله است يكى از خصايص ديگر اين لفظ آن است كه تاء قسم در او داخل مى شود و بعضى گفته اند، كه اصل او يا الله امنا بالخير بود و حذف للتخفيف و قيل اللهم.
صلوه در لغت به معنى دعا است لكن انتساب او به خداوند رحمت است مجازا.
وحى عبارت است از اينكه مطلب به رسول برسد به واسطه ى ملك به خلاف الهام فانه القاء فى القلب فى اليقظه فانه خلاف الرويا التى يلقى فى القلب فى النوم نجيب اختيار شده وصفى خاص خلص.
قائد: از قود يعنى كشيدن.
بركه: يعنى زيادتى بارك الله اى زاده.
التركيب: اين فقرات بعد از محمد همه صفت او هستند و اضافه ى امام به سوى رحمت يا به تقدير لام است يا به تقدير من و فقره ى بعد از او اضافه ى لاميه است
شرح: يعنى اى رب من بفرست رحمت خود را بر محمد كه اين صفت دارد كه امين تو است بر وحى تو و برگزيده ى تو است از خلق تو و خاص خلص تو است از عباد تو و او است پيشواى رحمت و كشنده ى خير و كليد بركت.
تذنيب: در لفظ نجيب وصفى اشعار است بر آنكه خلاق عالم از تمام مخلوق خود از ذوى العقول او را اختيار كرد و در ميان انسان هم او را، به عبارت اخرى از دو حيث او برگزيده شد از ميان تمام مخلوق و در ميان تمام بندگان.
اللغه: الحامه به تشديد الميم الخاصه و حامه الرجل اقرباءه، و منه هوءلاء اهل بيتى و حامتى اذهب الله عنهم الرجس، رحم الرجل من يجمع بينه و بينه نسب و در عرف خويش را گويند.
نصب: تعب
عرض: بالتشديد به معنى العرض آشكار كردن و اسره الرجل رهطه و قبيلته.
التركيب: الكاف فى قوله كما نصب للتعليل كقوله ودناهم كما دانوا.
شرح: يعنى به علت اينكه در تعب انداخت نفس خود را از براى شغل و شان تو و در معرض مكروه قرار داد در راه تو بدن خود را و محاربه كرد در رضاى تو با قبيله ى خود و قطع كرد در احياء دين تو رحم خود را.
اللغه: الحامه به تشديد الميم الخاصه و حامه الرجل اقرباءه، و منه هوءلاء اهل بيتى و حامتى اذهب الله عنهم الرجس، رحم الرجل من يجمع بينه و بينه نسب و در عرف خويش را گويند.
نصب: تعب
عرض: بالتشديد به معنى العرض آشكار كردن و اسره الرجل رهطه و قبيلته.
التركيب: الكاف فى قوله كما نصب للتعليل كقوله ودناهم كما دانوا.
شرح: يعنى به علت اينكه در تعب انداخت نفس خود را از براى شغل و شان تو و در معرض مكروه قرار داد در راه تو بدن خود را و محاربه كرد در رضاى تو با قبيله ى خود و قطع كرد در احياء دين تو رحم خود را.
اللغه: الحامه به تشديد الميم الخاصه و حامه الرجل اقرباءه، و منه هوءلاء اهل بيتى و حامتى اذهب الله عنهم الرجس، رحم الرجل من يجمع بينه و بينه نسب و در عرف خويش را گويند.
نصب: تعب
عرض: بالتشديد به معنى العرض آشكار كردن و اسره الرجل رهطه و قبيلته.
التركيب: الكاف فى قوله كما نصب للتعليل كقوله ودناهم كما دانوا.
شرح: يعنى به علت اينكه در تعب انداخت نفس خود را از براى شغل و شان تو و در معرض مكروه قرار داد در راه تو بدن خود را و محاربه كرد در رضاى تو با قبيله ى خود و قطع كرد در احياء دين تو رحم خود را.
اللغه: الحامه به تشديد الميم الخاصه و حامه الرجل اقرباءه، و منه هوءلاء اهل بيتى و حامتى اذهب الله عنهم الرجس، رحم الرجل من يجمع بينه و بينه نسب و در عرف خويش را گويند.
نصب: تعب
عرض: بالتشديد به معنى العرض آشكار كردن و اسره الرجل رهطه و قبيلته.
التركيب: الكاف فى قوله كما نصب للتعليل كقوله ودناهم كما دانوا.
شرح: يعنى به علت اينكه در تعب انداخت نفس خود را از براى شغل و شان تو و در معرض مكروه قرار داد در راه تو بدن خود را و محاربه كرد در رضاى تو با قبيله ى خود و قطع كرد در احياء دين تو رحم خود را.
اللغه: الحامه به تشديد الميم الخاصه و حامه الرجل اقرباءه، و منه هوءلاء اهل بيتى و حامتى اذهب الله عنهم الرجس، رحم الرجل من يجمع بينه و بينه نسب و در عرف خويش را گويند.
نصب: تعب
عرض: بالتشديد به معنى العرض آشكار كردن و اسره الرجل رهطه و قبيلته.
التركيب: الكاف فى قوله كما نصب للتعليل كقوله ودناهم كما دانوا.
شرح: يعنى به علت اينكه در تعب انداخت نفس خود را از براى شغل و شان تو و در معرض مكروه قرار داد در راه تو بدن خود را و محاربه كرد در رضاى تو با قبيله ى خود و قطع كرد در احياء دين تو رحم خود را.
ادنين و اقصين: جمع ادنى و اقصى به معنى نزديك و دور يعنى دورى كرد با خويش و قوم خود براى انكار ايشان خدا را و نزديك كرد كسانى را كه دور بودند يعنى رحم نبودند براى اينكه آنها قبول تو كردند
ادنين و اقصين: جمع ادنى و اقصى به معنى نزديك و دور يعنى دورى كرد با خويش و قوم خود براى انكار ايشان خدا را و نزديك كرد كسانى را كه دور بودند يعنى رحم نبودند براى اينكه آنها قبول تو كردند
و دوستى كرد در راه تو با مردمان بعيد دور
و دشمنى كرد براى خاطر تو با خويشهاى نزديك.
اللغه: اداب اى اتعب او الزم يقال داب اى تعب اولزم.
يعنى: مداومت كرد نفس خود را در رسالت رساندن تو
مله: احكامى كه از قبل خدا به رعيت بايست برسد، از جهتى كه او را فرمودند به ديگرى ملت مى گويند و از جهتيكه به آن بايد عمل شود مذهب گويند و از جهتى كه بايد معتقد شود دين گويند.
و به تعب انداخت نفس خود را در دعوت به سوى ملت تو
و مشغول كرد نفس خود را به نصيحت اهل دعوت تو يعنى آنهائيكه دعوت شدند به دارالسلام
هجرت دور شدن از بلد و منزل، ناى دورى ناى اى بعد.
وطن: مقابل غربت، رحل: منزل.
التركيب: اراده و استنصارا مفعول له از براى فاعل اداب. مانس و مسقط و موطن و موضع اسم زمان و مكان هستند.
و هجرت كرد به سوى بلاد غريبه و محل دورى از وطن و منزل خود و جاى پاى خود يعنى مكانى كه در آنجا رفت و آمد زياد كرده بود و محل سقوط راس خود يعنى جائيكه در آنجا متولد شده بود و مكانى كه انس نفس شريف او بود به واسطه ى اقارب و عشاير اين عمل را نمود به علت اينكه اراده ى او بود كه عزيز كند دين تو را و طلب نصرت كند از اهل آن بلاد بر اهل كفر كه ازاله ى باطل ايشان كند.
اللغه: استتب الامر اى استقام در بعضى از نسخ بدل استتب استنام است از سنام به معنى رفعت.
نهد: اى نهض اى قام.
اللغه: استتب الامر اى استقام در بعضى از نسخ بدل استتب استنام است از سنام به معنى رفعت.
نهد: اى نهض اى قام.
اللغه: استتب الامر اى استقام در بعضى از نسخ بدل استتب استنام است از سنام به معنى رفعت.
نهد: اى نهض اى قام.
شرح: يعنى محكم نمود براى خود چيزى را كه قصد نموده بود در دشمنان تو و تمام نمود از براى خود چيزى را كه تدبير كرد در حق اولياى تو به عباره اخرى غرض او آن بود كه اعداى خدا ذليل و اوليائش عزيز باشند و اين مطلب از براى ايشان حاصل شد پس نهوض كرد و رفت به سوى ايشان ابتداكننده به اعانت تو از تو طلب اعانت كرد بر اعداء و قبول قوت كرد بر ضعف خود به سبب يارى.
شرح: يعنى محكم نمود براى خود چيزى را كه قصد نموده بود در دشمنان تو و تمام نمود از براى خود چيزى را كه تدبير كرد در حق اولياى تو به عباره اخرى غرض او آن بود كه اعداى خدا ذليل و اوليائش عزيز باشند و اين مطلب از براى ايشان حاصل شد پس نهوض كرد و رفت به سوى ايشان ابتداكننده به اعانت تو از تو طلب اعانت كرد بر اعداء و قبول قوت كرد بر ضعف خود به سبب يارى.
شرح: يعنى محكم نمود براى خود چيزى را كه قصد نموده بود در دشمنان تو و تمام نمود از براى خود چيزى را كه تدبير كرد در حق اولياى تو به عباره اخرى غرض او آن بود كه اعداى خدا ذليل و اوليائش عزيز باشند و اين مطلب از براى ايشان حاصل شد پس نهوض كرد و رفت به سوى ايشان ابتداكننده به اعانت تو از تو طلب اعانت كرد بر اعداء و قبول قوت كرد بر ضعف خود به سبب يارى.
اللغه: غزا اى جاهد.
عقر: اصل شى ء را گويند.
هجم: سر زده داخل شدن.
بحبوحه الشيى ء: وسطه، قرار: منزل و ماوى، علت: اى رفعت من العلو
كلمه: در اين عبارت از وحدانيت و متفرعات او است.
شرح: يعنى پس جهاد كرد پيغمبر با ايشان در خانهاشان به اين معنى كه پيغمبر به جانب ايشان رفت و آنها را دعوت كرد يا معنى آن است كه پيغمبر جهاد ايشان كرد در فنا كردن ديار ايشان كه خانهاى ايشان را خراب كرد و سرزده به ايشان داخل شد در وسط منازل ايشان كه از براى ايشان مفر نباشد تا اينكه ظاهر كرد امر تو را و بلند كرد كلمه ى تو را اگر چه كفار در اظهار امر، و رفع كلمه مكروه بودند به عباره اخرى آن قدرى كه در وسع او بود مسامحه نكرد.
اللغه: غزا اى جاهد.
عقر: اصل شى ء را گويند.
هجم: سر زده داخل شدن.
بحبوحه الشيى ء: وسطه، قرار: منزل و ماوى، علت: اى رفعت من العلو
كلمه: در اين عبارت از وحدانيت و متفرعات او است.
شرح: يعنى پس جهاد كرد پيغمبر با ايشان در خانهاشان به اين معنى كه پيغمبر به جانب ايشان رفت و آنها را دعوت كرد يا معنى آن است كه پيغمبر جهاد ايشان كرد در فنا كردن ديار ايشان كه خانهاى ايشان را خراب كرد و سرزده به ايشان داخل شد در وسط منازل ايشان كه از براى ايشان مفر نباشد تا اينكه ظاهر كرد امر تو را و بلند كرد كلمه ى تو را اگر چه كفار در اظهار امر، و رفع كلمه مكروه بودند به عباره اخرى آن قدرى كه در وسع او بود مسامحه نكرد.
اللغه: غزا اى جاهد.
عقر: اصل شى ء را گويند.
هجم: سر زده داخل شدن.
بحبوحه الشيى ء: وسطه، قرار: منزل و ماوى، علت: اى رفعت من العلو
كلمه: در اين عبارت از وحدانيت و متفرعات او است.
شرح: يعنى پس جهاد كرد پيغمبر با ايشان در خانهاشان به اين معنى كه پيغمبر به جانب ايشان رفت و آنها را دعوت كرد يا معنى آن است كه پيغمبر جهاد ايشان كرد در فنا كردن ديار ايشان كه خانهاى ايشان را خراب كرد و سرزده به ايشان داخل شد در وسط منازل ايشان كه از براى ايشان مفر نباشد تا اينكه ظاهر كرد امر تو را و بلند كرد كلمه ى تو را اگر چه كفار در اظهار امر، و رفع كلمه مكروه بودند به عباره اخرى آن قدرى كه در وسع او بود مسامحه نكرد.
اللغه: كدح: عمل كردن از روى تعب و مشقت.
عليا: افعل التفضيل مونث اعلى.
منزله و منزل: مرتبه. و التاء للوحده.
نبى: فعيل، انسانى است كه خبر مى دهد از جانب خداى تعالى بدون واسطه ى بشر و فرق ما بين نبى و رسول معلوم است.
موازاه: مقابله و برابرى كردن.
شرح: يعنى اى خداوند عالم بلند كن تو او را به عوض چيزى كه تعب كشيده است در حق تو به سوى مرتبه ى بالاتر از بهشت تو تا اينكه مساوى او نشود در هر مرتبه و برابرى نكند نزد تو ملك مقرب و نبى مرسل به عباره اخرى، او را مقدم بر هر كسى در مرتبه نما.
تنبيه: گاهى خيال مى شود اين نحو دعا موجب حسد است كه راضى نمى شود كه احدى از اولياء قرين و هم درجه ى او شوند چه جاى اينكه آنها بالاتر شوند و دفع اين شبهه آن است كه پيغمبر صلى الله عليه و آله به مقتضى اجر و مزد و شرافت بايد تفوق داشته باشد و الان امام عليه الصلوه و السلام عرض مى كند به خدا كه آن چيز كه در خور او است در حق او به عمل آورد.
جواب ديگرى به خيال حقير مى رسد و آن اين است كه متمنى زوال نعمت از ديگرى نشود به عبارت اخرى نعمت داده شده گرفته شود اگر كسى مالى داشته باشد و مى خواهد به فقيرى بدهد هر فقيرى كه طمع آن كند كه آن مال به او برسد حسد نخواهد برد يا اينكه مال خوب و بد دارد و مى خواهد هر يك از آن را به كسى دهد هر يك طمع آن مال خوب مى كند و از جهت او تعالى شانه است درجه ى فوق درجه ديگر كسى كه تمناى آن درجه بالا را كند حسود نيست دلالت بر اين دو جواب مى كند دو فقره از زيارت جامعه ى كبيره يكى آنكه مى فرمايد كه لايبقى ملك مقرب
اللغه: كدح: عمل كردن از روى تعب و مشقت.
عليا: افعل التفضيل مونث اعلى.
منزله و منزل: مرتبه. و التاء للوحده.
نبى: فعيل، انسانى است كه خبر مى دهد از جانب خداى تعالى بدون واسطه ى بشر و فرق ما بين نبى و رسول معلوم است.
موازاه: مقابله و برابرى كردن.
شرح: يعنى اى خداوند عالم بلند كن تو او را به عوض چيزى كه تعب كشيده است در حق تو به سوى مرتبه ى بالاتر از بهشت تو تا اينكه مساوى او نشود در هر مرتبه و برابرى نكند نزد تو ملك مقرب و نبى مرسل به عباره اخرى، او را مقدم بر هر كسى در مرتبه نما.
تنبيه: گاهى خيال مى شود اين نحو دعا موجب حسد است كه راضى نمى شود كه احدى از اولياء قرين و هم درجه ى او شوند چه جاى اينكه آنها بالاتر شوند و دفع اين شبهه آن است كه پيغمبر صلى الله عليه و آله به مقتضى اجر و مزد و شرافت بايد تفوق داشته باشد و الان امام عليه الصلوه و السلام عرض مى كند به خدا كه آن چيز كه در خور او است در حق او به عمل آورد.
جواب ديگرى به خيال حقير مى رسد و آن اين است كه متمنى زوال نعمت از ديگرى نشود به عبارت اخرى نعمت داده شده گرفته شود اگر كسى مالى داشته باشد و مى خواهد به فقيرى بدهد هر فقيرى كه طمع آن كند كه آن مال به او برسد حسد نخواهد برد يا اينكه مال خوب و بد دارد و مى خواهد هر يك از آن را به كسى دهد هر يك طمع آن مال خوب مى كند و از جهت او تعالى شانه است درجه ى فوق درجه ديگر كسى كه تمناى آن درجه بالا را كند حسود نيست دلالت بر اين دو جواب مى كند دو فقره از زيارت جامعه ى كبيره يكى آنكه مى فرمايد كه لايبقى ملك مقرب
و لا نبى مرسل و لا عالم و لاجاهل و لادنى و لا فاضل الا عرفهم جلاله امركم و جاى ديگر مى فرمايد و يملك فى دولتكم.
و لا نبى مرسل و لا عالم و لاجاهل و لادنى و لا فاضل الا عرفهم جلاله امركم و جاى ديگر مى فرمايد و يملك فى دولتكم.
اللغه: تعريف در لغت به معنى شناسانيدن من عرف و گاهى به معنى اعلام و تحقيق نيز آيد.
اجل از جليل به معنى عظيم است.
التركيب: احتمال دارد كه منصوب به نزع خافض باشد اى من اجل شايد صفت باشد هم مكسور از براى حسن الشفاعه.
تحقيق: حضرت واهب العطايا وعده ى شفاعت كبرى را به حضرت ختمى مآب صلوات الله و بركاته عليه و آله الانجاب كرامت فرموده به قوله تعالى: و لسوف يعطيك ربك فترضى و قوله تعالى: عسى ان يبعثك ربك مقاما محمودا و آن جناب هم وعده شفاعت داده كه اهل بيت عليهم الصلوه و السلام و مومنين رضوان الله عليهم اجمعين خواهند شافع شد شايد چنانچه وارد شده است كه مومن شفاعت كند مثل ربيعه و مضر را كه دو قبيله ى بزرگند از عرب، و از حضرت رسول صلى الله عليه و آله مروى است كه فرمودند كه: خداوند تعالى بعد از اينكه جمع كند اولين و آخرين را در موقف ندا كند منادى خداى تعالى از زير عرش كه اى گروه مردمان چشمهاى خود را بپوشانيد كه فاطمه دختر پيغمبر سيده ى زنان عالم عبور كند از صراط پس تمام مردم چشمهاى خود را بپوشانند پس فاطمه عليها سلام عبور از صراط كند باقى نمى ماند احدى در قيامت مگر اينكه چشم خود را بپوشانند مگر اينكه چشم خود را بپوشانند مگر محمد و على و حسنين (ع) و اولاد طاهرين ايشان زيرا كه ايشان با او محرمند پس از اينكه صديقه ى طاهره داخل بهشت شود باقى مى ماند چادر او كشيده شده در صراط طرفى از چادر در دست مبارك ايشان است و حال
اينكه ايشان در بهشت هستند و طرف ديگر در عرصات قيامت پس ندائى كند منادى خلاق عالم كه اى دوستان فاطمه ى زهرا بگيريد ريشهاى چادر فاطمه را پس نماند محبى از او مگر اينكه مى گيرد ريشه ى از ريشهاى آن چادر را تا اينكه مى گيرند به آن ريشها هزار قيام و هزار قيام عرض شد خدمت حضرت رسول صلى الله عليه و آله كه يا رسول الله (ص) چه مقدار است هر قيامى؟ فرمودند هزار هزار به واسطه ى آن شفيعه نجات مى يابند از جهنم، و در بعضى از روايات است كه عبور نكند كسى از صراط مگر اينكه نوشته ى از على بن ابيطالب عليه الصلوه و السلام داشته باشد و از اميرالمومنين عليه السلام مروى است كه فرمودند كه: لايزال من ايستاده ام در صراط و مى خوانم خداى را و عرض مى كنم رب سلم شيعتى و محبى و انصارى و من تولانى فى دارالدنيا پس ندائى از عرش خلاق عالم آيد از قبل خدا كه دعاى تو را مستجاب كردم و شفاعت در حق شيعه ى خود و شفاعت هر يك از شيعه ى من و دوستان من و ياران من و هر كه مرا دوست داشت، و جنگ كرد كسى را كه با من حرب كرد در هفتاد هزار نفر از خويشان و همسايه ى خود.
ملخص كلام اخبار از اين نمط زياده است نتيجه ى همه آن است كه شفاعت ائمه عليهم السلام و مومنين رضى الله تعالى عنهم از چيزهائى است كه خداى تعالى وعده داده است و مى توان گفت كه اين امور وعده به حضرت نبوى نشد لكن از معلومات است اگر اين نحو اتفاق افتد از براى مومنين و امت آن سبب بزرگى آن وجود مباركست در به ازاء قيامت زيرا كه تبعه كه به اين مرتبه باشند دلالت بر كمال علو مرتبه متبوع كند.
شرح: يعنى محقق يا ثابت يا معروف كن او را و بشناسان او را و اهل بيت و امت مومنين او را و از حسن شفاعت كه بزرگترين چيزهائى است كه
بر او وعده شده است.
تنبيه: وعدهائى كه بر او شد از امور دنيا و آخرت زياد است از جمله ى آنها شفاعت است.
اللغه: نفوذ به معنى سوراخ كردن يق نفده اى سلكه و گاهى اطلاق مى شود بر معنى امضاء.
سيئات: جمع سيئه به معنى سوء و بدى و كنايه از معاصى و عقوبات است. ضعف: دو مقابل كردن است.
شرح: يعنى اى امضاءكننده ى وعده اى وفاكننده ى قول، اى تبديل كننده ى سيئات به اضعاف او از حسنات.
تتميم: از الطاف خفيه ى واهب العطايا جل اسمه تبديل سيئات است به حسنات به اضعاف سيئات مثلا جاى آوردن بعضى از عبادات مثل آن است كه از مادر متولد شده باشد علاوه بر آن كسب درجات هم به آن خواهد شد، چنانكه وارد است كه الصلوه معراج المومن و الصوم جنه من النار.
فضل به معنى حود و عطاء و مطلق رفعت و زيادتى و صفت آوردن فضل به عظمه براى آن است تا دلالت كند بر اعطائات فوقيه من حيث القدر و الكميه فتامل.
فارسی
و كان من دعائه علیه الصلوه و السلام بعد التحمید الصلوه على رسول الله (ص)
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
