و كان من دعائه عليه السلام اذا نعى ميت او ذكر الموت
نعى: خبر مرگ دادن. بود از دعاى او عليه السلام وقتيكه خبر مرگى به او داده مى شد يا آنكه خود آن امام به خاطر مى آورد مردن را.
متذكر شدن مرگ از صفات جليله است زيرا كه اين صفت سبب شود ادبار به دنيا و اقبال به آخرت را، و باعث شود قرب به معبود را و بعد از مخلوق را، از رسول خدا (ص) مروى است كه آن بزرگوار فرمود: افضل زهد در دنيا متذكر شدن مردن است و افضل بندگى تذكر مرگ است، و افضل تفكر و خيال نمودن يادآوردن مرگ است پس كسى كه سنگين نمايد او را تذكر مردن مى يابد قبر خود را بستانى از بستانهاى بهشت، الله ذكرنا الموت.
خدايا رحمت فرست بر محمد و آل او.
و كفايت كن ما را از درازى آرزو.
آفت بزرگ در انسان درازى آرزوست كه نهايت دورى است از جهت او به معبود.
حضرت اميرالمومنين (ع) در بعضى از خطب نهج البلاغه مى فرمايد: از همه چيز زيادتر بر شما مى ترسم از طول اميد و آرزو.
و در بعضى از روايات است كه انسان سوار اسب شود و بسم الله نگويد شيطان رديف او سوار شود و به او گويد: بخوان او گويد: صوت ندارم گويد: خيال و آرزو نما، اين صفت رذيله معلوم است قلب را سياه كند و ميل انسان را به بندگى كم كند و دوستى دنيا را زياد كند پس كفايت مومنين از طول اميد عبارت از دفع او است نظير قوله تعالى: كفى الله المومنين القتال.
و كوتاه كن او را از ما به راستى كردار.
بدان كه انسان از اينكه در او قوى سپرده شده است از خيرات و شرات و او را مقابل ملك قرار داده است محال است كه بى خيال و آرزو باشد والا انسان نيست پس لابد در او اميد و آرزو است لكن طول او آفت است در انسان مثل آنكه خيال كند كه خانه بنا نمايم و در او مدت مديدى زندگى كنم يا ثوب و كتاب و فرشى بخرد كه بعد از بيست سال محتاج اليه است نه اينكه طعامى طبخ كند كه بعد از چند دقيقه دفع جوع به او كند اگر چه اين مقدار هم خوب نيست لكن آفت او مثل آفت اول نيست پس انسان نفس خود را چنان كامل نمايد كه در زمانى كه هست اميد و رجاء و مظنه آن نداشته باشد كه در زمان بعد خواهم داخل شد، مراد به صدق عمل آن است كه رفتار و كردار و گفتار او
نباشد مگر به رضاى خدا در هيچ يك از مذكورات اميد نداشته باشد كه توانم جاى آورد و در عبارت خود غير از خدا نظرى او را نباشد به عبارت اخرى مى تواند صدق عمل آن بود كه فعل او باقول او موافق باشد نه اينكه قول او قول زهاد و عمل او عمل ابناء دنيا باشد فقرات اخيره بر اين دلالت دارد.
تا اينكه اميد نداشته باشم تمام نمودن آنى را بعد از آنى ديگر و دقيقه ى بعد از دقيقه ى ديگر چنانكه از جناب ختمى مآب رسيده كه دو پلك چشم بلند مى نمايم اميد حيات و زندگى ندارم كه او را به زير آورم.
و آرزو بكنيم دريافتن روزى را پس از روزى، حضرت نوح (ع) دو هزار و چند صدسال زندگى نمود خانه بنا ننمود چون صبح مى شد مى گفت اميد ندارم كه داخل در شب شوم و چون داخل در شب مى شد مى فرمود: اميد ندارم كه صبح نمايم.
و نه پيوسته نمودن نفسى را به نفسى و نه گذاشتن قدمى را جاى قدم ديگر مردن را به نصب عينين خود نمايد او را حاضر داند نه غايب خود را اسير مرگ داند نه غير را چنانكه بالعيان از ابناء دنيا مشاهده شود.
سالم دار ما را از فريب او از حيل و مكر و خدعه ى او آن است كه مردن را فراموش انسان سازد و گويد دنيا را خدا قرار داده است براى التذاذ و تكيف و راحت و خوشى از شهوات و الا او را خلق نمى نمود آيا مى شود كه انواع فواكه و
اطعمه و اشربه و زنان خوشروى و خوشموى خلقت نموده باشد و ميل او نباشد كه بندگان او نفع ببرند.
و ايمن ساز ما را از شرهاى او از جمله شرور او اين است كه دنيا را نزد انسان زينت دهد كه سبب هلاكت او شود و او را وامى دارد به معصيت كه بعد خواهى توبه نمود و خدا از تو خواهد گذشت.
بر پا كن مردن را پيشروى ما بر پا كردنى كه لايزال در نزد ما حاضر باشد.
نگردان ياد كردن ما او را نوبت به نوبت.
غب: به معنى يك در ميان.
حضرت صادق (ع) فرمود: خاطر آوردن مرگ مى ميراند شهوات نفس را و قطع مى نمايد محل روئيدن غفلت را، و قوت مى دهد قلب را به وعدهاى خدا، و طبع را رقيق مى نمايد و مى شكند نشانهاى هواى نفسانى را و خاموش مى كند آتش حرص را، و دنيا را در نظر او حقير و ذليل نمايد اين است معنى آنچه پيغمبر فرموده است كه: فكر كردن ساعتى بهتر است از عبادت يكسال زيرا كه خاطر آوردن مرگ بازنمايد طناب و ريسمانهاى دنيا را، و محكم نمايد طناب و ريسمانهاى آخرت را كسى كه عبرت نگيرد از مردن چاره و حيله او اندك و عجز او زياد است و ماندن او در قبر زياد است، و در قيامت متحير و سرگردان است پيغمبر (ص) فرمود: خاطر بياوريد خراب كننده ى لذات را عرض نمودند يا رسول الله (ص) او چه چيز است؟ فرمود: مردن را خاطر داشتن متذكر نشود
او را بنده ى حقيقتا در حالت وسعت مگر آنكه دنيا بر او تنگ شود و در حالت شدت مگر آنكه دنيا بر او وسيع شود، مردن اول منزلى است از منازل آخرت و آخر منزلى است از منازل دنيا پس خوشا حال كسى كه محترم باشد در وقت نزول به اول منزل از منازل آخرت، خوشا حال كسى كه او را خوب مشايعت شود در آخر منزل دنيا مردن نزديكترين چيزها است به پسر آدم و او را دورترين اشياء شمارد پس چه قدر انسان بر نفس خود جرئت نمايد، چه قدر او از مخلوق خدا ضعيف است در مردن نجات و راحت است از براى كسانى كه اطاعت كننده هستند و هلاكت از براى اهل معصيت از همين جهت است كه اشتياق دارد كسى كه اشتياق مردن دارد و كاره است كسى كه بد دارد مردن را.
پيغمبر فرموده است: كسى كه دوست دارد لقاى خدا را خدا نيز او را دوست دارد، و كسى كه بد دارد لقاى خدا را خدا نيز بد دارد ملاقات او را، خلاق عالم تعريض و رد بر يهود مى نمايد كه آنها را اعتقاد آن بود كه ما اولياى خدا هستيم كه اگر شما در دعوى خود راست گوئيد پس آرزوى مردن نمائيد، و حال آنكه آنها هرگز اين آرزو ننمايند به واسطه ى انكارها كه نمودند.
حضرت امير (ع) مى فرمود: باك ندارم كه مرگ بر من واقع شود يا من بر مرگ واقع شوم وقتى كه ابن ملجم حرامزاده تيغ بر فرق مبارك همايون آن جناب زد فرمود: فزت برب الكعبه، گاهى توهم شود بر اينكه منافات به نظر آيد ميان اخبارى كه دلالت دارد بر اينكه دوست داشتن مرگ صفت حسنه است و او از اخلاق اولياء است.
على بن ابراهيم قمى مى فرمايد: كه مكتوب است در تورات آنكه اولياى خدا آرزوى مردن مى نمايند و ميان آن اخبارى كه دلالت دارد بر حسن و خوبى
زندگانى و فرار جمعى از انبيا از مردن در روايات صحيحه وارد است از پيغمبر ( ص) كه آن بزرگوار فرمود: آرزو و تمنى نكند احدى از شما مردن را نخواند مردن را پيش از آنكه او بيايد زيرا كه انسان كه مى ميرد عمل او قطع شود مومن عمر او زياد ننمايد از براى او مگر خير و خوبى را.
در بعضى از روايات وارد است كه انسان همينكه جنازه مشاهده نمايد بگويد ثناء مال خدائى است كه مرا از مردگان قرار نداد، در امالى صدوق مذكور است از جعفر بن محمد (ع) در وفات موسى بن عمران فرمود: بعد از اينكه اجل او به سر آمده بود و زمان خود را استيفاء كرده بود ملك الموت نزد او آمد و عرض نمود: ملك الموت هستم فرمود: چه حاجت است تو را؟ عرض نمود آمده ام قبض روح شما نمايم.
موسى فرمود: از كجا و از كدام مكان قبض روح من مى نمائى؟ عرض كرد از دهان تو موسى فرمود: چه گونه خواهد شد اين و حال آنكه با او با خداى عزوجل سخن گفته ام؟ عرض نمود: پس از دست تو فرمود: چگونه چنين شود و حال آنكه با دست خود تورات را حمل نمودم؟
عرض نمود: از پاى تو فرمود: چگونه چنين شود و حال آنكه با پاى خود به كوه طور از براى مناجات رفته ام؟
عرض نمود: از دو چشم تو فرمود: چگونه چنين شود و حال آنكه آن لايزال اميدش به خدا كشيده است؟
عرض نمود: از دو گوش تو فرمود: چگونه چنين شود و حال آنكه با آن دو گوش كلام خداى عزوجل شنيده ام؟.
امام فرمود: پس خداى عزوجل وحى فرستاد به سوى ملك الموت كه
قبض روح او ننما تا اينكه او خود اراده ى مردن نمايد ملك الموت مراجعت نمود پس موسى در ميان قوم خود مكث نمود به مقدارى كه خدا خواست پس يوشع بن نون را طلب نمود و او را وصى خود نمود و امر نمود به او كه كتمان امر او نمايد و بعد از خود ديگرى قايم به امر ننمايد موسى از قوم خود خارج و غايب شد پس در حالت غيبت خود مرور نمود به مردى كه حفر قبر مى نمود پس موسى به او فرمود : آيا ميل دارى كه اعانت تو نمايم در حفر قبر؟
عرض كرد: بلى پس موسى اعانت او نمود و قبر را درست نمود و لحد او را تسويه نمود.
پس موسى در قبر خوابيد كه ملاحظه نمايد كه چگونه است پس خداى عزوجل پرده از پيش روى او برداشت پس مكان خود را در بهشت ديد.
عرض نمود: اى خداى من روح مرا به جانب خود ببر پس ملك الموت قبض روح او نمود در آن مكان و او را در آن مكان دفن نمودند و قبر او را مسطح نمود و آن كسى كه حفر قبر مى نمود ملكى بود به صورت انسان اين قضيه در وادى تيه واقع شد پس منادى از آسمان ندا نمود كه: مرد موسى كليم الله كيست كه نميرد؟ در علل الشرايع مرويست از حضرت باقر (ع) كه فرمود: خداى عزوجل ظاهر ساخت بر آدم اسمهاى پيغمبران و عمرهاى آنها را پس مرور نمود آدم بر اسم داود پيغمبر و عمر او چهل سال آدم عرض نمود اى خداى من چه قدر عمر داود اندك است و عمر من زياد اگر من از عمر خود سى سال به او دهم آيا از براى او ثبت مى نمائى؟
فرمود: خداى عزوجل بلى اى آدم. آدم عرض نمود: من زياد نمودم از براى داود از عمر خود سى سال او را از عمر من كم نما و از براى داود
ثبت نما.
حضرت باقر (ع) مى فرمايد: پس خدا ثابت نمود از براى داود سى سال و در نزد او ثابت بود اين است قوله تعالى: يمحو الله ما يشاء و يثبت و عنده ام الكتاب پس محو نمود خدا آنچه كه ثابت بود براى آدم و نقل نمود براى داود آنچه كه از براى او نبود، پس عمر آدم كه تمام شد ملك الموت بر او وارد شد براى قبض روح او آدم فرمود به او: يا ملك الموت از عمر من سى سال باقى است ملك الموت عرض كرد: آيا از عمر خود سى سال به پسر خود داود ندادى وقتى كه بر تو عرض داشت نمودند اسمهاى انبيا و عمرهاى آنها را؟
آدم فرمود: خاطرم نيست.
ملك الموت عرض نمود: اى آدم منكر نشو آيا تو از خداى خود سئوال ننمودى كه سى سال از عمر تو محو نمايد و از براى داود ثبت كند؟ آدم فرمود: تا اينكه عالم شوم به اين مطلب، دعاء تردد نيز دلالت بر مطلب دارد اين دعاء شريف در مكارم الاخلاق طبرسى.
روايت از صادق آل محمد كه به بعضى از موالى خود تعليم نموده بود از براى طول عمر كه در عقب هر نماز بخوانند و از براى حفظ وسعت نيز خوب است اين است :
بسم الله الرحمن الرحيم اللهم ان رسولك الصادق المصدق الامين قال انك قلت ما ترددت فى شى ء انا فاعله كترد دى فى قبض روح عبدى المومن يكره الموت و اكره مسائته فصل على محمد و آل محمد و عجل لوليك الفرج، و العافيه و التمكين فلا تسونى فى نفسى و لا فى احد من احبتى.
مرحوم شهيد اول در ذكرى در دفع منافات مى فرمايد: دوست داشتن
ملاقات خدا مقيد به وقتى نيست يعنى قضيه ى مطلقه است پس مى شود حمل نمود او را در حال موت و وقت احتضار چنانچه روايت شد از پيغمبر (ص) كه فرمود هر كه دوست دارد لقاى خدا را چنانچه خدا نيز دوست دارد لقاى او را، و هر كه بد دارد لقاى خدا را خدا نيز بد دارد لقاى او را پس عرض شد خدمت آن بزرگوار كه: ما مردن را بد داريم و خوش نداريم.
فرمود: نه چنين است مومن همين كه حاضر شود او را موت بشارت داده شود به رضوان و كرامت خدا پس چيزى نزد او خوبتر از مردن نيست پس دوست دارد لقاى خدا را و خدا نيز دوست دارد لقاى او را، كافر كه موت او حاضر شود بشارت داده شود به عذاب خدا پس چيزى نزد او بدتر از مردن نيست بد آيد او را القاى خدا و خدا نيز بد دارد لقاى او را بقيه ى عمر مومن قيمت ندارد تمام شد كلام شهيد.
لكن گوئيم: اين وجه منافات را دفع نمى كند زيرا كه ظاهر بسيارى از روايات بلكه صريح آنها آن است كه صفت مومن آن است كه مردن را دوست داشته باشد و او را آرزو نمايد چنانچه در تورات در وصف اوليا مذكور است.
از حضرت اميرالمومنين عليه السلام مروى است كه آن حضرت فرمودند كه پسر ابوطالب انس او به مردن زيادتر است از انس طفل به پستان مادر، آنچه در نظر اين قاصر آيد ما بين اخبار منافات نيست و منافات نيست ميان دوست داشتن موت و لقاى خدا و مابين بد داشتن او، دوست او دارد زيرا كه به واسطه ى او وصل محبوب حاصل شود، و بد دارد او را زيرا كه در او وجع و الم و درد است نظير اينكه انسان در او مرضى باشد و طبيب معالجه به دواء تلخى و بدى نمايد و مريض مى داند كه در آن شفاء و دواء است پس آن مريض آن دوا را دوست
دارد و بد دارد از دو جهت اين بدى و دوستى گاهى مساوى است، گاهى بدى غالب است مثل اينكه دواء هنوز حاضر نشده و گاهى دوستى غالب است مثل اينكه شروع نمود به دواء ميل نمودن از اين كلام واضح مى شود فرار پيغمبران از مردن تامل نما به مطلب نه به گوينده.
بگردان تو از جهت ما از عملهاى خوب عملى را كه دير شمارم من با آن عمل بازگشت به سوى تو چون انسان بعد از خلقت او را خلاق عالم در بازار دنيا فرستاد كه تجارت و كسب نمايد كه نفع او عايد خود شود و بعد مراجعت نمايد به سوى او پس عبد كه داخل بازار شد و كسب نمود و به تعجيل بناء او باشد كه خود را به مولى خود برساند خواهد كمال قرب و منزلت خدمت مولى رساند، پس معنى كلام اين است كه توفيق ده مرا به عمل نيكوئى كه به سبب او بازگشت به سوى تو را دوست داشته و بد نداشته باشم بازگشت به سوى تو را، بطى ء مقابل سريع.
و حريص شوم من از براى عمل بر سرعت نمودن رسيدن به تو، و شك به معنى تعجيل است.
تا اينكه بوده باشد مردن محل انس ما و آرام ما.
و محل الفت ما كه مشتاق باشيم به سوى او.
و خويش آن چنانى كه دوست داشته باشيم نزديكى به سوى او را.
حميم: اقارب و خويش را گويند.
بدان كه انسان همين كه در عالم وجود آمد و لباس بر او پوشيده شد ما بين او و خالق جدائى و بينونه حاصل آمد لكن اين عالم زندگانى و حيوه را خداى عزوجل متجر و محل كسب او قرار داد كه در اين عالم كسب و تجارتى نمايد به واسطه ى آن قرب و زلفى به معبود خود رساند پس همانكه موت در نظر او به مراتب مذكوره رسد خواهد فايز شد به قرب و زلفى خدائى اين بود كه حضرت ختمى مآب كه بر او عرض نمودند بقاء دنيا را و موت را فرمودند: الرفيق الاعلى اين بود كه بعضى از عرفاء را در معرض قتل كه درآوردند تعجيل داشت كه زود به راحتم افكنيد و حجاب ما بين من و محبوب من برداريد پس همانكه انسان موت در نظر او محبوب شد در نظر او دنيا عدم صرف است شوق لقاى خدائى در كالبد بدن او شراره كشد و راى خدا در نظر او چيزى نيست به هر چه نظر كند جز خدا نمى بيند.
پس زمانى كه وارد سازى تو او را بر ما، و فرو فرستادى او را به ما پس اعانت كن ما را به او در حال زيادت او، و الفت و انس ده ما را به او در وقت آمدن او را، زائرا و قادما حالند از براى ضمير به، آمدن موت بر انسان گاهى تعبير به ورود شود و گاهى به نزول، ورود رسيدن تشنه است به آب، و نزيل مهمان، و هر دو حاجت دارند يكى به آب و يكى به نان و مكان به خاطر همين مطلب امام عرض كند به خدا كه اعانت نما بر من و الفت ده در حالت آمدن او و زيارت او زيرا كه او وارد و نازل كه شود تشنه و گرسنه است و غرض او آن است كه رشته حيات بگسلد و حياتى كه سريان در بدن دارد مثل سريان آب گل در گل از او زايل نمايد او
اصعب امور و اشق اشياء است بر انسان و آن وقتى است كه ابليس خسيس و تبعه ى آن بر انسان راه و استيلا يابد و دين شريف او كه اعز اشياء است در نزد او از او بگيرد الهى همه كس از اول نالد و عبدالله از آخر.
شقى و بدبخت ننما ما را به مهمانى او و رسواء نكن ما را به زيارت او، موت مثل حيوه مخلوقى است از مخلوقات خدا پس در آن وقت اگر كسى پاك و پاكيزه و خالى باشد از ادناس و ارجاس و معاصى و حقوق ناس پس خواهد در وقت نزول او خوشبخت شد و ميزبان خود را احترام نمود و گرنه بدبخت و رسوا است در آن وقت.
بدانكه موت خراب كننده ى لذات است و تاريك كننده ى شهوات و دوركننده ى خواهشها است، مهمانى است كه دوست نيست، مقابلى است كه مغلوب نيست، قاتلى است كه طلب خون از او نمى توان نمود، مى بندد بر انسان ريسمان خود را، تير و سهم او خطا نشود، سطوه و تسلط او بر انسان قوى است يك دفعه بر انسان روى آور شود بدون اعلام و اخبار تاريكى خود وارد سازد، آتش خود را برافروزد، پس بر انسان لازم و واجب است به حكم عقل كه نحوى رفتار نمايد كه آن وقت وقت راحت او شود نه وقت شدت و غمره و زحمت او باشد.
بگردان مردن را درى از درهاى آمرزيدن تو و كليدى از كليدهاى بخشش تو، خداى عزوجل از براى آمرزيدن كه از جمله ى افعال او است اسباب و مقدمات قرار داده است زيرا كه ابا و امتناع نموده است كه فعلى از افعال را
جارى نمايد بدون سبب و جهت پس تواند نفس مردن سبب مغفرت و رحمت شود مثل مردن در راه خدا و مثل مردن به طعن طاعون و در حال اسهال و نفاس و مهدوم و نحو آنها پس در بودن مردن و كليد بودن آن مى شود به نحو حقيقت باشد نه مجاز براى اين مطلب است كه هابيل به قابيل فرمود: اگر تو دست به جانب من دراز كنى من نخواهم دست به سوى تو بلند نمود زيرا كه اگر تو مرا بكشى گناه مرا بر تو نويسند.
به ميران تو ما را راه يافته گان نه گمراهان، فرمان برداران نه كراهت دارندگان، غرض آن است كه وقت مردن ما وقتى باشد كه دين ما دين اسلام باشد نه دين كفر علاوه بر اينكه دين ما دين اسلام باشد اين اسلام از روى زبان نباشد و قلب خالى چنانچه صفت منافقين است بلكه اسلام حقيقى بوده باشد زيرا كه آنچه نفع دهد انسان را اسلام حقيقى و غير او را نفع نيست بلكه حال منافق كه اسلام او از روى كراهت باشد اشد است از حال كفار زيرا كه او علاوه بر كفر استهزاء بر اهل اسلام نيز دارد اين است كه از قرآن نيز استفاده شود.
توبه كننده گان نه گنه كاران و نه اصرار دارندگان.
پاك و طاهر باشيم از لوث و چرك مخالفت تو هيچ عصيان بر ما نباشد نه اندك و نه بسيار زيرا كه هر مرتبه از مراتب مخالفت او زيان و خسران و نااميدى از رحمت بر او مترتب است در اين جهت تفاوت نكند گناه بزرگ و كوچك زيرا كه در مخالفت خداى آسمانها شريكند و معصيت بزرگى نمود جرئت هتك ستر معبود خود نمود.
اى عهده گيرنده ى عوض نيكوكاران، و اى به صلاح آورنده ى كار بدكاران احسان مى شود ايمان باشد يعنى اقرار به توحيد و به نبوت و جزا و عوض او بهشت است، و مى شود مراد از او مطلق كار خوب باشد كه مطلوب و محبوب خدا باشد چنانچه آيه ى هل جزاء الاحسان الا الاحسان بر او شاهد است، كار بدكار به صلاح آوردن به دو نحو مى شود يا از او مى گذرد و عفو مى نمايد يا اينكه ستر قبايح و عيوب او كند و جميل و مدايح او را اظهار نمايد چنانچه بر اهل ملاء اعلى و ملاء اسفل معلوم شود كه او از خوبان و ابرار است نه از بدكاران و زيانكاران اين است رافت و مهربانى آن ذات مقدس به سوى مخلوق و عبيد خود.
اللهم صل على محمد و آله و بارك لنا الموت و اجعلنا ذاكرين له.
فارسی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
و كان من دعائه علیه السلام اذا نعى میت او ذكر الموت
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
