و كان من دعائه عليه السلام فى الاشتياق فى طلب المغفره
شوق و اشتياق هيجان آمدن قلب است به سوى ملاقات معشوق، بود دعاى آن بزرگوار فلك مقدار عليه السلام در مقام شوق و خواهش نمودن آمرزش و درگذشتن از كسى كه او را قدرت است بر رسوائى و افتضاح او.
بار خدايا رحمت بفرست بر محمد و آل او ابتداى دعا بر صلوات بر محمد و آل او صلى الله عليهم از براى نكته اى است كه ذكر شده است در بعضى از روايات و آن آن است كه بنده همين كه پيش از سئوال مطلب خود صلوات بفرستد و بعد از آن سئوال مطلب خود نمايد و بعد صلوات بفرستد دعاى او مستجاب است زيرا كه خداى عزوجل چه گونه مى شود كه اول و آخر دعا را مستجاب كند و وسط را مستجاب ننمايد.
بگردان ما را به سوى دوست تو از توبه، و دور گردان ما را از بد داشته ى تو از اصرار بر گناهان، حضرت امام محمد باقر عليه السلام مى فرمايد: كه خداى عزوجل اشد فرحا است به سوى توبه ى بنده خود از مردى كه گم نموده باشد راحله ى
خود و توشه ى خود را در شب تاريك پس او بيابد، پس خداى عزوجل فرح او اشد است از چنين مردى، خداى عزوجل در كلام مجيد خود مى فرمايد: كه ان الله يحب التوابين اصرار بر معصيت ماندن بر معصيت است و اقامه ى بر او بدون استغفار و اين صفت اصرار در معصيت عقوبت او زياده است از اقدام بر معصيت يك توبه زيرا كه در اصرار هتك حرمت مولا است و بى اعتنايى به او است كه گويا انكار آقائى و مولائى او است به عبارت اخرى نظير انكار توحيد است و قبول نمودن شرك است.
نقص: خسران و زيان را گويند.
وقف: حبس بودن.
يعنى: خدايا هر زمانى بمانيم ما در ميان دو زيان و خسران يكى در دين و يكى در دنيا، به عبارت اخرى هر زمانى كه واقع شود از ما تقصيرى كه مستحق شويم به سبب آن كه باشيم خاسر در دين يا خاسر در دنيا.
بدانكه معصيت كه از بنده صادر مى شود اثر وضعى آن گاهى عقوبت او آن شود كه خسران و زيان او شود در دنياى او مثل اينكه غنى بوده فقير گرديد يا بدن او صحيح بود عليل شد در كمال امن و امان بود خايف شود و هكذا و گاهى عقوبت او سبب شود كه خسران و زيان در دين او شود و نتواند تحصيل درجات و مثوبات اخرويه نمايد، مروى است از حضرت اميرالمومنين (ع) كه آن بزرگوار فرمود: قسم به خداى عزوجل بودند جماعتى در سعه ى عيش و توانگرى پس سعه و توانگرى از ايشان رفت و در ضيق و شدت افتادند به واسطه ى معاصى كه ايشان كسب مى نمودند، و در بعضى از روايات از پيغمبر صلى الله
عليه و آله مروى است كه آن بزرگوار فرمودند: كه بنده معصيت مى نمايد پس علمى كه او را مى دانست از او فراموش شود و بنده معصيت كه كند پس نتواند نماز شب كند،
از حضرت صادق عليه السلام مروى است: به درستى كه مرد معصيتى نمايد و محروم شود از نماز شب پس معصيت خداى عزوجل سبب خسران شود در آخرت چنانكه روايت حضرت صادق دلالت بر آن كند علاوه آنكه بالعيان و الوجدان مشاهده شده است كه معصيت خداى عزوجل سبب اختلال امور دنيويه شده است و اما امور اخرويه او را خداى تعالى عالم است.
شبهه ى نيست كه زيان و خسران دنيوى كه عبارت از صحت و مال و منال و اولاد و ازواج باشد به فناء دنيا و رفتن زندگانى فانى خواهد شد و اما زيان و خسران آخرت كه عبارت باشد از درجات عاليه و رضوان و حور و قصور او امتداد او و استمرار و طول دارد پس عاقل در وقتى كه امر مردد شود ما بين دو محذور كه لابد است در يكى از آن دو محذور واقع شود اختيار مى نمايد اقل محذور را از جهت اين مطلب است كه امام عليه السلام به خداى عزوجل عرض مى كند، پس واقع ساز آن زيان را بر زودتر از آن دو از حيث فناء و بگردان توبه را در درازتر از آن دو از حيث بقاء.
هم در عرف و در لغت عزم و اراده را گويند اگر چه او را اطلاقات ديگر نيز هم هست از مجمع البيان نقل شده است كه هم در لغت بر وجوهى است يكى از آنها عزم بر فعل است مثل قوله تعالى: اذهم قوم ان يبسطوا ايديهم
يعنى اراده و عزم نمودند، و ديگر به معنى خطور چيزى است در قلب اگر چه عزم او نداشته باشد و گاهى اطلاق مى شود هم بر حديث نفس و وسوسه، بدانكه از ظاهر اين دعا چنان مستفاد مى شود كه عزم بر معصيت معصيت است.
مرحوم ملا صالح مازندرانى نسبت به مشهور مى دهد و اين مذهب را مرحوم ميرداماد دعوى اجماع مى كند، بعضى از علماء ذكر نمودند كه عزم بر معصيت به نفسه معصيت است اگر عمل نيز نمود معصيت دوم است، و اين مذهبى است كه اكثر محدثين و متكلمين و جمهور عامه و جماعتى از اصحاب ما كه از آنها است امين الاسلام طبرسى در مجمع البيان و سيد مرتضى (ره) بر اين مذهب اعتقاد نموده اند سيد در تنزيه الانبياء مى فرمايد: اراده معصيت و عزم بر او معصيت است و قومى تجاوز نمودند، حتى آنكه گفته اند: كه عزم بر كبيره كبيره است و عزم بر كفر كفر است تا آخر كلام او.
قوله عليه السلام به همين: يعنى به دو مقصود، هم مصدر است به معنى مفعول يعنى هرگاه عزم نمائيم ما به دو چيز خشنود مى كند ترا يكى از آن از ما و به خشم آورد ترا ديگرى از آن دو از ما.
مل: ماخوذ از ميل است به معنى انحراف و فرار است.
وهن: به معنى ضعف و سستى است مل كه متعدى ببا شده است به معنى صرف و برگردانيدن است، قول امام عليه السلام مل و اوهن از باب مجاز است اگر ميل و وهن از قبل خدا باشد و بنده را مدخليت نباشد ثابت خواهد شد مذهب و قول جبريه پس آن دو عبارت از آن است كه عنايت و التفات كن كه اسباب خير و اطاعت مهيا شود و اسباب خشم و سخط تو فراهم نيايد، يعنى
برگردان تو ما را به سوى چيزى كه خشنود كند ترا از ما، و ضعيف كن تو توانائى ما را از چيزى كه به خشم آورد تو را بر ما.
تخل: بضم تاء و كسر لام مشدده خليت و تخليته يعنى او را به حال خود واگذاشتم مشاراليه ذلك امر مردد، نفس ناطقه آن قوه ى مدركه در انسان است كه او را وامى دارد به واسطه ى آلات مرتكب افعال شود اختيار مقابل اضطرار است يعنى مى تواند جاى آورد و مى تواند ترك نمايد يعنى وامگذار تو در اين وقت ميان نفسهاى ما و اختيار آن.
توفيق: مهيا ساختن اسباب است به جانب خير و خوبى و در بعضى از نسخها وقيت از وقى است به معنى نگهداشتن است استثناء احتمال انفصال و اتصال هر دو را دارد يعنى پس به درستى كه آن اختياركننده ى مر باطل است مگر آنچه را كه تو توفيق دهى.
امركننده است به بدى مگر اينكه رحم و مهربانى نمائى تو.
ما: در اين دو فقره احتمال مصدريه دارد يعنى در زمان توفيق و رحم تو، و احتمال موصوله هم دارد و يحتمل اينكه زائده باشد احتمال اتصال و انقطاع استثناء از دو احتمال ما ناشى شده است و توصيف نفس به اماره صيغه ى مبالغه از براى آن است كه اين پليد كه در بدن گذاشته شده است وامى دارد او را بر غضب و شهوت و ساير اوصاف دنيه و رذيله غير از فعل و جاى آوردن و ميل داشتن شهوات بر او چيزى نيست و لذا توصيف به اماره شده است.
ضعف بضم ضاد و فتح آن مقابل قوت.
مهين: فعيل از مهن بضم هاء به معنى حقير يعنى بار خدايا به درستى كه تو از ناتوانى آفريدى ما را و بر سستى نهادى بناى ما را تفصيل ضعف، و مهن در كيفيت خلق آدم عليه السلام گذشت.
حول: به معنى حركت و تصرف و فعل.
يعنى: نيست حركت و قوتى ما را مگر به توانائى تو و نيست توانائى ما را مگر به يارى تو.
ايدنا: ازايد به معنى قوت است تاييد خدا بنده را آن است كه در داخل به او بصيرت دهد و در بيرون اعضاء و جوارح او را قوت دهد بر عمل به طاعت او،
تسديد: راست نمودن و استوار ساختن از جهت شداد، و صواب تسديد خدا عبارت است از مستقيم نمودن به جانب خير يعنى پس توفيق صواب ده ما را و راست نما ما را به استحكام خود.
عمى: كورى و گاهى اطلاق بر رفتن روشنائى چشم شود و گاهى اطلاق مى شود بر رفتن نور قلب، نفوذ: گذشتن امر.
يعنى: كور نما ديده هاى دلهاى ما را از هر چه كه مخالف است دوستى تو را و مگردان هر چيزى از جوارح و اعضاى ما را گذشتن در عصيان تو، ابصار
قلوب عبارت است از خطرات قلبيه.
قوله و لا تجعل لشى ء: گويند از باب قلب است زيرا كه جوارح در معصيت نفوذ نكند بلكه عصيان در جوارح نفوذ كند لكن مى توان گفت كه معصيت با جوارح متلازم است هر يك در ديگرى نفوذ كند.
همس كلام: اخفاء او نمودن.
لمحه ى بصر: نظر نمودن به تندى و نظر بربودن.
لحجه: لغت.
يعنى: خدايا پس رحمت بفرست بر محمد و آل او و بگردان آن صداهاى نهانى دلهاى ما را و جنبشهاى اعضاى ما را و نگريستن چشمهاى ما را در باعثها و اسباب ثواب تو.
حتى به معنى غايت نيست بلكه به معنى تعليل است يعنى كى فوت رفتن.
حسنه: چيزى است كه شارع او را خواسته است و مطلوب او است مقابل او سيئه است. استيجاب، استحقاق جزا عوض عمل و مكافات آن يعنى تا اينكه فوت نشود از ما مطلوب تو كه سزاوار به آن جزاى تو را و باقى نماند براى ما گناهى كه مستوجب شويم به سبب آن گناه عقوبت تو را غرض از اين كلمات سئوال نمودن توفيق است از خداى تعالى بر اينكه بياورد تمام طاعات را و محفوظ بودن از تمام معاصى است انسب در عنوان دعاء به حسب فقراتى كه در آن مندرج است دعاء او (ع) فى الاعتراف و طلب التوبه الى الله عزوجل بود نه دعاى اشتياق.
فارسی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
و كان من دعائه علیه السلام فى الاشتیاق فى طلب المغفره
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
