و كان من دعائه عليه السلام فى اللجاء الى الله تعالى
بود از دعاى آن بزرگوار عليه السلام در اعتماد نمودن و معتصم بودن به سوى خداى عزوجل.
الاعراب: تعفو و تعذب جواب شرط است و فضل و عدل خبرند از براى مبتداى محذوف اى العفو و العذاب اين نحو گفته شده است و مفعول تشاء در موضعين محذوفست اى ان تشاء العفو و العذاب. ظاهر آن است كه جواب شرط قول او (ع) فبعدلك و فبفضلك باشد يعنى جمله مبتداء و خبر جزاء باشد زيرا كه مطلق مشيت شرط نيست بلكه مشيت با متعلق او يعنى مشيت العفو يعنى خداوند اگر مى خواهى كه عفو كنى از ما پس به تفضل تو است و اگر بخواهى كه عذاب نمائى ما را پس از عدل و حكم تو است، مقدم داشتن فقره مغفرت را بر عذاب از براى اعلام نمودن است بر اينكه رحمت او سابق است بر غضب او و رحمت از مقتضيات ذات او است و عذاب آن مقتضيات بدى عمل گناهكاران است.
طاقت: قدرت و توانائى است.
تسهيل: عفو و اكرام نمودن به بنده است بدون مداقه نمودن و مناقشه نمودن در حساب،
منت: بكسر انعام نمودن است و جاى و پناه دادن و حفظ نمودن.
عدل و عدال: مستويه و مقابل عمل جزا دادن.
فضل: زيادتى دادن و زياد بر اجر عمل دادن.
نجات: خلاص شدن از نجاى نجواى خلص.
دون: به معنى تحت است و به معنى قبل نيز آمده است.
قوله فانه: علت است از براى سئوال زيرا كه گناه بى شمار و بسيار صاحب او را قدرت و طاقت بر عدل نيست از اين جهت است كه حضرت اميرالمومنين عليه السلام عرض مى نمايد در بعضى از مناجات خود به خداى خود كه: اگر بدن مرا چنان بزرگ نمائى كه وراء من معذب در جهنم نباشد مع ذلك معامله فضل با من نموده ى نه عدل يعنى پس آسان كن براى ما عفو خود را به انعام خود پناه بده تو ما را از عقوبت توبه در گذشتن خود پس به درستى كه ما را طاقت عدل تو نيست و نيست خلاصى براى كسى از ما بى عفو تو.
بدانكه دون مقابل فوق است و گاهى اطلاق شود به معنى قبل و ظاهر در مقام دون به معنى غير و سوى باشد.
ايقاظ: از اين كلام چنان فهميده مى شود كه اگر خداى عزوجل بخواهد عفو نمايد مى تواند اگر چه در حقوق مردمان و حق ناس باشد و اين به حسب ظاهر منافات به عدل او دارد لكن مى گوئيم كه: اگر خدا عفو نمايد حتى حقوق مردمان را لابد است به مقتضى عدل او را از حق ناس نجات دهد و يا
اينكه صاحب او راضى شود از آن چونكه حاجت ندارد و از اهل بهشت است بدان كه ذكر نموده ام كه دون در لغت عرب به معنى تحت مقابل فوقست و گفتم در مقام مناسب است كه دون به معنى غير و سوى باشد لكن الان مى گوئيم كه دون به معنى خود باشد يعنى كه در تحت عفو تو باشد و عفو تو فوق باشد او را نجات نيست زيرا كه عفو شامل او نخواهد بود.
اى بى نياز بى نيازان، اضافه ى غنى به سوى اغنياء از باب دلالت آن است كه او بزرگ و رئيس ايشان است نظير ملك الملوك و غريب الغرباء، و مولى الموالى.
هاء: حرف تنبيه است و او را داخل كنند بر جمله ى اسميه ى خاليه از اسم اشاره از براى بيدار نمودن مخاطب از غفلت تا القاء كلام به او نمايند و در اين مقام خطاب به حضرت احديت جل اسمه است و او منزه است از غفلت و سهو پس آوردن حرف تنبيه از براى استغاثه و الحاح نمودن و تضرعست و عرض نمودن است كه ما بندگان توايم پيش و مقابل توايم.
و من محتاجترين محتاجانم به سوى تو، غرض از اين كلام آن است كه همه ما بنده ى تو و محتاج به توايم و لكن من فقر و احتياجم از ديگران بيشتر است و لذا خود را تخصيص داد از ديگران.
جبر: اصلاح نمودن.
فاقه: اصلاح.
وسع: غنا و توانگرى.
منع: حرمان نمودن، از اسماء حسناى حضرت بارى جل اسمه واسع و مانع است يعنى بسيار عطاكننده و منع كننده از بندگان هر كه را خواهد.
قطع نمودن رجاء مايوس نمودن او است و باطل نمودن مرجو است يعنى پس اصلاح كن حاجت ما را به توانگرى و قطع مكن اميد ما را به بازداشتن خود
شقاوت: بدبخت بودن و سعادت خوش بخت بودن.
حرمان: نرسيدن به مقصد.
استرفاد: طلب عطاء و فضل و احسان نمودن، فاء در فتكون فاء سببيه است فعل مضارع بعد از او منصوبست به آن و قيد قيد منفى است نه نفى يعنى قطع رجاء نه عدم او.
يعنى: پس بوده باشى تو كه بدبخت كرده باشى كسى را كه طلب نيكبختى كرده باشد به تو و محروم كرده باشى كسى را كه طلب فضل و احسان نموده باشد ترا باء در بك احتمال استعانت دارد و احتمال سببيت دارد.
پس به سوى كه خواهد بود در اين هنگام بازگشت ما از تو و به كجا خواهد كشيد رفتن ما از درگاه تو، شبهه ى نيست كه دفع و جلب منافع نمى شود مگر به واسطه ى واجب الوجود كه حضرت اقدس او ملجاء و منجاء و پناه است و اگر او عنايت خود را گسيخته كند و التفات او كم شود بنده را پناه نيست، بايست مستحق عقوبت شود.
يعنى: پاك و منزهى تو از چيزهائى كه سزاوار خدائى تو نيست مائيم آن فروماندگان كه واجب نمودى تو اجابت ايشان را و اهل ضرر و بدى كه وعده فرمودى برداشتن ضرر را از ايشان.
مضطر: كسى است كه او را چاره ى نباشد.
سوء: آن بدى كه عارض انسان شود هست. غرض از اين كلام آن است كه عرض مى كند به خداى تعالى كه تو منزهى از تمام نقايص و از جمله ى نقايص، خلف وعده است و تو وعده فرمودى بر اجابت مضطر و دفع بدى از آنها به قول خود عز من قائل: امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء، الان همه درهاى چاره مسدود شده است و مضطر و اهل سوء هستيم پس وعده ى كه فرمودى به جاى آور اگر چه كسى را قدرت نيست كه چون و چرا در افعال تو بتواند بكند.
مشيت را دو معنى است بر يك معنى صفت ذات است و بر معنى ديگر صفت فعل، اگر مشيت معنى او اختيار نمودن اصلح و اكمل باشد صفت ذات خواهد بود زيرا كه او عين علم و دانستن او است به چيزى كه در او خير و صلاح است، و اگر معنى او ايجاد شى ء و احداث او است به حسب اختيار او خواهد صفت فعل بود و به قرينه ى مهربان بودن و فرياد رسيدن مشيت در مقام صفت فعل است، اشبه و اولى افعل التفضيل است.
يعنى: شبيه ترين چيزها به خواسته تو و سزاوارترين امرها به تو در
بزرگوارى تو مهربانى تو است كسى را كه طلب مهربانى از تو نمود و فريادرسى كسى است كه طلب فريادرسى نمود از تو و وجه اشبهيت آن است كه رحمت و غوث مقتضى ذات است او را و غضب بالعرض.
تضرع: ذليل و خوار و خاشع و خاضع بودن، طرح: انداختن طرح ما بين اليدين كنايه از كمال ذلت و خوارى است.
يعنى: پس رحم كن خوارى ما را به سوى تو و بى نياز كن تو ما را زيرا كه انداختيم نفسهاى خود را پيش تو در بعضى از نسخه هاى صحيفه بدل اغثنا اغثنا ضبط شد او از اغاثه به معنى اعانت است.
شمت: كه علم شماتت خوشحال شدن دشمن است به آن مصيباتى كه بر انسان وارد شود، شبهه ى نيست كه عمده ى شادى و فرح عزازيل خبيث در متابعت انسان است بر او و ترك متابعت معبود خود نمودن است، يعنى خداوندا به درستى كه شيطان خوشحال شده است به ما وقتى كه همراهى نموديم او را بر معصيت تو كلمه ى اذ مى تواند ظرف باشد و مى تواند تعليل شود.
پس رحمت بفرست بر محمد و آل او و خوشحال مفرما تو او را بر ما بعد از واگذاشتن ما او را از براى تو، شكى نيست كه بعد از واگذاشتن ما او را او قهرا مكدر و بد حال شود و در غضب آيد غرض از اين كلام آن است كه بر من توفيق بازگشت و انابه بفرما كه او بد حال و دلگير گردد.
رغبت: متعدى بعن به معنى اعراض و اراده ننمودن از چيزى است يعنى اعراض و كناره نمودن ما از او به سوى تو به رحمت تو اى مهربانتر مهربانان باء در به رحمت متعلق است بقوله و لا تشمت.
فارسی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
و كان من دعائه علیه السلام فى اللجاء الى الله تعالى
0
0%
(نفر
0)
نظر شما در مورد این مطلب ؟
نمی پسندم
می پسندم
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی:
آخرین مطالب
بیشترین بازدید این مجموعه
پر بازدید ترین مطالب سال
پر بازدید ترین مطالب ماه
پر بازدید ترین مطالب روز
