منظور از چاه ویل چیست؟

«ویل» در لغت به مواردی گفته می‌شود که فرد یا افرادی به هلاکت بیفتند و شخصی به حال آن‌ها متأسف شود و معنی عذاب و بدبختی را می‌دهد و به گفته بعضی مفهومی شدیدتر از عذاب دارد .

گروهی گفته‌اند : «ویل» چاه یا درّه‌ای در دوزخ است ولی منظور این گویندگان این نیست که در لغت به این معنی آمده بلکه در حقیقت بیان یک مصداق است .

این تعبیر در قرآن کریم 27 مرتبه در موارد مختلفی از جمله درباره کفّار[1] ، مشرکان[2] دروغگویان[3] ، تکذیب کنندگان[4] ، گنهکاران[5] ، کم فروشان[6] ، عیب جویان[7] ظالمان[8] و نماز گزاران بی‌خبر[9] به کار رفته است ولی بیشترین مورد استعمال آن در قرآن مجید در مورد تکذیب کنندگان است از جمله در سوره مرسلات این جمله ده بار تکرار شده است :

« فَوَیلٌ یوْمَئِذٍ لِلْمُکذِّبِینَ » .

وای در آن روز بر تکذیب کنندگان . 

در روایتی از امیرالمؤمنین علی  علیه‌السلام نقل شده که فرمودند :

« قالَ رَسُولُ اللّه ذاتُ یومٍ یا علی انّ جبرئیل أَخْبَرَنی إنَّ اُمَّتی تَغْدُر بک مِن بَعْدی فَوَیلٌ ثُمَّ ویلٌ لَهُم ـ ثلاث مرّات ـ قُلْتُ یا رسولَ اللّه ! وما ویلٌ ؟ قال : وادٍ فی جهنّم أَکثَرُ أهلِه مُعادُوک والقاتِلُون لِذُریتک والناکثونَ لِبَیعَتِک . . . »[10] .

« روزی پیامبر اکرم  صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند : علی جان جبرئیل مرا خبر کرد که امّت من با تو بی‌وفایی می‌کنند بعد از من وای بر آنان وای بر آنان . از پیامبر پرسیدم ویل چیست ؟ حضرت فرمودند : یک وادی در جهنّم است که اکثر اهل آن دشمنان تو و قاتلین ذریه تو و کسانی هستند که بیعت با تو را شکستند . . . » .

[1]  « قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُکمْ یوحَی إِلَی أَنَّمَا إِلهُکمْ إِلهٌ وَاحِدٌ فَاسْتَقِیمُوا إِلَیهِ وَاسْتَغْفِرُوهُ وَوَیلٌ لِلْمُشْرِکینَ »فصّلت 41 : 6 .

 
[2]  « وَیلٌ لِکلِّ أَفَّاک أَثِیمٍ » جاثیه 45 : 7 .

 
[3]  « وَیلٌ یوْمَئِذٍ لِلْمُکذِّبِینَ » مرسلات 77 : 15 .

 
[4]  « فَوَیلٌ لِلَّذِینَ یکتُبُونَ الْکتَابَ بِأَیدِیهِمْ ثُمَّ یقُولُونَ هَذَا مِنْ عِنْدِ اللّه‌ِ لِیشْتَرُوا بِهِ ثَمَناً قَلِیلاً فَوَیلٌ لَهُمْ مِمَّا کتَبَتْ أَیدِیهِمْ وَوَیلٌ لَهُمْ مِمَّا یکسِبُونَ » بقره 2 : 79 .

 
[5]  « وَیلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ » مطفّفین 83 : 1 .

 
[6]  « وَیلٌ لِکلِّ هُمَزَةٍ لُّمَزَةٍ » همزه 104 : 1 .

 
[7]  « فَاخْتَلَفَ الْأَحْزَابُ مِنْ بَینِهِمْ فَوَیلٌ لِلَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْ عَذَابِ یوْمٍ أَلِیمٍ » زخرف 43 : 65 .

 
[8]  « فَوَیلٌ لِلْمُصَلِّینَ » ماعون 107 : 4 .

 
[9]  سفینة البحار : 8/613 ؛ تفسیر فرات کوفی : 215 ـ 216 ، حدیث 288 ؛ بحار الأنوار : 8/312 ، باب 25 ، حدیث 82 .

 
[10]  ابراهیم 14 : 48 .