پرسشها و پاسخها، ص: 175

1- عدّه ای فكر می كنند هر نوع عملی كه به نفع جامعه باشد در نزد پروردگار دارای ارزش است و موحّد و غير موحّد، مسلمان و غير مسلمان فرقی ندارند و می گويند: ايمان به خدا و پيامبرش تأثيری در حال عمل ندارد.

2- برخی می گويند انسان تا از عقايد صحيح برخوردار نباشد عملش حتّی به نيّت خدمت به خلق و جامعه هم اگر باشد ارزش ندارد.

3- منطق قرآن كريم اين است كه اعمال خيری از كفّار و غير مسلمانان سرزده و در اصطلاح عمل آنان (حسن فعلی) دارد؛ شخصی كه بيمارستانی را تأسيس می كند عمل او از نظر اجتماعی و در مقياس تاريخ خير است، يعنی كار مفيد و نافع برای خدا است امّا از نظر قرآن كريم (حسن فعلی) برای صالح بودن يك عمل كافی نيست (حسن فاعلی) نيز مطرح است يعنی نوع ارتباط عمل با فاعل را هم بايد ملاحظه كرد كه فاعل با چه نيّت و هدفی و برای وصول به چه مقصدی اقدام به اين عمل كرده است.

به عبارت ديگر عملی كه از انسان سر می زند دو بعد دارد يكی بعد ملكی و ديگری بعد معنوی و ملكوتی، اگر كسی عملش را فقط در بعد ملكی يعنی به انگيزه كسب شهرت و جلب منفعت مادّی انجام داد، امّا در امتداد معنوی و ملكوتی پيش نرفته باشد در منطق قرآن و اسلام عملش به عالم بالا صعود نمی كند. درست است كه برای خدا فرقی نمی كند كه كسی كه عمل خيری انجام می دهد برای رضای خدا باشد يا برای مقصود ديگر ولی برای خود شخص فرق می كند او اگر خدا را بشناسد و عمل را خالصانه انجام دهد يك نوع سلوك معنوی و روحی