پرسشها و پاسخها، ص: 207

ظلمات را تو كه نور آسمان ها و زمين هستی می توانی روشن كنی من به خود ستم كردم «1» و از قوم خويش گريختم (گرچه بر من واجب نبود بمانم، ولی سزاوارتر اين بود كه مقام خود را ترك نكنم)، امّا حكم حكم تو است.

به هر حال آن چه از حضرت يونس عليه السلام سر زد همان طور كه در بحث عصمت انبيای الهی گذشت ترك اولايی بيش نبود و سزاوار بود در برابر سركشی قوم خود بيشتر مقاومت كند و يا در نفرين بر آن ها شتاب نكند.

اين احتمال هم وجود دارد همين كه او تصوّر كرد خداوند بر او تنگ نخواهد گرفت «2» نيز خود ترك اولی بود، چرا كه كسانی كه در سطح بالايی از ايمان قرار دارند بايد هميشه در ميان خوف و رجا باشند.

بنابر اين عذرخواهی او و مناجات او در دل تاريكی ها به خاطر ترك اولی بود نه گناه و معصيت، چرا كه خداوند او را در قرآن كريم به عنوان يكی از پيامبران بزرگی كه خداوند او را بر جهانيان برتری بخشيده ياد می كند «3».

در بعضی از روايات از امام رضا عليه السلام نقل شده كه فرمودند:

______________________________
(1) «وَذَا النُّونِ إذْ ذَهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَن لَن نَّقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَی فِي الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ» «و صاحب ماهی حضرت يونس را ياد كن زمانی كه خشمناك از ميان قومش رفت و گمان كرد كه ما زندگی را بر او تنگ نخواهيم گرفت، پس در تاريكی ها ی شب، زير آب، و دل ماهی ندا داد كه معبودی جز تو نيست تو از هر عيب و نقصی منزّهی، همانا من از ستمكارانم» انبياء (21): 87.

(2) همان.

(3) «وَإِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطاً وَكُلّاً فَضَّلْنَا عَلَی الْعَالَمِينَ» «و اسماعيل و يَسَع و يونس و لوط را هدايت كرديم، و همه را بر جهانيان برتری داديم» انعام (6): 86.