بهشت که جایگاه دایمى و ابدى اهل تقواست ، و جهنم که محل همیشگى اهل کفر و معصیت است در بسیارى از آیات قرآن و معارف اسلامى بخصوص روایات رسیده از اهل بیت مطرح است .من نیازى به ذکر و توضیح این دو حقیقت نمى بینم ، زیرا اکثر مردم از طریق مجالس مذهبى وصف این دو جایگاه ابدى را شنیده یا در کتابهاى اسلامى خوانده اند .ایمان به بهشت و جهنم ضرورى دین ، و عدم اعتقاد به این دو حقیقت ، مساوى با کفر است .بهشت همراه با انواع نعمت هاى مادى و معنوى ، مزد نیکوکاران و جهنم با انواع عذابهاى ظاهرى و باطنى ، جریمه ى بدکاران است .بهشت و جهنم از مصادیق غیب است ، و بیان کمیت و کیفیت هر دو فقط و فقط به عهده ى وحى است ، و دانش بشرى به درک آن راه ندارد ، به همین خاطر انسان را بدون توجه به وحى ، حق نظر در این دو واقعیت نیست گرچه از
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ عیون اخبار الرضا : 2 / 125 ، باب 35 ، حدیث 1 ; بحار الانوار : 7 / 249 ، باب 10 ، حدیث 5 .
نظر علم و دانش در مقام بلندى باشد .خداوند مهربان درباره ى اهل صدق و صداقت و پاکى و درستى مى فرماید : قَالَ اللّهُ هذَا یَوْمُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الاَْنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا اَبَداً رَضِیَ اللّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ خداوند گفت : این قیامت روزى است که صدق صادقان به آنان سود مى دهد ، براى آنان بهشت هایى است که از زیر درختانش نهرها جارى است ، در آن همیشگى و جاوید هستند ، خدا از آنان خشنود است و آنان هم از خداوند خشنودند ، این است رستگارى بزرگ .خداوند قهار درباره ى بدکاران مى فرماید : وَالَّذِینَ کَسَبُوا السَّیِّئَاتِ جَزَاءُ سَیِّئَه بِمِثْلِهَا وَتَرْهَقُهُمْ ذِلَّهٌ مَا لَهُم مِنَ اللَّهِ مِنْ عَاصِم کَاَ نَّمَا اُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ قِطَعاً مِنَ اللَّیْلِ مَظْلِماً اُولئِکَ اَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ (2) .و آنان که به کسب بدى ها برخاستند جزاى بدى به مانند همان بدى است ، آنان را خوارى و ذلت فرا گیرد ، نگاهبانى از عذاب خدا نیابند ، گویى چهره ى آنان را قطعه اى از شب تاریک پوشانده ، اهل دوزخند و در آن همیشگى و جاویدند !حضرت باقر (علیه السلام) مى فرمایند : زمانى که قیامت شود خداوند به ندا کننده اى امر مى کند در پیشگاهش فریاد بزند : تهیدستان کجایند ؟ بسیارى از مردم برمى خیزند ، خداوند مى فرماید : اى بندگانم ! پاسخ مى دهند : لبیک اى پروردگار ما . خداوند مى فرماید : من شما را در دنیا به خاطر خوار کردنتان تهیدست
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ مائده ( 5 ) : 119 .
2 ـ یونس ( 10 ) : 27 .
نکردم ، براى چنین روزى که به انواع نعمتهایم دست یابید انتخاب کردم ، در میان مردم جستجو کنید ، هرکس به شما خوبى کرده ، خوبى نکرده جز به من ، عملش را از جانب من با بهشت مکافات دهید(1) .امام صادق (علیه السلام) فرمودند : هر مومنى ، مومنى را از چیزى که به آن نیازمند است منع کند ، در حالى که از آنچه نزد خود یا نزد دیگرى است بتواند نیاز او را برطرف کند ، خداوند او را در قیامت با روى سیاه وامى دارد ، در حالى که ازرق چشم است و دو دستش به گردنش بسته ، پس گفته مى شود : این خائنى است که به خدا و رسولش خیانت کرده ، سپس امر مى شود که او را به آتش دراندازند(2) !امیرالمومنین (علیه السلام) از رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) روایت مى کند که آن حضرت فرمودند :یا على ! دروغ گفت کسى که گمان مى کند مرا دوست دارد و دشمن توست . یا على ! زمانى که قیامت برپا شود ندا کننده اى از باطن عرش ندا مى دهد ، عاشقان و شیعیان على (علیه السلام) کجایند ؟ محبان و دوستداران على (علیه السلام) و کسى که على او را دوست دارد کجایند ؟ آنان که در راه خدا دوستى کردند و به هم محبت ورزیدند ، آنان که براى خدا به یکدیگر بذل و بخشش کردند ، آنان که دیگران را در صورتى که خود نیازمند بودند بر خود مقدم کردند ، آنان که زبانشان در روز گرم به خاطر روزه از شدت عطش خشک شد ، آنان که در دل شب به نماز برخاستند در حالى
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ عن ابی جعفر (علیه السلام) قال : اذا کان یوم القیامه امر الله تبارک وتعالى منادیا ینادی بین یدیه : این الفقراء ؟ فیقوم عنق من الناس کثیر ، فیقول : عبادی . فیقولون : لبیک ربنا . فیقول : انی لم افقرکم لهوان بکم علی ، ولکن انما اخترتکم لمثل هذا الیوم تصفحوا وجوه الناس ، فمن صنع الیکم معروفا لم یصنعه الا فی فکافوه عنی بالجنه .
کافى: 2 / 263 ، باب فضل فقراء المسلمین ، حدیث 15; بحار الانوار: 7 / 200 ، باب 8 ، حدیث 78.
2 ـ عن ابی عبد الله (علیه السلام) قال : ایما مومن منع مومنا شیئا مما یحتاج الیه وهو یقدر علیه من عنده او من عند غیره ، اقامه الله یوم القیامه مسودا وجهه ، مزرقه عیناه ، مغلوله یداه الى عنقه ، فیقال : هذا الخائن الذی خان الله ورسوله ثم یومر به الى النار .
کافى : 2 / 367 ، باب من منع مومناً شیئاً ، حدیث 1 ; بحار الانوار : 7 / 201 ، باب 8 ، حدیث 84 .
که مردم خواب بودند ، آنان که از خوف خدا گریه کردند کجایند ؟ امروز بر شما خوف و حزنى نیست ، شما رفقاى محمد (صلى الله علیه وآله وسلم) هستید ، چشمتان روشن باد ، شما و همسرانتان خرم و خوش وارد بهشت شوید(1) .بهشت و جهنم که در صدها آیه ى قرآن و بسیارى از روایات مطرح هستند و به فرموده ى امام ششم هم اکنون موجودند ، از مصادیق غیب هستند و ایمان و اعتقاد به آن دو جایگاه نیکوکاران و بدکاران ، آثار و فواید بسیار مهمى در حیات و زندگى انسان دارد ، چرا که طالب بهشت براى رسیدن به بهشت خود را با آراستن به عقاید حقه و اعمال صالحه و اخلاق حسنه آماده مى کند ، و خائف از جهنم خود را از هر گناه و معصیتى که موجب دخول در آن عذاب هولناک است حفظ مى نماید .مطالب مهمى که در رابطه با خدا ، فرشتگان ، برزخ ، قیامت ، حساب ، کتاب ، میزان ، بهشت و جهنم در سطور گذشته ملاحظه کردید دورنمایى از تفسیر و توضیح ( الَّذِینَ یُوْمِنونَ بِالْغَیْبِ (2) بود .تحصیل ایمان به غیب از طریق دقت در آیات قرآن و روایات و اخبار براى هر مرد و زنى میسر است ، و اقدام به تحصیل آن واجب شرعى و عقلى است ، زیرا ایمان به غیب از اصول اصلى و ضرورى دین است و کسى در این زمینه حق تقلید از کسى را ندارد ، چرا که قلب هر انسانى باید از طریق تحقیق در معارف
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ عن عبدالله بن الحسین عن ابیه عن جده عن امیر المومنین علی بن ابی طالب (علیهم السلام) قال : قال رسول الله (صلى الله علیه وآله) : یا علی ! کذب من زعم انه یحبنی ویبغضک . یا علی ! انه اذا کان یوم القیامه نادى مناد من بطنان العرش : این محبو علی وشیعته ؟ این محبو علی ومن یحبه ؟ این المتحابون فی الله ؟ این المتباذلون فی الله ؟ این الموثرون على انفسهم ؟ این الذین جفت السنتهم من العطش ؟ این الذین یصلون فی اللیل والناس نیام ؟ این الذین یبکون من خشیه الله ؟ لا خوف علیکم الیوم ولا ; انتم تحزنون انتم رفقاء محمد (صلى الله علیه وآله) قروا عینا ادخلوا الجنه انتم وازواجکم تحبرون .
تفسیر فرات : 408 ، حدیث 547 ; بحار الانوار : 7 / 211 ، باب 8 ، حدیث 109 .
2 ـ بقره ( 2 ) : 3 .
الهیه ، جایگاه ایمان به غیب شود .ایمان به غیب ارزشى والا به انسان مى دهد ، و او را محبوب حق مى نماید ، و دریچه ى نجات در دنیا و آخرت را به روى او مى گشاید و زمینه ى سعادت امروز و فردا را براى او فراهم مى سازد و آدمى را براى عبادت حق و فرمان بردن از پیامبر و امامان آمادگى مى دهد .قرآن مجید در اولین آیات سوره ى بقره پس از مساله ى ایمان به غیب ، نماز و انفاق و باور داشتن قرآن و کتب آسمانى و یقین به آخرت را که از آثار ایمان به غیب است مطرح مى نماید .ایمان به قرآن و کتب نازل شده ى قبل از قرآن که قرآن کریم آنها را تصدیق نموده ، از طریق دقت در آیات قرآن و مطالعه ى تفاسیر محکم و متین ، قابل تحصیل است .قرآن مجید خود را وحى الهى براى هدایت بشر معرفى مى کند که بر قلب مبارک رسول اسلام تجلى کرده و بر زبان حضرتش جارى شده ، و اعلام مى کند : « اگر در من شک دارید به مانند من یا یک سوره به مثل من بیاورید » .اگر آوردن یک سوره به مانند سوره هاى قرآن ، حتى سوره اى مانند سوره ى توحید و سوره ى عصر که بیش از یک خط نیست میسر بود ، تاکنون دشمنان اسلام با این همه دانش و تکنیک گسترده اى که در اختیار دارند این کار را انجام مى دادند ، ولى تا قیامت براى احدى و قومى و ملتى مقابله به مثل با قرآن مجید امکان ندارد .
وَاِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْب مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَاْتُوا بِسُورَه مِن مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَکُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ اِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ بقره ( 2 ) : 23 .
اگر در آنچه که بر بنده ى خود نازل کردیم گرفتار تردید و شک هستید ، پس یک سوره مانند آن را بیاورید ، و در این زمینه بجز خدا از گواهان خود ، یعنى مهم ترین فصحا و بلغا ، دعوت کنید تا شما را کمک دهند ، اگر راستگو هستید !قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الاِْنسُ وَالْجِنُّ عَلَى اَن یَاْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لاَ یَاْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْض ظَهِیراً بگو اگر انس و جن براى آوردن مانند قرآن اجتماع کنند به مانندش را نیاورند ، هر چند پشتیبان یکدیگر باشند .با توجه به این دو آیه ى شریفه که باب هرگونه شک و تردید را نسبت به نزول قرآن از جانب خداوند مى بندد ، باور کردن قرآن و ایمان به این کتاب باعظمت و سایر کتابهاى آسمانى که مورد تصدیق قرآن است کار مشکلى نیست .یقین به آخرت هم از طریق توجه و اندیشه در آیات قرآن که آخرت را همراه با دلیل و برهان مطرح مى کند ، برنامه ى ساده و آسانى است .ایمان به غیب و ایمان به قرآن و کتب آسمانى و یقین به آخرت ، از زیباییهاى معنوى است که قلب را زینت مى دهد ، و آن را تبدیل به عرش رحمان و حرم امن الهى مى کند ، و زمینه ى آراسته شدن انسان را به نماز و انفاق که دو حقیقت عملى و اخلاقى است فراهم مى نماید .
