شجره طيبه و خبيثه در قرآن
اما بخش نبات در سوره ابراهيم عليه السلام است. انسانى كه پاك هزينه مى كند و پاك عمل مى كند، يعنى نعمت ها را صحيح خرج مى كند، اين انسان در قرآن از او تعبير به كلمه طيبه شده است:
«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ و فَرْعُهَا فِى السَّمَآءِ» «2»
كاف «كشجرة» كاف تشبيه است؛ اين انسان مانند درخت پاك، ريشه اش ثابت و تنه اش آسمانى است. به تعبير عرفانى؛ بدن فرشى، اما شخصيت عرشى است.
يك جمله در اين زمينه نقل كرده اند:
«أبْدانُهُمْ فَرْشِيُّونَ دُنْيَويُون بَلْ بِما هُمْ بِقُلُوبِهِمْ عَرْشِيُّونَ»
مانند اميرالمؤمنين عليه السلام، كه بدن مباركش روى زمين است، اما خود اميرالمؤمنين «مَعَ اللّه» است كه مى فرمايد:
«إنَّ اللّهَ مَعَ الَّذينَ اتَّقَوا»
شخصى به حضرت صادق عليه السلام عرض كرد: يابن رسول اللّه! اگر قبر حضرت حسين عليه السلام را بشكافند، بدن ايشان قابل مشاهده است؟ حضرت فرمود: بدن حسين ما در كنار خدا است. «2» يعنى اين گوهرى بوده است كه پروردگار عالم ارزشش را به اين ديده است كه آن را در كنار خودش قرار بدهد. البته اين كنار، كنار مادى نيست.
آن آلوده ناپاك آگاه و آن انسان منحرف كه مى داند نعمت ها از خدا است، اما آنها را خلاف طرح خدا خرج مى كند، به تعبير قرآن:
«كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ»
مانند گياه خبيث و بى ريشه اى است كه روى زمين است، ثبوت و قرار ندارد.
قرار واقعى انسان در بهشت است، ولى او، آن قرار را در آنجا ندارد. باد خشم خدا به اين گياه خبيث مى خورد و او را به جهنم مى كشاند.
اين دو تشبيه نباتى؛ «كَشَجَرَةٍ طَيّبَةٍ» مثل مؤمنان و «كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ» مثل كفار.
مؤمنان عمرى را در ايمان و ارتباط با خدا ريشه دار مانده اند، و باد فتنه هاى عالم آنها را از خدا، قرآن، مسجد و عبادت جدا نكرد، يعنى «أَصْلُهَا ثَابِتٌ» در مقابل فتنه ها بيرون آمدنى و ريشه كن شدنى نيست، «وَ فَرْعُهَا فِى السَّمَآءِ» تمام شخصيت مؤمنان هم «عنداللّه» است.
اما كلمه خبيثه، آن انسان منحرف كه به خاطر انحرافش همه نعمت ها را هم انحرافى خرج مى كند؛ حرام را مى خورد و با شهوت، افعال و زبان حرام سر و كار دارد. همه چيز را در غير جاى خودش مصرف مى كند.
«وَ مَثَلُ كَلِمَةٍ خَبِيثَةٍ كَشَجَرَةٍ خَبِيثَةٍ اجْتُثَّتْ مِن فَوْقِ الْأَرْضِ مَا لَهَا مِن قَرَارٍ»
اين هم بخش نبات بود، كه تشبيه آن در قرآن است.
منبع : پایگاه عرفان
